آبله مرغان یکی از بیماری های شایع ویروسی می باشد که عامل آن ویروس واریسلا زوستر از خانواده هرپس ویروس ها بوده. اغلب علائم آبله مرغان شامل علائم بالینی خفیف تا متوسط بدون عوارض جدی حاد در کودکان بوده است. شیوع بیماری در کشورهایی مانند ایران که بیماری در آنها بصورت اپیدمیک تظاهر میکند اغلب فصلی و بیشتر در فصل بهار می باشد و در کشورهایی که به علت واکسیناسیون روتین کودکان بیماری بصورت تک گیر واندمیک بروز می کند ارتباط چندانی با تغییرات فصلی ندارد.
راه های انتقال بیماری ازطریق تماس مستقیم فرد سالم با فرد بیمار می باشد و افراد سالم از دو طریق آلوده می شوند.
۱- از طریق تماس فرد سالم با ترشحات بزاقی فرد بیمار بدین صورت که فرد بیمار ۴۸ ساعت قبل از بروز علائم بیماری و ظاهر شدن جوش ها در سطح بدن می تواند از طریق ترشحات بزاقی وترشحات دستگاه تنفسی افراد دیگر را آلوده نماید.
۲- از طریق تماس افراد سالم با ضایعات پوستی تازه و آبکی فرد مبتلا و این بدین معنی است که فرد بیمار از ۴۸ ساعت قبل از بروز ضایعات پوستی تا زمانی که حتی یکی از ضایعات آبدار و تازه می باشد قادر است افراد دیگر را به بیماری مبتلا نماید.
ابتدا لازم به ذکر است که دوره کمون بیماری آبله مرغان ۱۰ تا ۲۱ روز و بطور متوسط ۱۴ روز می باشد بدین معنی که اگر کودک شما با فردی که مبتلا به علائم آبله مرغان است تماس داشته و توسط آن فرد آلوده شده باشد ۱۰ تا ۲۱ روز طول می کشد تا کودک علائم بیماری را نشان داده و جوشها در سطح بدن او ظاهر گردند. علائم آبله مرغان در مراحل اولیه شبیه به سرماخوردگی نظیر تب خفیف، سردرد، بیحالی و بی اشتهایی می باشد که اغلب دو روز بطول انجامیده سپس ضایعات پوستی بصورت جوش های آبدار و تاول مانند ابتدا در صورت سینه وشکم وسپس بتدریج در اندام ها ظاهر می گردند. ضایعات پوستی بشدت خارش دار و اغلب بدون درد هستند و گاها ممکن است داخل دهان چشمها و لابلای موها نیز ظاهر شوند. تعداد ضایعات پوستی متفاوت بوده و ممکن است از ۵۰ تا ۵۰۰ عدد متغیر باشند این ضایعات پوستی اغلب در مدت ۳ تا ۵ روز ظاهر شده وظرف مدت ۷ تا ۱۰ روز بتدریج خشک شده و ریزش می نمایند.
همانطور که اشاره شد اغلب کودکان تظاهرات بیماری را بصورت خفیف تا متوسط نشان داده بدون عوارض جدی و ماندگار بهبود می یابند ولی شایان ذکر است در معدودی افراد ممکن است بیماری با علائم بسیار شدید و عوارض جدی حتی با خطر مرگ ومیر همراه باشد.
۱- نوزادان وشیرخواران زیر یکسال خصوصا نوزادان نارس
۲- افرادی که در سنین بعد از بلوغ به بیماری مبتلا می شوند
۳- خانم های باردار
۴- افرادی که مبتلا به بیماری های نقص ایمنی مادرزادی یا اکتسابی بوده یا از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می کنند مانند افرادی که تحت شیمی درمانی بوده یا پیوند مغز استخوان یا نظایر آن داشته اند.
شایع ترین عارضه بیماری عفونی شدن ضایعات پوستی می باشد که بصورت جوش های چرکی و غالبا دردناک تظاهر کرده و با بجای گذاری اسکار یا جوشگاه بهبود می یابد. از دیگر عوارض نسبتا شایع بیماری عفونت های سیستم تنفسی خصوصا عفونت بافت ریه ها یا پنومونی می باشد که با تب های شدید، سرفه های خلطی همراه با تنگی نفس و سختی تنفسی تظاهر می کندکه ممکن است بعد از اتمام دوره بیماری و بهبود نسبی جوش ها بروز نماید که در هر دو مورد استفاده از آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی ضرورت می یابد.
از عوارض کمتر شایع و البته خطرناک بیماری عفونت های شدید بافت عضلانی خصوصا در اندام تحتانی و عفونت های شدید و گاها محدود کننده حیات سیستم عصبی نظیر انسفالیت، مننژیت و آبسه های مغزی می باشد که با درد شدید و ناگهانی اندام ،سردردهای شدید، سرگیجه، تاری دید، استفراغ و تشنج تظاهر می کند.
درمان بیماری اغلب معطوف به کنترل تظاهرات بیماری مانند استفاده از داروهای تب بر جهت کنترل تب و استفاده از داروهای آنتی هیستامین جهت کنترل خارش ضایعات می باشد و با توجه به اینکه شایعترین عارضه بیماری عفونی شدن ضایعات می باشد توصیه می شود کودکان مبتلا روزانه با استفاده از صابون های ضد عفونی کننده استحمام شده وتشویق گردند از خاراندن ضایعات خودداری نمایند. بدین منظور لازم است ناخن های کودک را کوتاه نگهداشته تا از صدمه زدن به جوش ها جلوگیری شده و از مصرف غذاهایی که باعث تشدید خارش بدن می گردند منع گردند.
افرادی که در معرض ابتلا به عوارض خطرناک بیماری می باشند مانند نوزادان و …. نیازمند استفاده از داروهای آنتی ویرال (ضد ویروس) بصورت خوراکی و گاها تزریقی می باشند.
یکی از راه های اصلی پیشگیری از ابتلا به این بیماری عدم تماس با فرد بیمار و ایزوله کردن فرد مبتلا می باشد تا زمانی که تمامی جوش های سطح بدن فرد مبتلا خشک شده و ضایعه آبداری وجود نداشته باشد، هر چند همانطور که اشاره شد فرد مبتلا به بیماری علائم آبله مرغان ۴۸ ساعت قبل از بروز بیماری ناقل بیماری بوده و می تواند افراد دیگر را مبتلا نماید.
یکی دیگر از راه های پیشگیری از این بیماری واکسینه کردن افراد در معرض خطر عوارض بیماری می باشد همانطور که می دانید در ایران واکسیناسیون کودکان بر علیه بیماری آبله مرغان بصورت روتین انجام نمی گردد و کودکان ایران در برابر این بیماری مصون نیستند بنابراین توصیه می شود افرادی که در معرض عوارض خطرناک این بیماری هستند مانند افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند یا افراد در سنین بعد از بلوغ که مبتلا نشده اند و یا نظایر اینها با نظر پزشک تحت واکسیناسیون قرار گیرند.
و نکته آخر پیشگیری بعد از تماس است بدین معنی که در افرادی که نگران عوارض جدی و آسیب رسان این بیماری در آنها هستیم مانند خانم های باردار یا افراد دچار نقص ایمنی یا نوزادانی که از مادران مبتلا به علائم آبله مرغان (۵ روز قبل تا ۲ روز بعد از زایمان) متولد می شوند می توانند حداکثر تا ۹۶ ساعت یا ۳ روز بعد از تماس با فرد آلوده با استفاده از ایمونوگلوبین ضد ویروس واریسلا زوستر تحت درمان پیشگیری کننده قرار گرفته تا از بروز بیماری در آنها جلوگیری شود.
منبع : سلامت