به زبان آوردن واژه اش سخت است و سنگین؛ دلهره می آورد و وحشت؛ همین که می فهمند این بیماری را دارند، ته دنیا را می بینند و مرگ را تصور می کنند؛ غافل از اینکه اگر زودتر پی به بیماری خود می بردند، درمان پذیر بودند؛ غافل از این که اگر کمی سبک زندگی خود را اصلاح می کردند، این بیماری را فرسنگ ها از خود دور می کردند.
به گزارش ایرنا و به گواه آمارهای رسمی ارایه شده، در 15 تا 20 سال آینده، شمار بیماران مبتلا به سرطان، دو برابر خواهد شد؛ در یک کلام این که ایران وارد سن سرطان شده است و روز به روز بر شمار مبتلایان بدون در نظر گرفتن محدودیت سنی افزوده خواهد شد.
به گفته ی «محمداسماعیل اکبری» رییس «مرکز تحقیقات سرطان» در زمان حاضر به ازای هر یکصد هزار تَن از جمعیت کشور حدود 150 نفر به سرطان مبتلا هستند و سالیانه 85 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در ایران رخ می دهد.
سرطان از زبان آمار
پیشتر سرطان در افراد با سنین بالا دیده می شد اما اکنون وضعیت تغییر کرده و سن ابتلا به آن کاهش یافته است. اگرچه آمارهای متفاوتی از میزان ابتلای افراد در زمان حاضر و پیش بینی ها از وضعیت این بیماری در سال های آینده، مطرح می شود اما نقطه ی مشترک همه ی آن ها در کلماتی مانند «هشدار، خطر، بحران و افزایش» است.
در همین ارتباط «علیرضا فروتن» متخصص جراحی عمومی و عضو هیات علمی موسسه ی «تحقیقات، آموزش و درمان سرطان» در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، سرطان را یکی از علل عمده ی مرگ و میر در ایران دانست و گفت: حدود 80 تا 90 هزار نفر سالانه در ایران به انواع بیماری های سرطان مبتلا می شوند و سالیانه شاهد بیش از 30 هزار مرگ و میر ناشی از این بیماری در کشور هستیم.
البته بیماری سرطان تنها مختص ایرانیان نیست بلکه در بسیاری از کشورها این بیماری با تفاوت های آماری به عنوان یکی از سخت ترین بیماری ها شناخته می شود.
به گفته ی فروتن سازمان جهانی بهداشت هر ساله آماری را در ارتباط با میزان شیوع و بروز سرطان در کشورهای مختلف منتشر می کند که بر این اساس طبق آماری که در سال 2012 منتشر کرده بود به طور کلی در سراسر دنیا حدود 14 میلیون مرگ و میر ناشی از سرطان اتفاق می افتد که 60 درصد از این میزان درکشورهای در حال توسعه به وقوع می پیوندد که این میزان قابل توجه، نشان دهنده ی سبک بد زندگی و استانداردهای پایین زندگی سالم در این کشورها است.
پرواضح است که شیوه و روش زندگی در کشورهای در حال توسعه نقش موثری در ابتلا به این بیماری دارد. بر اساس آمار مرکز تحقیقات سرطان ایران، سرطان در سال 91، جان 41 هزار ایرانی را گرفت.
به گفته ی «ایرج حریرچی» معاون منابع انسانی و توسعه ی وزارت بهداشت در زمان حاضر نیم میلیون نفر در کشور با سرطان زندگی می کنند و برآورد می شود 15 تا 20 سال آینده موارد ابتلا به سرطان در کشور دو برابر شود. وی همچنین رقمی بالاتر از 85 هزار ابتلای سالیانه به بیماری سرطان را بیان و اعلام می کند در ایران، سالیانه 90 هزار تَن به بیماری سرطان مبتلا می شوند.
«اعظم السادات موسوی» رییس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران نیز از کاهش سن ابتلا به سرطان پستان در زنان ایرانی خبر داد. به گفته ی وی سن ابتلا به این نوع سرطان در میان زنان به 35 سال کاهش یافته است.
عوامل بسترسازِ ابتلا به سرطان و رشد آن در ایران
پزشکان متخصصِ بیماری سرطان معتقدند اندکی تغییر مثبت در سبک زندگی ایرانیان می تواند درصد ابتلا به بیماری سرطان را به طرز قابل توجهی کاهش دهد.
باید اعتراف کرد که شیوه ی زندگی ما ایرانیان مملو از عادت های غلطی است که زمینه ی ابتلا به بسیاری از بیماری ها را برای بدن فراهم می کند که سرطان یکی از آن ها است.
رفتارهای غلطی همچون کم تحرکی، بی توجهی به ورزش، مصرف غذاهای پرحجم و چرب، مصرف بی رویه ی دخانیات، استفاده از غذاهای دودی و کبابی، بی خوابی، استرس، امواج و پرتوها، اضافه وزن، رواج استفاده از غذاهای آماده با مواد نگهدارنده، انجام ندادن معاینه های دوره یی و... چنان به عادت های معمولی زندگی ما تبدیل شده اند که ترک آن غیر قابل تصور و در برخی مواقع «موجب مرض» است!
البته به توصیه ی برخی پزشکان رابطه ی میان عواملی مانند رژیم غذایی و ابتلا به بیماری سرطان متغیر است زیرا سرطان در برخی مواقع افرادی را که سبک زندگی سالم و تغذیه ی مناسبی در طول زندگی خود داشته اند، دربرمی گیرد.
با وجود این بسیاری از محققان این حوزه معتقدند پیروی از رژیم غذایی مناسب در طول زندگی و دوری از دخانیات احتمال ابتلا به سرطان را تا حد زیادی کاهش می دهد و هر فرد برای دور کردن این بیماری از خود، لازم است بدن را در بهترین حالت ممکن نگه دارد.
«علی نقی حریری» مدیر کل انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا ضمن اشاره به این که دلایل وجود سرطان ها شناخته نشده است و اگر شناخته می شدند، درمان این بیماری راحت تر صورت می گرفت؛ گفت: استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی، مصرف دخانیات، استفاده از غذاهای آماده و فست فودها از عوامل بسترساز ابتلا به بیماری سرطان مطرح می شوند اما نمی توان گفت سرطان به طور قطع به همین دلیل به وجود می آید.
علیرضا فروتن پژوهشگر موسسه ی تحقیقات، آموزش و درمان سرطان در ادامه ی گفت و گوی خود با پژوهشگر ایرنا علل انواع سرطان را به دو عامل ژنتیکی و محیطی تقسیم کرد و گفت: با کنارگذاشتن عامل ژنتیک، می توانیم فاکتورهای عوامل خطر بروز سرطان را دخانیات، وضعیت تغذیه، چاقی و اضافه وزن، کم تحرکی، هوای آلوده و شهرنشینی بنامیم.
به گفته ی فروتن مصرف دخانیات عامل 80 تا 90 درصد سرطان ریه و به طور کلی عامل 30 درصد سرطان هایی مانند مثانه، دستگاه گوارش و سایر سرطان ها است.
اما به رغم هشدارهای پزشکان، این روزها قلیان بلای جان ایرانی ها شده است تا جایی که حتی چند ساعت تفریح و دور هم نشینی در مهمانی ها، عضو ثابت و جدیدی به نام قلیان پیدا کرده است. گویا بدون قلیان لحظه ها خوش نمی گذرند!
مصرف قلیان در قهوه خانه ها که جای خود دارد، در پارک ها، کوهستان ها، سفر، مهمانی و حتی در مراسم عروسی نیز رواج سرسام آوری داشته است و در پسِ آن تفکر نادرست «بی خطر بودن» پنهان شده است؛ غافل از اینکه توتون های طعم دار یکی از عوامل ایجاد سرطان بخصوص، سرطان حنجره است. مشکل هایی نظیر ناباروری، مشکل های ریوی و تنفسی و ناراحتی های قلبی دیگر اثرات مخرب مصرف قلیان بر بدن است.
همچنین بر اساس آمار ارایه شده از طرف مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی علت 35 درصد سرطان ها در کشور ناشی از مصرف دخانیات است.
افزایش نگران کننده ی مصرف قلیان در میان جوانان و بخصوص زنان در کشور تا جایی است که تیرماه گذشته، 4 هزار پزشک در نامه یی به «حسن روحانی» رییس جمهوری نسبت به سونامی قلیان هشدار دادند.
محمدرضا فروتن به عنوان عضو هیات عملی موسسه ی تحقیقات، آموزش و درمان سرطان هم مصرف دخانیات را از مهمترین عوامل سرطان دانست و با اشاره به معضل چاقی و اضافه وزن در میان ایرانیان گفت: پس از عامل دخانیات، رژیم غذایی عامل موثری در ابتلا به انواع سرطان های گوارش دارد. همچنین کم تحرکی و انجام ندادن فعالیت های بدنی نیز در ابتلا به چاقی مفرط و ابتلا به این بیماری نقش دارند و این در حالی است که بر اساس توصیه ی سازمان بهداشت جهانی افراد سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشند.
وی شهرنشینی و زندگی در محیط های پراسترس با آلودگی های خاک و آب را از دیگر عوامل مبتلا شدن به سرطان عنوان و اعلام کرد که مطالعات جدید نقش این عوامل در بروز این بیماری را پررنگ تر اعلام کرده است.
فروتن با اشاره به موضوع جنجال برانگیز تاثیر پارازیت ها در ابتلا به سرطان، افزود: مطالعات زیادی در زمینه ی تاثیر پارازیت در ایجاد سرطان انجام شده است اما نتایج آن ها ضد و نقیض است و در زمان حاضر نتایج قطعی علمی مبنی بر تاثیر پارازیت ها به عنوان عامل مشخص و قطعی در بروز سرطان، وجود ندارد اما این پارازیت ها می توانند به نوعی بر سلامتی انسان تاثیرگذار باشند.
«ناهید نفیسی» متخصص جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان پستان و پژوهشگر مرکز «تحقیقات سرطان» نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، ضمن اشاره به دو عامل ژنتیک و محیط در بروز بیماری سرطان، گفت: برخی از افراد به دلایل ژنتیکی و دارا بودن سابقه ی خانوادگی در میان بستگان درجه یک تا سه، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند و برخی دیگر نیز به دلایل محیطی مانند هوای آلوده و تغذیه ی نامناسب بستر را برای ابتلا به انواع بیماری های سرطان آماده می کنند.
وی با اشاره به افزایش بیماری سرطان پستان در میان زنان ایرانی به دلایل مهم آن اشاره کرد و افزود: استفاده از قرص های ضدبارداری، خودداری از شیردهی، ازدواج دیرهنگام، تعداد کم زایمان ها از مهمترین عوامل ابتلا به سرطان پستان هستند.
نفیسی ورود جامعه ی ایران به سن پیری و افزایش افراد مسن و پیر در جامعه را از مهمترین عوامل افزایش سرطان در ایران دانست و بیان کرد: یکی از دلایل افزایش سرطان در کشور، ورود جامعه به سن میانسالی است؛ زیرا میانسالی سن شروع سرطان است و اگر به همین منوال پیش برویم تا 15 سال آینده میزان مبتلایان به انواع سرطان چندین برابر خواهد شد.
محمداسماعیل اکبری رییس مرکز تحقیقات سرطان هم با قاطعیت، آلودگی هوا را عامل بروز سرطان اعلام کرد و آن را نتیجه ی 15 سال کار تحقیقاتی دانست.
سرطان درمان پذیر است
جمله ی «پیشگیری بهتر از درمان است» به واقع در مورد ابتلا به انواع بیماری های سرطان صدق می کند؛ زیرا پزشکان معتقدند که خودمراقبتی و نگه داشتن بدن در وضعیت سالم، بهترین راه برای مقابله با این بیماری است؛ اما اگر فردی به دلایل مطرح شده دچار این بیماری شد، باید به آن، همانند بیماریی بنگرد که قابل درمان است و بهبودی کامل را دور از خود نبیند.
باور اینکه «سرطان دردِ بی درمان است» یکی از تفکرهای غلطی است که حتی با وجود رشد علم پزشکی در ایران، هنوز در میان بسیاری رواج دارد اما زمان آن رسیده که این تفکر اصلاح شود و باور «سرطان درمان پذیر است» به جای آن تفکر نادرست بنشیند.
پزشکان و محققان حوزه ی شناخت و درمان سرطان معتقدند، بیماران مبتلا به سرطان در صورت تشخیص بیماری در مراحل اولیه قابل درمان کامل هستند.
به گفته ی علیرضا فروتن اگر سرطان مانند سایر بیماری ها به موقع تشخیص داده شود، می تواند درمان شود که این درمان از درمان کامل تا کنترل بیماری متفاوت است.
به اعتقاد وی در زمینه ی سرطان باید اولویت اول پس از پیشگیری را به به تشخیص زودرس و بیماریابی اختصاص داد.
نفیسی نیز با تاکید بر قابل درمان بودن سرطان پستان در میان خانم ها، این نوع بیماری را در صورت تشخیص به موقع قابل درمان عنوان کرد.
به گفته ی نفیسی سنین 30 و 40 سالگی برای خانم ها سنی است که پس از آن باید هر چند ماه یکبار برای معاینه ی سرطان های پستان و دهانه ی رحم به مراکز درمانی مراجعه کنند.
حال با توجه به آمارها و هشدارهای جامعه ی پزشکی نسبت به افزایش سرطان در ایران، زمان آن فرارسیده تا الگوی زندگی و رژیم غذایی خود را تغییر دهیم.کمی تغییر در سبک زندگی و عادت های غذایی، کمی ورزش و گنجاندن تحرک در برنامه ی روزانه، می تواند فرد را از رو به رو شدن با سرطان دور کند. اگر همه ی افراد معاینه های دوره یی از وضعیت سلامت خود را در طول سال انجام دهند، در صورت مواجهه با سرطان در نخستین مراحل رشد در بدن، آن را در نطفه کور خواهند کرد که اگر چنین شود می توان گفت سرطان دیگر قاتل نیست و قابل درمان است.