بی‌رنگ و بی‌بو است و به هیچ وجه نمی‌توان تشخیص داد که در محیط زندگی پخش شده یا نه، «مونوکسیدکربن» همان که از آن با عنوان «قاتل نامرئی» یاد می‌کنند.
به گزارش ایسنا، اگر مونوکسیدکربن در محیط بسته منتشر شود، 250 برابر بیشتر از اکسیژن به اتصال با هموگلوبین خون تمایل دارد، و بالا رفتن درصد این گاز در بدن باعث جلوگیری از آزاد شدن اکسیژن در سلول‌های بافت‌های بدن می‌شود.
به گفته‌ی «روزبه رجائی»، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان، وسائلی نظیر شومینه، بخاری، کباب‌پز، علاءالدین، انواع زغال‌هایی که در فضای منزل مورد استفاده قرار می‌گیرند و یا انواع وسائل گازسوز که به نظر دود ندارند، اگر تهویه‌ی مناسب نداشته باشند، ممکن است با انتشار مونوکسیدکربن در فضای منزل، باعث بروز خطر شود.
وجود پرونده‌ای قطور از قربانیان قاتل نامرئی در کشور
"بهرام صمدی‌راد"، مدیرکل پزشکی قانونی آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با ارائه‌ی آماری از تعداد قربانیان این قاتل نامرئی در استان می‌گوید: این استان از نظر تعداد متوفیان ناشی از گاز گرفتگی در سال گذشته، بعد از تهران، اصفهان و خراسان رضوی در رده چهارم کشوری قرار دارد.
وی با اشاره به آماری از کل متوفیان مونوکسیدکربن در کشور در سال 92 می‌گوید: تعداد قربانیان در سال 92 در سطح کشور، برابر با 828 نفر بوده که نسبت به سال قبل تر، 18.8 درصد افزایش نشان می‌دهد.
مدیرکل پزشکی قانونی آذربایجان‌شرقی ادامه می‌دهد: در این مدت در آذربایجان‌شرقی نیز با 25 درصد افزایش آمار متوفیان نسبت به سال قبل، در مجموع 54 فوتی بر اثر مسمومیت با مونوکسیدکربن گزارش شده بود که از این تعداد 37 نفر مرد و 17 نفر زن بودند.
صمدی‌راد با بیان اینکه میانگین کشوری میزان جان باختگان ناشی از مونوکسیدکربن به ازای هر صد هزار نفر جمعیت 1.1 درصد بوده است، می‌گوید: این آمار برای استان ما 1.4 درصد است که در ردیف دهم کشوری قرار دارد.
صمدی‌راد ادامه می دهد: در سال 91 نیز در مجموع 43 نفر فوتی بر اثر مسمومیت با مونوکسیدکربن در استان گزارش شده بود که نسبت به سال قبل تر، 49 درصد کاهش نشان می‌دهد.
به گفته‌ی مدیرکل پزشکی قانونی استان، 14 نفر از فوتی‌های ناشی از مونوکسیدکربن سال 91 در استان را، زنان و 29 نفر را مردان تشکیل می‌دادند.
صمدی‌راد می‌گوید: در سال 90 نیز در مجموع 84 نفر بر اثر مسمومیت با مونوکسیدکربن فوت شده بودند که نسبت به سال قبل‌تر، 45 درصد افزایش نشان می‌دهد و از این تعداد 27 نفر زن و 57 نفر مرد بودند.
مسمومیت با مونوکسیدکربن، علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد
نکته جالبی که رجائی، رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان در خصوص علائم اولیه مسمومیت با مونوکسید کربن به آن اشاره می‌کند این است که این مسمومیت، علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد نظیر سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، دردهای عضلانی، حالت کوفتگی عضلانی و خستگی مفرط.
موضوعی که به گفته‌ی صمدی‌راد، مدیرکل پزشکی قانونی استان در بررسی پرونده‌ی قتل این قربانیان به چشم می‌خورد، این است که فرد با علائمی گمراه کننده، از پا درآمده است؛ به‌طوری‌که در صحنه‌هایی که کارشناسان پزشکی قانونی حاضر می‌شوند، معمولا در کنار جسد قربانیان، قرص ایبوپروفن و یا شربت آبلیمو وجود دارد و این نشان می‌دهد که قربانی تصور می‌کرد، یا دچار مسمومیت غذایی شده و یا دچار سرماخوردگی شده است.
محیط‌های بسته، کمین‌گاه قاتل نامرئی
وقتی از کرمانی‌نژاد، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تبریز و حومه در خصوص کمین‌گاه این قاتل نامرئی جویا شدیم، انگشت اشاره اش بیشتر به فضاهای بسته بود و تاکید داشت، در صورت استفاده از وسایل گرمایی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود.
وی یادآور می‌شود: در صورت عدم برخورداری از تهویه مناسب و مشکل داشتن دودکش‌ها، خطر مسمومیت با CO در استفاده از شومینه برای گرم کردن منازل بیشتر است.
کرمانی‌نژاد از شهروندان می خواهد حتما قبل از استفاده از بخاری، از باز بودن مسیر خروجی دودکش بخاری و آبگرمکن اطمینان حاصل کنند، به طور مثال لانه‌سازی پرندگان و سایر موارد، قبل از راه‌اندازی بخاری بازرسی و پاک‌سازی شود.
شعله آبی و دودکش داغ = نبود مونوکسیدکربن در محیط
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تبریز و حومه از دو روش ساده برای شناسایی مونوکسیدکربن در فضای خانه یاد می‌کند، اینکه اولا شعله بخاری یا اجاق گاز و یا آبگرمکن آبی باشد، ثانیا توجه به داغ بودن دودکش بهترین آزمایش سلامت دودکش است.
وی ادامه می‌دهد: اگر لوله دودکش بخاری سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است که در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره، تهویه در محیط ایجاد شود.
وی یادآور می‌شود: داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت‌بام‌ها برای جلوگیری از عدم بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز مونوکسیدکربن اهمیت بالایی دارد.
به گفته‌ی کرمانی‌نژاد، تهدید دیگری که این روزها زیاد از سوی مردم جدی قلمداد نمی‌شود، استفاده از بخاری‌های بدون دودکش در اتاق خواب و محیط‌های بسته است.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تبریز و حومه می‌گوید: این بخاری‌ها مجهز به سنسور شناسایی کمبود اکسیژن در محیط است و نمی‌تواند میزان افزایش مونوکسیدکربن در محیط را تشخیص دهد و نباید در محیط های بسته بخصوص اتاق خواب‌ها نصب شود.
جمع‌بندی نهایی صحبت‌های مسئولان در خصوص کاهش آمار مرگ و میر ناشی از مونوکسیدکربن و فرار از چنگال قاتل نامرئی این بود که:
- حتما قبل از استفاده از بخاری، از باز بودن مسیر خروجی دودکش بخاری و آبگرمکن اطمینان حاصل کنید، به طور مثال لانه‌سازی پرندگان و سایر موارد، قبل از راه‌اندازی بخاری بازرسی و پاک‌سازی شود.
- داشتن کلاهک مخصوص برای دودکش در پشت‌بام‌ها برای جلوگیری از عدم بروز خاموشی بخاری و به دنبال آن انتشار گاز مونوکسیدکربن اهمیت بالایی دارد.
- در صورت استفاده از وسایل گرمایی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود.
- در صورت مشاهده‌ی علائمی نظیر سرگیجه‌های دسته جمعی، سریعا با اورژانس 115 و نیروهای امدادی 125 تماس گرفته شود.
- افراد مشکوک به مسمومیت با مونوکسیدکربن از فضای آلوده خارج شده و در فضای باز قرار گیرند.
- یقه پیراهن و لباس‌های تنگ افراد مسموم نیز لازم است باز شده و از ازدحام و شلوغی در اطراف این افراد خودداری شود.