یک جراح و متخصص زنان با بیان اینکه انواع کیست‌های تخمدانی درمان‌های خاصی دارد، گفت: اندازه‌گیری تومور مارکر CA-125، برای بررسی برخی از تومورهای تخمدانی ضرورت دارد.
دکتر کتایون برجیس با اشاره به اینکه کیست‌ها می‌توانند در اثر نشت عروق خونی کوچک به درون کیسه تخمک حاوی خون ایجاد شوند، گفت: کیست‌های هموراژیک یا آندومتریوما به علت وجود دردهای قاعدگی که به تازگی بوجود آمده‌اند یا تشدید شده‌اند به نفع وجود آندومتریوز است.
وی با بیان اینکه آندومتریوز بیماری است که با دردهای زمان قاعدگی همراه است، گفت: در این بیماری درد زمان نزدیکی و تاخیر باروری یا ناباروری تظاهر می‌یابد. برجیس گفت: کیست‌های آندومتریوما با پیشرفت بیماری به وجود می‌آیند و در موارد خاص درمان جراحی برای آنها در نظر گرفته می شود.
این جراح و متخصص زنان یادآور شد: انجام جراحی‌های مکرر به خاطر آندومتریوما توصیه نمی‌شود و جراحی لاپاروسکوپیک یا لاپاراتومی فقط یک نوبت و به طور کامل انجام شده و باید هر چه سریع تر بیمار برای بارداری برنامه ریزی نماید.
برجیس تصریح کرد: در صورت عدم تمایل به بارداری متداول‌ترین توصیه مصرف قرص‌های جلوگیری است که چند ماه یک بار بیمار بین مصرف آنها فاصله می‌گذارد، به گونه‌ای که حتی توصیه شده هر 6 ماه تا یک سال یک نوبت فاصله بین مصرف بسته‌های قرص‌ها گذاشته شود.
وی با بیان اینکه عود آندومتریوز در مبتلایان 5 تا 20 درصد در سال است، گفت: برای آندومتریوماهای کمتر از 4 سانتی متر اقدام جراحی توصیه نمی‌شود.
این جراح و متخصص زنان گفت: آندومتریوز هم مثل تخمدان پلی کیستیک بیماری است که در به وجود آمدن آن زمینه‌های ژنتیکی فرد دخیل هستند و هر دو بیماری‌هایی هستند مربوط به کل طول زندگی فرد که بیشترین چالش را در سال‌های باروری برای پزشک و بیمار ایجاد می کنند.
برجیس با اشاره به اینکه گاه بافت‌های تخمدان برای تشکیل بافت‌های دیگر بدن مانند مو یا دندان به صورت غیر طبیعی رشد می‌کنند، گفت: کیست‌هایی با این بافت‌های غیرطبیعی که از دوران جنینی به طور نا به جا باقی مانده‌اند، کیست های درموئید نامیده می‌شوند.
وی افزود: احتمال چرخش کیست یا تورشن در کیست های درموئید به علت محتوای بالای چربی این کیست‌ها در بالاترین حد نسبت به کیست‌های عملکردی و حدود 15 درصد است. این کیست‌ها هم در اغلب موارد با روش های لاپاروسکوپی از بدن برداشته می‌شوند.
برجیس یادآور شد: بدخیمی‌ها در کیست‌های درموئید در حد احتمال 2 درصد است و مثل بقیه توده‌های تخمدان در بیش از 40 سالگی شانس آن افزایش می یابد. این کیست‌ها در 10 درصد موارد دو طرفه هستند.
این جراح و متخصص زنان گفت: در ابتدای بارداری شایع‌ترین کیست‌ها کورپوس لوتئوم زمان بارداری هستند که اهمیت خاصی نداشته و با پیشرفت بارداری خود به خود بر طرف می شوند.
اندازه گیری CA-125 برای تشخیص احتمال بدخیمیبرجیس تصریح کرد: کیست‌های پر شده از مواد جامد و یا مخلوط جامد و مایع احتیاج به آزمایشات بعدی برای تعیین وجود سرطانی بودن کیست دارند. CA-125 در کنار مارکرهای دیگر برای تشخیص درخواست می شود.
وی گفت: درآندومتریوز و موارد دیگر خوش خیم مانند زمان قاعدگی، بارداری یا وجود عفونت‌های لگنی یا لیومیوم ممکن است این مارکر بالا گزارش شود. ضمن آن که نرمال بودن آن، احتمال بدخیم بودن توده را کاملا رد نمی‌کند. این مارکر در آندومتریوز نشانه میزان شدت بیماری و میزان پاسخ به درمان است.
برجیس یادآور شد: در کیست‌های ساده اندازه‌های بزرگتر از 8 تا 10 سانتی متر به علت افزایش شانس عوارض مثل تورشن یا پارگی کیست نیاز به مداخله جراحی (ترجیها لاپاروسکوپیک) را ایجاب می کند.
وی با اشاره به اینکه گاه سندرم تخمدان پلی کیستیک که کاملا جدا از کیست‌های ایزوله تخمدان‌ها است با هم اشتباه می‌شود، گفت: سندرم تخمدان پلی کیستیک در زمینه مقاومت به انسولین به وجود آمده و عدم تخمک گذاری مزمن و علائم هیپرآندروژنیسم از تظاهرات بیماری است و در آن کیست‌های بسیار ریز کمتر از یک میلی متر به صورت پراکنده در حاشیه تخمدان ها یافت می شود.
برجیس با تاکید بر اینکه این کیست‌ها در 60 درصد موارد با سونوگرافی قابل مشاهده هستند، گفت: با تاخیر باروری که احتمال وجود آن در حضور این سندرم افزایش می یابد اقدام اول مداخلات دارویی است و جراحی لاپاروسکوپی به عنوان قدم اول در نظر گرفته نمی شود.
این جراح و متخصص زنان گفت: تاخیرهای قاعدگی به وجود آمده در این سندرم آندومتر (بافت داخلی رحم) بیماران را در معرض استروژن قرارداده و شانس ضایعات پیش بدخیم رحم را افزایش می دهد، مصرف پروژسترون دوره‌ای یا تجویز قرص‌های جلوگیری با تنظیم سیکل‌های قاعدگی از این مشکل جلوگیری می‌کند.