انتخاب همسر و جفت اغلب مهم‌ترین تصمیم در زندگی انسان‌ها و حیوانات است و دانشمندان با همکاری «موسسه رفتارشناسی کونراد لورنز» در وین نخستین شواهد را یافته‌اند مبنی بر این که پرندگان جفت‌شان را از طریق بو انتخاب می‌کنند.
این محققان مواد شیمیای غده شیمیایی preen (غده ترشح‌کننده چربی در ریشه دم اغلب پرندگان) متعلق به گاکی‌های پامشکی را با ژن‌هایی مقایسه کردند که نقش مهمی در ایمنی آن‌ها ایفا می‌کند. گاکی‌های کوچکی که بوی شبیه به هم دارند، دارای ژن‌های ایمنی مشابه نیز هستند.
چون پرندگان ترجیح می‌دهند با جفت‌های غیرخویشاوندشان وصلت کنند، دانشمندان حاضر سازوکار احتمالی را یافته‌اند که توسط آن این حیوانات خویشاوندیشان را تشخیص می‌دهند.
دانشمندان از مدت‌ها پیش می‌دانستند تولیدمثل با خویشاوندان نزدیک ممکن است دارای اثرات منفی عمیقی بر فرزند باشد. بنابراین زیست‌شناسان کشف کرده‌اند در تعدادی از گونه‌ها، حیوانات تولیدمثل‌کننده شیوه‌هایی را برای شناسایی شباهت ژنتیکی‌شان با جفت‌های احتمالی تکامل داد‌ه‌اند.
طی 20 سال گذشته محققان پی برده‌اند موش‌های ماده قادر به تشخیص‌دادن و انتخاب جفت‌های غیرخویشاوند از نرهای خویشاوند هستند. این موش‌ها توانایی‌شان را با مقایسه‌کردن بوی ادرار نرها و مقایسه آن با بوی ادرار خود بدست آوردند.
بوهای ادرار ترکیب ژنتیکی هر موش را منعکس می‌کند، به ویژه این بوها با گروه خاصی از ژن‌ها موسوم به MHC مرتبط هستند که به حیوانات در مقاومت‌کردن در مقابل بیماری‌ها کمک می‌کند. بنابراین با جفت‌گیری‌کردن با جفت‌های دارای MHC غیرشبیه، ماده‌ها فرزندی با مجموعه متنوع‌تری از ژن‌های مقاوم در مقابل بیماری را به دنیا می‌آورند.
در تحقیق جدید، دانشمندان اتریشی و فرانسوی دریافته‌اند پرنده‌ها نیز می‌توانند از بو برای مقایسه ترکیب MHC خود با جفت‌های آینده‌شان استفاده کنند.
تیم علمی تحقیقی گسترده را بر روی گاکی‌های کوچک پامشکی در آلاسکا انجام داد. آن‌ها دریافتند هنگامی که این پرندگان خود را با منقارشان نظافت می‌کنند، ترکیبات شیمیایی از غدد preen را در سراسر پرهایشان منتشر می‌کند. این ترکیبات شیمیایی، بوهایی تولید می‌کنند که منحصر به هر پرنده‌ای بوده و به نوعی اثرانگشتی بویی آنان است.
دانشمندان معتقد بودند این بوها ممکن است توسط گاکی‌های کوچک (درست مانند پستانداران) برای ارزیابی خویشاوندیشان با پرندگان دیگر استفاده شود. برای آزمایش این ایده، محققان نمونه‌های دی‌ان‌ای و نمونه‌های بوی غده preen متعلق به گاکی‌های کوچک را جمع‌آوری کردند.
در حالی که تیمی از دانشمندان در دانشگاه تولوز فرانسه مواد شمیایی این غدد را برای تعیین ویژگی‌های بوی هر پرنده تحلیل کردند، دانشمندان اتریشی ژن‌های MHC گاکی‌های کوچک را در آزمایشگاه وین تحلیل کردند.
تیم علمی پیش‌تر دریافته بود گاکی‌های کوچک از جفت‌گیری با خویشاوندانشان اجتناب می‌کنند اما مکانیسمی که توسط آن این پرندگان خویشاوندیشان با یکدیگر را تشخیص می‌دهند، تا پیش از این ناشناخته بود.
یافته‌های جدید نشان می‌دهد گاکی‌های کوچک که بویی شبیه هم دارند (یعنی دارای مواد شمیایی غده preen یکسان هستند) همچنین دارای ژن‌های MHC مشابه هستند و خویشاوندان نزدیک‌تر دارای بوهای شبیه‌تری در مقایسه با پرندگان با خویشاوندی دورتر هستند.
این بدین معناست که پرندگان احتمالا قادرند بویشان را با بوی جفت‌های بالقوه مقایسه کنند و پرندگان غیرخویشاوند را به عنوان جفت‌های بارور انتخاب کنند. دانشمندان بر این باورند هر چه تحقیقات بیشتری بر روی بو انجام می‌شود، بیشتر مشخص می‌شود که هر آنچه پستانداران می‌توانند انجام دهند، پرندگان نیز انجام می‌دهند.
یافته‌های جدید دریچه‌ای را به سوی تحقیقات بیشتر در ارتباط با انتخاب همسر و مقاومت در مقابل بیماری در پرندگان باز می‌کند.
جزئیات این بررسی در نشریه Nature's Scientific Reports قابل‌مشاهده است.
منبع: ایسنا