نفس‌های سال ٢٠١۴ به شماره افتاده و موعدِ جمع‌بندی این سال است.
٢٠١۴، سال اتفاقات تلخ و شیرین بود. هم سال یورش تروریست‌های داعش، جنگ
اوکراین و سقوط هواپیماها بود، هم سال برگزاری جام جهانی فوتبال، مواجهه
افتخار‌آمیز ایران مقابل آرژانتین و درخشش والیبالیست‌های جوان ایرانی.
برای هنرمندان ایران هم با تلخی و شیرینی بسیاری همراه بود. از تلخی‌ها
می‌گذریم و از یکی از شیرینی‌های این سال یاد می‌کنیم.
به
گزارش شرق، اعلام قرار‌گرفتن نام پنج ایرانی در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر
جهان. هر سال، «آرت پرایس» (مهم‌ترین مرجع مارکت هنر جهان) در کنار «فیاک»
(موسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس) گزارشی را منتشر می‌کنند که متر و
معیاری مهم برای تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان از دو بعد اقتصادی و
هنری است. این دو موسسه در حالی گزارش سالانه خود را با محوریت نقاشی،
مجسمه، ویدیو و عکاسی معاصر جهان منتشر کرده‌اند که به جایگاه درحال رشد
هنر ایران در منطقه و جهان اشاره شده است.
براساس
این گزارش، فرهاد مشیری ٥١ساله، هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در
حراج‌ها داشته است. بیشترین قیمتی که برای فروش اثری از او چکش خورده، حدود
٢٥٨هزاردلار بوده و مجموع هفت اثر فروش‌رفته از او ارزشی برابر با
٨٨٠هزاردلار داشته است. در رتبه بعدی، علی بنی‌صدر با ٣٨سال سن قرار دارد
که مجموعا چهار اثر از او به مبلغ ٤٧٧هزاردلار فروخته شده و گرانبهاترین
اثرش ٢٤٣هزاردلار به فروش رفته.
سومین هنرمند،
رضا درخشانی ٦٢ساله است که پنج‌اثر او به قیمت ٣٧٤هزاردلار فروخته شده و
گران‌ترین اثرش ٢٠٢هزاردلار بوده. در جایگاه بعدی، کوروش شیشه‌گران ٦٩ساله
قرار دارد که سه اثر از او در حراج‌ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش
١٧٤هزاردلار بوده است. بالاترین قیمت چکش‌خورده برای تابلوهای او
٨٧هزاردلار است. رتبه پنجم هم در اختیار افشین پیرهاشمی، هنرمند ٤٠ساله است
که سه اثر او به قیمت ١٦٣هزاردلار در حراج خریداری شده و ١١٤هزاردلار،
گرانبهاترین اثر فروخته شده اوست. براساس گزارش آرت پرایس، مجموع ارزش آثار
این پنج هنرمند ایرانی به مبلغی بالغ بر دومیلیون‌دلار می‌رسد و از مجموع
ارزش آثار هنرمندان ترکیه که یک‌میلیون‌و٦٠٠هزاردلار بوده، بیشتر است.
شاخص
قیمت آثار این هنرمندان از حراج‌های دوحه، دوبی، کازابلانکا و تهران به
دست آمده است. حراج‌های خارج از این منطقه معمولا در لندن برگزار می‌شود که
گاهی اوقات رکورد فروش‌های جدیدی در آن به جا گذاشته می‌شود. حراج‌های
دوبی و لندن معمولا محل خوبی برای عرضه آثار گرانبها و فروش آثار با
قیمت‌های نجومی است. زمانی نیویورک نیز فرصت خوبی به شمار می‌آمد اما از
سال٢٠١٠ نقش چندان پررنگی را از این حیث ایفا نمی‌کند. برخی هنرمندان
ایرانی همچون فرهاد مشیری، علی بنی‌صدر و رضا درخشانی که در حراج‌های دوبی
حضور مستمری داشته‌اند، شاخص قیمت فروش بیشتری را از آنِ خود کرده‌اند.
نکته
قابل‌توجه اینکه حراج‌هایی که در دوبی برگزار می‌شوند تلاش خود را می‌کنند
تا بتوانند فرصت و محلی برای رشد هنرمندان خاورمیانه و حاشیه خلیج‌فارس
باشند. آرت پرایس همچنین در تحلیل شرایط بازار هنری ایرانیان چنین عنوان
کرده است: «مسایل اجتماعی و چالش‌های جامعه مدرن ایران، از جمله موضوع‌های
آثار هنری هنرمندان ایرانی بوده. آثار این هنرمندان که غالبا در آمریکا و
امارات به نمایش گذاشته می‌شوند، نشان‌دهنده زندگی روزانه و فضای سیاسی-
اجتماعی ایران هستند، در عین حال که در آنها تلاش شده تا با تعصبات و
ذهنیتی که در غرب در قبال ایران وجود دارد، مقابله کنند.»
در
ادامه گزارش آمده است: «همانطور که جو حاکم بر ایران میان سنت و مدرنیته
مانده است، هنرمندان ایرانی نیز شوق خلاقانه خود را با ادای احترام به سنت،
ترکیب می‌کنند. آثار آنها که ریشه در تاریخ دارد و به نوعی آگاهی سیاسی
می‌دهد، در موزه‌های بانفوذی همچون موزه مدرن تیت لندن، مرکز فرهنگی هنری
ژرژ پمپیدو در پاریس و گوگنهایم در نیویورک توجه‌ها را به خود جلب
کرده‌اند؛ به طوری که این موزه‌ها مشتاق به نمایش آثار جدید این هنرمندان
هستند و گالری‌های هنر، خانه‌های حراج، مجموعه‌دارها و دیگر عوامل دنیای
هنر نسبت به آثار این هنرمندان کنجکاوی زیادی نشان می‌دهند.»
این گزارش سپس
به فروش آثار هنرمندان ایرانی اشاره کرده است: «در بین سال‌های ٢٠٠٦ تا
٢٠٠٨ حراج‌های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند، خصوصا حراج کریستیز
سال٢٠٠٦ در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به
عرصه‌های جهانی راه پیدا کند. مجموع فروش حراج کریستیز دوبی در آوریل٢٠٠٨
رکورد جدیدی در تاریخ حراج‌های خاورمیانه (بخش هنر مدرن و معاصر) برجای
گذاشت. هرچند بعد از بحران اقتصادی سال٢٠٠٨ مجموع فروش آن افت کمی داشت اما
درحال حاضر به این سمت رفته است که جایگاه قابل اتکایی برای خود دست‌وپا
کند.»
«آرت پرایس» به‌عنوان منتشرکننده این
فهرست، نقشی راهبردی در ارایه بانک اطلاعات هنرمندان دنیا دارد. چیزی که
اهمیت این فهرست را بازگو می‌کند این است که این ٥٠٠هنرمند از بین بیش از
٥٠٠هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند. این موسسه، اطلاعات
مورد نیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق موسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا
و مجموعه‌داران تهیه می‌کند.
«آرت پرایس» با دسترسی به اطلاعات و تصاویر
بیش از صد میلیون اثر هنری از سال١٧٠٠ میلادی به این‌سو، به تحلیل‌های دقیق
خود در عرصه هنر شهرت دارد. مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه‌بندی،
حجم فروش آثار هنرمندان، حد فاصل جولای٢٠١٣ تا ژوئن٢٠١٤ بوده است و درعین
حال بیشترین رقم حاصل از چکش‌خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه‌بندی
دخیل بوده است.