یکی از مواردی که همواره در مورد آثار ادبی کشور و قیاس آنان با آثار ادبی جهان مطرح می شود، بحث شناخته شدگی و تاثیرگذاری آثار است. همه ما می دانیم که اغلب آثار ادبی کشور به دلایل گوناگون، شرایط انتشار در بازارهای ادبی جهان را نمی یابند و به نظر می رسد که سازمان ها و نهادهای دولتی نیز فعلا تصمیمی جدی برای این کار ندارند.
به گزارش عصرایران، علاوه بر این مشکل، فقدان یک جایزه ادبی منسجم در کشور، مشکل دیگری است که ناشناخته ماندن آثار را دامن می زند. این گونه است که متعاقب گمنام ماندن آثار ادبی ایران در جهان (و چه بسا در داخل کشور) مشکلات عدیده ای را موجب می شود که همه آنها سبب می شود نویسندگی به عنوان یک حرفه و یا شغل، از سختی های بی شمار برخوردار باشد که نخستین آنها مشکلات مالی برای نویسنده است. البته ورود به چنین بحثی مستلزم نظرهای کارشناسی است که در آینده بدان پرداخته خواهد شد.
در این میان یکی از تنها راه هایی که برای معرفی آثار ادبی کشور به جامعه جهانی وجود دارد، فعالیت آژانس های ادبی است که مسئولیت رصد کردن آثار، ارزشیابی، ترجمه، معرفی به عرصه جهانی و در نهایت عرضه و انتشار آنها از سوی ناشران بین الملی را بر عهده خود می بینند.
البته مشکل دیگر آن است که در این میان تا چندی پیش فقدان آژانس های ادبی معمولی نیز در کشور احساس می شد. اما از چندی پیش یک آژانس ادبی با تیمی از کارگزاران حرفه ای، فعالیت خود در این راستا را آغاز کرده است.
"آژانس ادبی غزال" فعالیت خود را چندی پیش آغاز کرده و وظیفه مسئولیت های فوق رابر عهده گرفته است. این آژانس ادبی در راستای فعالیت هرچه منسجم تر خود در نمایشگاه کتاب امسال حضور یافته و با نشست های کارشناسی در مورد مشکلات ادبیات کشور و چهره نشدن آثار ادبی کشور در عرصه جهانی سعی در برداشتن گام هایی در جهت حل این مشکلات برآمده است.
حضور "آژانس ادبی غزال" در نمایشگاه کتاب لندن"آژانس ادبی غزال" در سال 2013 در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور داشت اما در کنار این موضوع باید از حضور این آژانس در نمایشگاه لندن 2014 یاد کرد.
چندی پیش "آژانس ادبی غزال" در نمایشگاه کتاب لندن 2014 با ترجمه عناوین و آثار مختلفی حضور یافت که از آن جمله باید به عناوین زیر یاد کرد:
"درخت انجیر معابد"، زائری زیر باران"، "زمین سوخته"، "داستان یک شهر" نوشته احمد محمود و "آدم زنده" ترجمه احمد محمود، "گرمازده" و "پیوند زدن انگشت اشاره" نوشته مهام میقانی، "نگهبان" و "برف و سمفونی ابری" نوشته پیمان اسماعیلی، "دکتر داتیس" و "گاماسیاب ماهی ندارد" نوشته حامد اسماعیلیون، "زیر آفتاب خوش خیال عصر" نوشته جیران گاهان، "اندوه مونالیزا" و "مونالیزای منتشر" نوشته شاهرخ گیوا، "هستی"، "عقرب های کشتی بَمبک"، "کنار دریاچه نیمکت هفتم"، "هندوانه به شرط عشق" و "حیاط خلوت" نوشته فرهاد حسن زاده، "مردگان جزیره موریس"، "آخرین سفر زرتشت" و "سرود مرگان" نوشته فرهاد کشوری، "پنجشنبه های سالن" و "رنگ سرخی به تن بوم" نوشته ملیحه صباغیان، "احتمالا گم شده ام" نوشته سارا سالار، "خواستم بگویم خون را ببین" نوشته رویا شکیبایی، "خاله بازی"، "روز خرگوش"، "سگ سالی" و "به هادس خوش آمدید" نوشته بلقیس سلیمانی و...
زمینه ای برای ارائه دادن آثار ارزشمند ایرانی از طریق تشکیل آژانس های ادبی در همین راستا پنجمین نشست "آژانس ادبی غزال" با حضور دکتر وصفی، مدیرکل دفتر مجامع و فعالیت های فرهنگی، ضرغام؛ مدیر موسسه فرهنگی و انتشارات فاطمی، ربانی؛ مدیر مسئول آژانس ادبی غزال و محمدحسن شهسواری؛ نویسنده و مدرس کلاس های رمان نویسی، عصر دومین روز نمایشگاه در غرفه رایت آژانس ادبی غزال با عنوان "خاستگاه ها و ضرورت های گسترش آژانس های ادبی در ایران" برگزار شد.
ربانی مدیر مسئول "آژانس ادبی غزال" صحبت خود را این گونه آغاز کرد: "در کشور ما ضرورت های آژانس مطرح نشده و در این ارتباط خیلی ضعیف عمل کرده اند و جایگاهی برای تشکیل آژانس و فعالیت های آن در کشور ما هنوز مطرح نشده است".
در ادامه، شهسواری در ارتباط با آژانس ادبی و تعریف آژانس این گونه بیان کرد: "شرکتی که وظیفه آن ارتقاء و حفاظت از منافع نویسندگان است. ذهنیت نویسنده ایرانی این گونه است که ادبیات را صرفا کاری فرهنگی و معنوی می داند و به جنبه اقتصادی آن توجه نمی کند". وی افزود: "شاید فقط 5 درصد از نویسندگان ایرانی شناخت واقعی از آژانس ادبی داشته باشند. در اصل کار آژانس ادبی رصد ادبیات جهان است و به عنوان یک فیلتر اولیه عمل می کند و در کشور ما موانعی بر سر راه تشکیل و کار آژانس های ادبی وجود دارد".
در ادامه این بحث، ضرغام، مدیر موسسه فرهنگی فاطمی، با تایید صحبت های شهسواری افزود: "هنوز ناشران و نویسندگان، حتی مسئولین امر آشنایی کافی از ضرورت تشکیل آژانس ندارند و تفاوت فاحشی در حوزه چاپ و نشر در ایران با کشورهای دیگر جهان وجود دارد. منشاء این تفاوت از آنجا آغاز می شود که وقتی یک نویسنده کتابی را تالیف می کند، خود او باید با ناشر ارتباط برقرار کند؛ در صورتی که در خارج از کشور رابطی به نام آژانس ادبی وجود دارد و این رابط پلی بین نویسنده و ناشر است. به طور کلی می توان گفت آژانس ادبی اثر را از نویسنده به ناشر می رساند".
ضرغام ادامه داد: "در خارج از کشور ناشران رابطه ای قوی با آژانس ها دارند و این دو به هم اعتماد کامل دارند چرا که در ارتباط با هم می توانند یک اثر خوب را در کشور خود و در نهایت به جهان عرضه کنند".
وی همچنین افزود: "در خارج از ایران، ناشر یک نفر اصلی به نام نماینده تام الاختیار دارد و این نماینده نیاز ناشر را با آژانس مطرح می کند. این الگو یک نفع بسیار بزرگ برای ناشر دارد و به جای اینکه ناشر کتاب های متعددی را در حوزه های مختلف چاپ کند، قبلا توسط نماینده این کار رصد شده و یک اثر ارزنده توسط ناشر به چاپ می رسد. پس می توان نتیجه گرفت که تعامل مثبتی بین نویسنده، ناشر و آژانس وجود دارد".
در ادامه این نشست دکتر وصفی نیز صحبت های خود را با اشاره به نبود متخصص اقتصاد نشر و صنعت نشر در کشور آغاز کرد. به زعم ایشان نقش اصلی آژانس های ادبی احیا کردن و جریان سازی فرهنگی است. وصفی وظایف آژانس های ادبی را این گونه برشمرد: "آژانس ادبی باید راهنمایی حقوقی به نویسندگان و ناشران بدهد، جامعه شناسی خوبی داشته باشد وادبیات تطبیقی را خیلی خوب بداند. در کشور باید زمینه ای به وجود آید که آثار برتر به مرزهای بیرون راه پیدا کند و اقتصاد نشر را متحول کند".
وی افزود: "آژانس ادبی غزال به دنبال راهکارهایی است تا بتواند آثار ارزشمند ایرانی را با توجه به چارچوب های بین المللی در جهان ارائه دهد".
جوایز ادبی داخلی و تاثیر آن بر اقبال جهانی به آثار ایرانییکی دیگر از مواردی که در قیاس میزان اقبال و موفقیت آثار ادبی ایران و جهان باید مورد توجه قرار گیرد، تفاوت میان جوایز ادبی داخلی و خارجی است، که "آژانس ادبی غزال" در نشستی در غرفه خود در نمایشگاه کتاب به موضوع جوایز ادبی داخلی پرداخت.
در ادامه نشست های غرفه "آژانس ادبی غزال" در روز شنبه سیزدهم اردیبهشت ماه نشست "جوایز ادبی داخلی و تاثیر آن بر اقبال جهانی به آثار ایرانی" با حضور آیت دولتشاه دبیر جایزه ادبی هفت اقلیم و نویسنده رمان "این بازی کی تمام می شود"، حسین توکلی عضو هیات داوران جایزه واو و مهام میقانی رمان نویس، منتقد ادبی و نامزد جایزه ادبی هوشنگ گلشیری برگزار شد.
در این مشست دلایل عدم فعالیت بسیاری از جوایز ادبی که در دو دهه گذشته پدید آمده بودند و در سال های اخیر به تدریج از فعالیت باز ایستاده اند، بررسی شد.
در این نشست مهام میقانی که به عنوان مترجم و کارگزار ادبی نیز در "آژانس ادبی غزال" فعالیت می کند، با اشاره به جوایز ادبی کشورهای دیگر امکان ایجاد بخش تازه ای در جوایز ادبی حال حاضر کشور در حوزه ترجمه آثار برگزیده را مطرح کرد.
در همین رابطه حسین توکلی به ذکر تفاوت های جوایز ادبی کشورمان با سایر جایزه های ادبی جهان پرداخت و مقایسه میان این دو را ناممکن دانست. او اشاره کرد که در شرایط فعلی جوایز مستقل ادبی کشور تنها در گیر و دار ادامه حیات کوچک خود هستند و نمی توانند بسیاری از فعالیت های جوایز مطرح جهان را انجام دهند. او بر ضرورت حضور یک ایده نظری پایدار در هر یک از جوایز ادبی کشور پرداخت و اشاره کرد تا زمانی که جوایز داخلی نتوانند به کمک یک هیات مدیره ثابت به یک وحدت تئوریک مشخص برسند، نخواهند توانست تاثیر چندانی بر ادبیات داستانی معاصر داشته باشند.
در ادامه آیت دولتشاه به شرح تجارب خود در جایزه ادبی هفت اقلیم پرداخت و به درخواست حضار روند انتخاب آثار برگزیده در این جایزه را شرح داد و شاکله ای از معیارها و ارزش گذاری های این جایزه را برای شرکت کنندگان این نشست ترسیم کرد. او همچنین اشاره کرد که جایزه هفت اقلیم با آغوش باز آماده است به کمک هر نهادی که در حوزه ترجمه آثار فارسی و ارائه آنها به خارج از کشور فعال است، بخش تازه ای در این جایزه برپا کند که مشخصا به استعدادیابی آثار داستانی فارسی برای جهانی شدن بپردازد و برگزیدگان این جایزه را به آژانس ها و ناشرین خارجی معرفی کند.
برنامه نشست های "آژانس ادبی غزال" در نمایشگاه کتاب تهراندوشنبه پانزدهم اردیبهشت:
"تجربه خرید رایت برای ناشران خارجی" با حضور حامد کنی و مریم هاشمیان. ساعت 11 الی 12.
"تجربه حضور ادبیات کودک ایران در جوایز بین المللی" با حضور سحر ترهنده. ساعت 15 ای 16.
"تجربه ثبت نشر در خارج از کشور و تاثیر آن بر عرضه آثار ایرانی" با حضور ایرج ضرغام. ساعت 18 الی 19.
چهارشنبه هفدهم اردیبهشت:"تجربه فروش کتب مصور" با حضور لیلی حائری. ساعت 11 الی 12.
"ترجمه ادبی از زبان فارسی؛ ضعف ها و سیاست های آموزسی و تشویقی" با حضور شجاعی صائین، ربانی و ضرغام. ساعت 30/14 الی 30/15.
پنج شنبه هجدهم اردیبهشت:"نسبت هدف گزاری بازاریابی با فروش کتاب؛ مقایسه بازار جهانی با بازار ایران با حضور ربانی، عطارزاده و حسین زادگان. ساعت 30/11 الی 30/12.