مجله مهر:خدمات مجالس ترحیم، این روزها به سایت های اینترنتی هم راه
پیداکرده است. تجارتی که البته گردش مالی خوبی هم برای صاحبانش داشته و
البته مشتریان خاص خودش را دارد.
«کنترات خدمات اموات» کارشان
همین است. درست از لحظه مرگ آدم ها قادر به ارائه خدماتشان هستند تا یک سال
بعد و حتی احتمالا سال های بعد. میان این همه کار و تجارت، بعضی ها هم نان
شان را از تنور قبرها بیرون می آورند. گروهی که از اولین لحظه پس از مرگ
یک آدم، دور و بر بازماندگان می چرخند و برحسب نوع تقاضای آنها، خدمات شان
را ارائه می کنند. گستره کاری شان هم وسیع است. از اعزام پزشک معتمد برای
صدور گواهی فوت و روانشناس برای همدردی و تسلای خاطر بازماندگان گرفته تا
پوشش کامل مراسم ترحیم و حتی اعزام «گریه کن» برای امواتی که بازماندگان
کمی دارند.
کمی جستجو در اینترنت کافی ست تا به سایت هایی برسیم
که کارشان «انجام کلیه خدمات مربوط به اموات» است. سراغ چند مورد از این
سایت ها و شرکت ها رفتیم تا از خدمات و امکاناتشان سر در یاوریم. مدیرانی
که البته دوست ندارند نامی از آنها و سایت و شرکت شان برده شود.
قصه از کجا شروع شد؟ «
10 سال پیش وقتی در مراسم دفن یکی از دوستانم بوده، ایده این کار به ذهنم
رسید. آن زمان خیلی به مشکل خوردیم و گرفتاری پیش آمد. 4 سال پیش هم
پرسشنامه ای در این خصوص طراحی کردم و در یکی از پارک‌های تهران توزیع کردم
و جواب های خوبی گرفتم و تصمیم به راه اندازی این سایت گرفتم.» این را
مدیر یکی از سایت های ارائه دهنده خدمات مجالس ترحیم می گوید. آقای «پ» هم
طبق معمول همه ایده های جدید، کارش را با یک «جرقه» شروع کرده. این که چنین
ایده ای به عنوان یک منبع درآمدی به سر آدم بزند نیاز به محیط مشابهی با
این کار دارد که ذهن آدم را فعال کند.
از حمل و نقل عزاداران تا مراسم دف و نی سوگواری را می شود در سایت های خدمات ترحیم پیدا کرد .
آقای
« ت» مدیر یکی دیگر از سایت های ارائه دهنده خدمات مجالس ترحیم اما داستان
شغل جدیدش را این‌طور نقل می کند: « در اقوام و خانواده خودمان چند نفر
مداح بودند و برای مراسم های مختلف ترحیم مداحی می کردند. من خواستم این
کار ساماندهی کنیم و انجام خدمات ترحیم را به صورت یک موسسه درآوردم. حالا
هم کلا 10 نفر هستیم که هرکدام در بخش های مختلف مشغول این سایت وظیفه ای
داریم»
یک بسته پیشنهادی پروپیمان کار آنها درست
از همان زمانی که خبر فوت اعلام می‌شود شروع خواهد شد. بلافاصله دست به کار
می شوند و می‌توان از آن زمان با آنها تماس گرفت تا پیگیر ماجرا باشند.
گستردگی خدمات هم متنوع و متفاوت است. از اعزام مشاور برای بازماندگان و
تسلی خاطر دادن به آنها گرفته تا اعزام پزشک برای صدور گواهی فوت و انجام
امور اداری، مالی و ترخیص از بیمارستان و هماهنگی آمبولانس. تهیه قبر و
خرید سنگ قبر و حکاکی و حتی نصب آن را هم می‌توانید به آنها بسپارید. برای
برنامه‌های سر مزار هم، منوهای متنوع و متفاوتی پیش رویتان وجود دارد که
انتخاب شما را آسان خواهد کرد. چیدمان میز و صندلی، کرایه اتوبوس و وسایل
حمل نقل مهمانان، نصب اکو و پروژکتور،مداحی سر مزار، تاج گل، حلوا و خرما و
پذیرایی از میهمانان از جمله این خدمات است که در برخی سایت‌ها شیوه
ارائه‌شان هم توضیح داده شده‌است.
لابلای بعضی سایت های خدمات ترحیم می شود آگهی واحدهای مرتبط با این خدمات را هم دید
حتی ساخت کلیپ مراسم ترحیم عکاسی
و فیلمبرداری و حتی ساخت کلیپ از مراسم تدفین و ختم هم از اقدامات جدید و
هماهنگ با فناوری های روز است که پای آن چند وقتی است که به مراسم ترحیم
باز شده‌است: « ما به آنها توصیه نمی‌کنیم. خودشان این درخواست را از ما
دارند. برای مثال خانواده‌ای که پدرش را از دست داده است از مراسم تدفین و
ختم پدرش عکاسی و فیلمبرداری می‌کند تا برای دیگر اقوام‌شان در خارج از
کشور این فیلم را بفرستد. یا خیلی‌ها می‌خواهند این فیلم را در مراسم چهلم و
سالگرد برای مهمانان شان پخش کنند.»
مشاوره برای خرید قبر،اعزام پزشک، روانشناس و آمبولانس جسد هم در بسته خدماتی این سایت ها وجود دارد
مراسم
ختم هم که در ادامه ماجراست و این شرکت‌ها برای مشتریان، خدماتی همچون
رزرو مسجد، تالار، هماهنگی با مداح، اجرای مراسم ترحیم با همراهی دف و نی،
چاپ اعلامیه و ارسال میهماندار آقا و خانم را انجام می‌دهند. متنوع ترین
قیمت ها هم مربوط به مداح است:« مداح از 5 هزار تومان داریم تا 2 میلیون
تومان. حتی خیلی از مداحان مشهور با ما همکاری می‌کنند ولی خب من اجازه
ندارم اسم‌شان را بگویم»
چند می‌گیری گریه کنی؟ البته
با وجود این همه تنوع در ارائه خدمات مربوط به مجالس ترحیم، گاهی وقت ها
مدیران این سایت‌ها با درخواست‌های عجیب و غریبی هم روبرو می شوند. آقای
«ت» درباره یکی از این درخواست های عجیب و غریب می گوید:« چند وقت پیش با
ما تماس گرفتند و گفتند یک قاضی در شمال شهر تهران فوت شده، اما هیچ کس و
کاری ندارد. ما از شما حدود 300 نفر آدم می‌خواهیم که در نقش اقوام بازی
کنند و مجلس این بنده خدا را پر کنند و مجلس عزایش آبرومند برگزار شود. چون
این قاضی هیچکس را ندارد. عین ماجرای آن فیلم معروف فیلم چند می‌گیری گریه
می‌کنی که چند سال پیش پخش شد.»
مراسم بالاشهری‌ها و پایین شهری‌ها به
گفته یکی از مدیران سایت‌ها بیشتر قشر مرفه و یا به اصطلاع «بالاشهری‌ها»
به آنها تماس می‌گیرند و از آنها درخواست کمک و برگزاری مراسم را دارند و
البته سلیقه ها‌شان هم متفاوت است: «مثلا برای مراسم سوم و یا هفتم
درخواست مداح و یا خواندن روضه ندارند. بیشتر از ما درخواست گروه‌های هنری
مانند نی و دف و پخش موسیقی‌های غمگین دارند و نورپردازی‌های مطابق با آن
را درخواست می‌کنند و شکل و شمایل مراسم‌شان متفاوت است. اما بقیه، مدت
زمان مداحی و روضه خوانی بیشتری می‌خواهند و مجلس‌شان بیشتر حالت عزاداری
سنتی دارد. البته قشر دوم کمتر سراغ ما می‌آیند و اگر هم بیایند بیشتر از
ما درخواست مداح می‌کنند و بقیه خدمات را خودشان انجام می‌دهند.»
یک ختم 10 میلیون تومانی مدیران
این سایت‌ها می‌گویند کارشان هنوز بین عامه مردم جا نیفتاده. آنها می
گویند مردم آشنایی زیادی با این نوع خدمات ندارند و ترجیح می‌دهند خودشان
کارها را انجام دهند. آقای «پ» در این باره می گوید: « ما تمامی کارهایی که
اقوام نزدیک در مراسم‌های ترحیم انجام می‌دهند را بدون منت برای خانواده
صاحب عزا انجام می‌دهیم. آن هم با بهترین کیفیت. بعضی از کسانی که با ما
آشنا می‌شوند حسرت می‌خورند که قبلا چرا مراسم‌شان را دست ما نسپردند. چون
به دلیل شرایط روحی نامناسب، منجر به اختلاقات خانوادگی هم شده‌اند.»
آقای
«پ» هم که مدیر یک سایت انجام خدمات ترحیم است، صرفه جویی در هزینه ها را
مهم ترین امتیاز کارش برای صاحبان عزا می داند:«ما تمام فوت و فن های مربوط
به مراسم را یادگرفته ایم و تجربه مان خیلی خوب به ما کمک می کند که
بتوانیم بهترین خدمت با مناسب ترین قیمت را ارائه کنیم.»
در عوض،
آقای «ت» مدیر یک سایت دیگر در این باره معتقد است قیمت هایشان گران تر است
و با همین توجیه، کارشان تضمینی است:«به هر حال خرجشان 20 درصد اضافه
می‌شود ولی عوض آن خیالشان از بابت برگزاری مراسم آسوده‌است.» طبق جمع بندی
او، اگر تمامی مراسم را از ابتدا دست آنها بسپرند، در صورت گرفتن تالار تا
پایان مراسم روز سوم، صاحبان عزا باید حداقل 10 میلیون تومان باید پول خرج
کنند.
خدمات مربوط به مراسم مردگان، تنها بخشی از تجارت های عجیب
و نوظهوری است که اینترنت، بازار آنها را داغ تر کرده است. تجارت هایی که
البته مخاطبان و مشتریان خودشان را پیدا می کنند. حتی از بین مردگان و
خانواده آنها.