وقتی زباله گردی همانند بسیاری از پدیده های مثبت و منفی دیگر با تاخیر از پایتخت و کلان شهرها به شهرهای متوسط و کوچک رسید، هیچ کس فکر نمی کرد این کار کثیف روزی در نقطه ای از کشور، کارکرد آموزشی هم پیدا کند.
به گزارش ایرنا، ˈ زباله دزدی ˈ که بعدها جای ˈ زباله گردی ˈ را گرفت تا ارزشمندی کار تفکیک زباله به همگان گوشزد شود، بسیار دیرتر از آنچه انتظارش می رفت به شهر ˈ بهشهر ˈ در استان مازندران رسید ولی دستاوردی که برای بهشهری ها داشت، کمی متفاوت از دیگر جاها بود.
عمر زباله دزدی در بهشهر چندان زیاد نیست ولی در همین مدت کوتاه چنان درس تفکیک زباله را به برخی از شهروندان دوستدار بهداشت محیط آموختند که شهرداری با سال ها تلاش، تبلیغ ، آموزش و تشویق قادر به انجامش نبود.
از زباله گردی تا زباله دزدی ..................................
زباله گردی، شغل تعریف نشده ای است که ابتدا با هدف پیدا کردن اشیای گرانبها یا جمع آوری ته مانده مواد غذایی قابل استفاده در دامداری ها از میان زباله ها رواج یافت ولی بعدها با اجرای طرح های بازیافت، چنان گسترش یافته و فراگیر شد که زباله دزدی را به پشت در خانه شهروندان کشاند.
اگر چه به نظر می رسد حضور زباله گردها موجب زشت شدن چهره شهرها شده و به آن ها به چشم افراد مزاحم آرامش بصری شهر نگریسته می شود، اما بررسی دقیق عملکرد این افراد بیانگر آن است که این افراد با درک صحیح ارزش بالای مواد قابل بازیافت درون زباله ها، فعالیتی را انجام می دهند که در سال های اخیر از آن به عنوان تفکیک زباله از مبدا یاد می شود.
درسی که آموخته شد .............................
افزایش روز افزون زباله گردهای گونی به دست خم شده در مخازن زباله که تعدادشان در بهشهر روز به روز بیشتر می شود، گویای صرفه فراوان اقتصادی این کار است؛ موضوعی که ظاهرا مسوولان شهرداری بهشهر را برای اتخاذ راهکار مناسب متقاعد نکرده است.
فعالیت زباله دزدها کاری غیرقانونی و مهم تر از همه غیر بهداشتی است و دقیقا همین موضوع غیربهداشتی بودن آن سبب شد تا شهروندان دوستدار بهداشت محیط برای جلوگیری از پیامدهای آن اقدام به تفکیک زباله در منزل و سپس بیرون گذاشتن آن از منزل کنند.
یک شهروند بهشهری در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : هر شب ساعت 21، پلاستیک زباله خود را در مخازن مخصوص می گذاریم، اما دقایقی بعد زباله دزدها با پاره کردن پلاستیک، زباله ها را در کوچه و خیابان پراکنده می کنند.
ˈمرتضی صادقیˈ افزود : معلوم نیست این افراد دنبال چه چیزی می گردند ، اما آن چه برای ما مشخص است، پارگی همیشگی پلاستیک های زباله و پخش شدن آن ها در کوچه است.
وی ادامه داد: برای جلوگیری از این کار، زباله های قابل بازیافت را در پلاستیک جداگانه ای قرار می دهیم و آن را در کنار مخازن زباله می گذاریم تا مانع از پراکنده شدن زباله ها توسط زباله دزدها شویم.
این شهروند اعتراف کرد: با اجرای این کار توسط همه اهالی کوچه ، روز به روز از تعداد پلاستیک هایی که توسط زباله دزدها پاره می شود، کاسته شده است.
حکایت همچنان باقی است .....................................
آن چه بیش از همه برای جلوگیری از تداوم و گسترش فعالیت این زباله دزدها مهم است، لزوم تفکیک کامل زباله از مبدا، فعالیت مداوم شرکت های بازیافت با هدف جمع آوری زباله های قابل بازیافت از مردم و همچنین راه اندازی کارخانه در دست ساخت کمپوست زباله است.
به اعتقاد کارشناسان، هرگاه جمع آوری زباله و تفکیک آن به صورت کامل و به شکلی مطلوب انجام شود، چیزی برای دزدیدن وجود نخواهد داشت و به این ترتیب زباله دزدها هم در شهر فعالیت نخواهند کرد.
اگر چه پراکنش آلودگی زباله توسط زباله دزدها در بهشهر به تفکیک زباله در منازل برخی از شهروندان دوستدار محیط زیست انجامید، ولی مشکلات دیگر ناشی از این کار همچنان ادامه دارد.
یکی ازمشکلات ناشی از زباله دزدی، آسیب دیدن مخازن زباله توسط زباله دزدها است و برای جلوگیری از این مشکل هم راهی جز تفکیک زباله در مبدا یا به کارگیری زباله دان های چندگانه وجود ندارد.
انتظار از مردم به جای برنامه ......................................
شهردار بهشهر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا را یکی از راه های مناسب برای کاهش زباله های شهری دانست و گفت: بخشی از زباله هایی که مردم در سطل های زباله می ریزند، قابل بازیافت است اما توجهی به این ظرفیت بالای تبدیل زباله به پول نمی شود.
ˈ حمید آزموده ˈ افزود: شهرداری بهشهر به دنبال اجرای طرحی است که با اجرای آن شهروندان بهشهری آموزش های لازم را برای تفکیک زباله از مبدا فرا خواهند گرفت.
شهردار بهشهر بر لزوم تفکیک زباله از مبدا تاکید کرد و گفت: یکی از فواید اجرای این طرح، کاهش زباله است .
وی افزود: فرهنگ مصرف ، فرهنگ تولید، شیوه بسته بندی محصولات و مانند این ها هم بر کاهش تولید زباله موثر است.
شهردار بهشهر گفت: از ارکان اصلی موفقیت تفکیک زباله در مبدا این است که مردم نقش خود را بدرستی ایفا کنند و تفکیک زباله های تر و خشک را انجام دهند و به اصطلاح آب را از چشمه تمیز نگه دارند و آلوده نکنند.
وی به فعالیت مداوم زباله دزدها اشاره کرد و افزود: عموما بخشی از زباله خشکی که می تواند بازیافت شود توسط همین زباله دزدها جمع آوری می شود.
شهردار بهشهر گفت: این اقدام در نگاه اول یک کار مثبت ارزیابی می شود چون باعث کاهش حجم زباله می شود و این مواد را وارد چرخه بازیافت می کند ، ولی معلوم نیست این کار از لحاظ زیست محیطی و بهداشتی چه آسیب هایی را به وجود می آورد.
او افزود: مشکل این است که زباله دزدها به طور غیر رسمی درگیر این کار هستند و به صورت بدوی برای بازیافت اقدام می کنند.
کارخانه کمپوست ، بخشی از راه حل ...............................................
شهردار بهشهر در عین حال راه اندازی کارخانه کمپوست شرق مازندران را که در این شهرستان در حال ساخت است، بخشی از راه حل زباله دزدی و مشکل زیست محیطی ناشی از زباله برشمرد.
وی گفت : یکی از مضرات تاخیر در ساخت این کارخانه، تداوم دفن غیر اصولی و غیر بهداشتی زباله است که هر روز بر ابعاد فاجعه آمیز آن افزوده می شود.
راه اندازی کارخانه کمپوست بهشهر نیازمند پیش زمینه هایی از جمله اجرای کامل طرح تفکیک زباله از مبدا است؛ کاری که شهرداری تاکنون موفق به اجرای آن نشده اما زباله دزدها توانسته اند به خوبی از عهده این مسوولیت سنگین برآیند.
افزایش روز افزون مشکلات ناشی از دپوی غیربهداشتی زباله در مکانی در حوالی شهر بهشهر موسوم به ˈ آشغال تپه ˈ هم از دیگر آسیب های تاخیر در بهره برداری از کارخانه کمپوست است.
این مکان که سال ها است از آن برای دپو و دفن زباله استفاده می شود، از زمینی کاملا مسطح به کوهی از زباله تبدیل شده و بوی نامطبوع و همیشگی آن، زندگی را برای مجاورین این مکان و رهگذران و مسافران بسیار سخت و غیرقابل تحمل کرده است.
محل کنونی دپوی زباله بهشهر به دلیل قرار گرفتن در ورودی مجموعه تاریخی عباس آباد و مجاورت با جاده سراسری، چهره ای زشت و نازیبا به این منطقه داده است.
علاوه بر این، بیمارستان جایگزین امام خمینی (ره) بهشهر و همچنین مبدا ایستگاه تله کابین این شهر نیز در فاصله ای اندک با این کوه زباله احداث می شود و به همین دلیل تسریع در ساخت کارخانه کمپوست ضروری تر از هر زمان دیگری به نظر می رسد.
زباله های تولید شده بهشهر، نیازمند سامانه مناسب جمع آوری است ، سامانه ای که بتواند در زمان مناسب این زباله ها را به محل دپوی فعلی و در آینده به کارخانه کمپوست منتقل کند.
هم اکنون این کار با فعالیت 20 دستگاه خودرو و 85 نفر نیروی انسانی در حال انجام است.
جمعیت بیش از 105 هزار نفری بهشهر به طور متوسط در روز 70 تن زباله تولید می کنند که به نظر می رسد با توجه به فراوانی کوچه ها و معابر و همچنین نصب 650 زباله دان، جمع آوری بموقع و به هنگام زباله ها، کاری بسیار دشوار باشد.
کمک شهرداری به زباله دزدها .......................................
یکی از دلایل رشد بی سابقه زباله دزدی در بهشهر ، طولانی شدن روند جمع آوری زباله در شبانه روز است.
بر اساس آن چه که مسوولان شهرداری همواره به مردم اعلام می کنند ،ساعت 21 هر شب کار جمع آوری زباله از شهر آغاز می شود، اما به دلیل کمبود ماشین های حمل زباله، در برخی مناطق شهر ،زباله ها چند ساعت بعد توسط ماموران به درون ماشین ها منتقل می شود.
فاصله زمانی انتقال زباله ها توسط مردم به درون سطل های زباله و جمع آوری به وسیله ماشین های شهرداری، بهترین زمان برای فعالیت زباله دزدها است.
زباله دزدها در این فرصت مناسب به سراغ سطل های زباله رفته و با جست و جو در آن که همواره توام با پاره کردن پلاستیک های زباله و ریختن آن به اطراف سطل های زباله است، مواد بازیافتی مورد نظر خود را پیدا می کنند و بدون برگرداندن زباله ها به درون سطل ها ، محل را به مقصد زباله دان بعدی ترک می کنند.
بر اساس استانداردهای جهانی، زباله دان های نصب شده در شهر بهشهر که ظرفیت 750 کیلو زباله را دارد برای زباله های تولید شده حدود یکصد خانوار مناسب است.
با احتساب جمعیت 105 هزار نفری بهشهر ، این تعداد سطل آشغال برای زباله های منازل کافی است اما بخش زیادی از مشکلات زباله های بهشهر، مربوط به زباله های تولید شده ساختمان های تجاری و مغازه ها است.
در کنار آن، انتقال نخاله های ساختمانی به مکان مناسب توسط ماموران جمع آوری زباله های شهرداری نیز موجب صرف نیروی زیادی است که موجب می شود رسیدگی به مسوولیت اصلی انتقال زباله های خانگی با مشکل مواجه شود.
بازگشت به فرهنگ فراموش شده ...........................................
تاکنون برنامه های متعدد تفکیک از مبدا به اجرا درآمده است که البته در تمام این برنامه ها هدف یکی است: جداسازی مواد در محل تولید قبل از آنکه آلوده شوند.
از قدیم انجام عملیات بازیافت در کشور ما به شکل فرهنگ اصیل و دستور مذهبی اجتناب از اسراف و تبذیر مرسوم بود.
شغل کهنه فروشی و تعویض نان با نمک در شهرها و کاربرد فضولات حیوانی و گیاهی برای تهیه کود در روستاها تاکیدی بر این مدعاست.
آن چه مسلم است این که، راه اندازی کارخانه کمپوست زباله بهشهر ، بهترین فرصت برای افزایش آموزش های شهروندی به مردم برای تفکیک زباله از مبدا و حل همیشگی مشکل زباله دزدها و تبعات منفی ناشی از آن است.