850 روز از فرار محمودرضا خاوری به کانادا می گذرد. مدیرعامل سابق بانک ملی که در جریان افشای فساد مالی سه هزار میلیارد تومانی گریخت. پرونده او در حالی به دادگاه رفته که هنوز رسیدگی به اتهامات او آغاز نشده است. از سوی دیگر دولت کانادا اراده ای برای تحویل او به ایران ندارد.
اواسط مرداد سال 90 ماجرا فساد سرمایه دار بزرگ به رسانه ها کشیده شد. مه آفرید امیرخسروی که پیش از این از او به عنوان کارآفرین نمونه تقدیر می شد این بار به جرم فساد 3 هزار میلیارد تومانی دستگیر و روانه زندان شد . تحقیقات در زمینه این پرونده ادامه داشت که هفته اول مهر ماه شوک دوم به این پرونده وارد شد . محمودرضا خاوری از متهمان پرونده به بهانه ماموریت خارجی از کشور خارج شد و به کانادا گریخت. چند روز بعد هم خبر رسید او ویلایی مجلل در کانادا دارد و از چندی قبل تابعیت این کشور را دریافت کرده بود.
محمودرضا خاوري كيست؟ محمود رضا خاوری متولد ۱۳۳۱صادره از خرم آباد و دارای تبعیت دوگانه ایران و کانادا است. وی تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران تا مقطع لیسانس در رشته حقوق و تا مقطع فوق لیسانس حقوق در دانشگاه شهید بهشتی به پایان رساند.
خاوری در سالهای گذشته مشاغل مختلف مدیریت در بانکهای صنعت و معدن و سپه داشته و آخرین مقام او مدیریت عامل بانک ملی ایران بوده‌است. خاوری در دانشگاههای مختلف، از جمله دانشکده حسابداری شرکت نفت، دانشکده امور اقتصادی و دارایی، موسسه عالی بانکداری ایران، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه شهید بهشتی تدریس کرده است. او در هفته اول مهر ماه ۱۳۹۰ از مقام مدیریت عامل بانک ملی ایران به خاطر مشکلات عصبی حادث‌شده و بیماری مزمن و همچنین دست داشتن در فساد بزرگ استعفا داد و به کانادا فرار کرد.
اعلان قرمز پليس اينترپل براي خاوري با فرار خاوري به كانادا دستگاه قضايي از اين كشور خواست كه خاوري را براي رسيدگي به اتهاماتش تحويل ايران دهد كه اين كشور تاكنون از اين كار خودداري كرده است. از سوي ديگر از پليس اينترپل خواسته شد مديرعامل فراري را در ليست خود قرار دهد كه پس از پيگيريهاي دستگاه قضايي و ناجا اينترپل نام خاوري را در ليست متهمان تحت تعقيب خود قرار داد.
سردار رادان ، جانشين فرمانده نيروي انتظامي در اين رابطه گفت:با همکاری تنگاتنگ پلیس، دستگاه قضایی و وزارت امور خارجه، پرونده استرداد خاوری تشکیل شد به نحوی که این موضوع را در کشور کانادا پیگیری کردیم.
وی با اشاره به اینکه، طبیعی بود که کانادا تمایلی برای همکاری با ایران برای استرداد خاوری به عنوان مجرم نداشته باشد، افزود: این کشور به بهانه‌های مختلف، مبنی بر اینکه خاوری شهروند کانادا محسوب شده و بر اساس قانون این کشور استرداد امکان ندارد، از تحویل وی ممانعت می‌کرد از این رو توسط پلیس ایران سوابق خاوری از بانک اطلاعاتی استخراج و مستقیما به پلیس کانادا و دبیرخانه اینترپل اعلام شد.
جانشین فرمانده ناجا خاطرنشان کرد: پس از صدور اعلان قرمز، پلیس ایران استرداد خاوری را از پلیس کانادا درخواست کرد اما مسئولان کانادایی اعلام کردند که با توجه به پرونده‌های ارسالی از سوی پلیس ایران و نیز اعلان قرمز صورت گرفته، تائید می‌کنیم خاوری در کانادا و تورنتو است اما ما هنوز نتوانسته‌ایم محل اقامت وی را پیدا کنیم.پلیس ایران پس از این موضوع محل اقامت، شماره تلفن و عکس خاوری را به همراه مدارک دیگر به پلیس کانادا ارسال کرد، از این رو پلیس این کشور هیچگونه بهانه‌ای برای عدم استرداد خاوری ندارد. در صورتیکه پلیس کانادا در پیداکردن محل اقامت خاوری مشکل دارد، تیمی از پلیس جمهوری اسلامی ایران به منظور دستگیری خاوری به کانادا اعزام می‌شوند.
شرط اینترپل برای دستگیری خاوری این اظهارات در حالی مطرح می شود که یک حقوقدان معتقد است تا زمانیکه خاوری در دادگاه محکوم نشود نباید انتظار داشت پلیس اینترپل او را تحویل ایران دهد. دکتر مرتضی نجفی اسفاد، وکیل پرونده های بین الملل در این باره به خبرنگار مهر گفت: باید به پرونده خاوری در دادسرای کارکنان دولت رسیدگی شود و پس از صدور کیفرخواست به دادگاه ارسال شود. اگر دادگاه به اتهامات مدیرعامل سابق بانک ملی رسیدگی کرد و او را محکوم کرد باید منتظر ماند تا این رای قطعی شود. پس از قطعی شدن رای دادگاه باید موضوع از طریق ایران به اینترپل اعلام شود.
وی افزود: مجرم تعریف خود را دارد و در حال حاضر خاوری متهم است و برای اینکه اینترپل او را دستگیر و تحویل ایران دهد باید تمام مراحل قضایی طی شده و مجرمیت خاوری اثبات شود. اینترپل شاید الان وی را در لیست متهمان تحت تعقیب خود قرار داده است اما به وی به عنوان متهم نگاه می کند. فردی که جرمش ثابت نشده است.
این حقوقدان تاکید کرد؛ با مجرمیت خاوری، موضوع باید به مقر پلیس بین الملل در فرانسه اعلام شود تا از طریق اینترپل حکم به کشور کانادا و سایر کشورها اعلام شود. حال کانادا که از اعضای فعال پلیس اینترپل است و ادعای دفاع از حقوق بشر دارد پس از قطعیت حکم خاوری باید وی را به عنوان یک مجرم فراری تحویل ایران دهد البته قرارداد استرداد مجرم بین ایران و کانادا وجود ندارد و اگر این قرارداد امضا شده بود مشکل آسانتر حل می شد.
وی تاکید کرد، قرار داد استرداد مجرم بین کشورها باید افزایش یابد تا دایره فرار مجرمان به کشورهای دیگر کوچکتر شود. از سوی دیگر قوه قضائیه باید سریع به پرونده خاوری رسیدگی کند تا در صورت مجرمیت در دادگاه، برای دستگیری او اقدام شود.
روایت فرار خاوری از زبان قاضی دادگاه ناصر سراج قاضی پرونده ،پس از فرار خاوري گفت: قطعا دستهایی در کار بوده تا خاوری را فراری دهند. در تاریخ 20 شهریور 90 آقای خاوری رئیس بانک ملی به عنوان ماموریت تقاضای خروج از کشور به انگلستان را داشته است. درتاریخ 29 شهریور با شماره 578669 با ماموریت وی به خارج از کشور موافقت شد.
سراج گفت: در 6 مهر ماه سال 90 مشاور نهاد و دبیر هیات نظارت بر مسافرتهای خارجی کارکنان دولت آن ماموریت را کان لم‌یکن تلقی کرده است یعنی چند روز بعد از اینکه خاوری به خارج رفته است این ماموریت کان لم یکن تلقی می‌شود و آقای خاوری در هتلی در انگلستان و از طریق فکس استعفای خود را به دفترش اعلام می‌کند.
قاضی پرونده فساد بزرگ بانکی می گوید: 31 شهریور 90 آقای خاوری به مدیر حراست می‌گوید درخواست سفر به لندن برای شرکت در جلسه بانک پی‌ال سی لندن را دارم. از وزارت اطلاعات سوال کنید اگر ممنوع الخروج نیستم بروم. برابر اطلاعاتی که من کسب کردم آقای صفایی نیکو مدیر حراست از طریق دکتر زارعی رئیس سازمان حراست کل کشور موضوع را پیگیری و نهایتا معاون وزارت اطلاعات بلامانع بودن خروج آقای خاوری را اعلام کرده است. بدین ترتیب آقای خاوری به موجب بلیت تهیه شده توسط بانک پی‌ال‌سی کشور را ترک می‌کند.
اظهارات احمدي نژاد در مورد فرار خاوری محمود احمدي نژاد، رئیس جمهور سابق كشور هم در خصوص فرار خاوری گفته است: مدیر عامل بانک ملی را چه کسی فراری داد؟ ما؟! من مکاتبه کردم با تمام مراجع مسئول، گفتم این رد پا، این آقا، این آقا و این آقا فراری دادند. این کلید مسائل، بیاورید ببینید تا مسائل روشن شود.
در حالي كه مسوولان قضايي از محاكمه خاوري در آينده خبر مي دادند ، مديرعامل سابق بانك ملي مدعي شد در اين پرونده بي گناه است. اين اظهارات با جواب دادستان كل كشور همراه بود.
حجت الاسلام محسني اژه اي در جمع خبرنگاران گفت: اگر خاوری می آمد و از خود دفاع می کرد برایش بهتر بود اما بالاخره نیامد و با کمال تاسف در کشوری که در آن به سر می برد محک بدی برای آن کشور شد چرا که باید او را تحویل می دادند. البته برای خاوری کیفرخواست صادر شده است و بالاخره رسیدگی می شود اما زمانی که او در کشور نیست ممکن است افراد بسیاری به او اتهام بزنند که نیامدنش به کشور و پاسخ ندادن به اتهامات به ضررش تمام می شود.
وی افزود: موضوع را باید برد به آن زمانی که اتفاق افتاد، آن زمان شاید تعداد قابل توجهی از افراد در مظان اتهام نبودند، پرونده نیز در یک شعبه دست چندم خوزستان رسیدگی می شد و ابعاد آن روشن نبود. در خصوص فردی که به آن اشاره کردید وی با ماموریت دولت رسماً از کشور خارج شده بود. وقتی اتفاقی رخ می دهد نمی توان همه حول و حوش آن را ممنوع الخروج کنیم.
دادستان کل کشور ادامه داد: دولت رسماً اعلام کرده این فرد برای شرکت در جلسه ای دعوت و برای ماموریت از کشور خارج شده بود بعد که پرونده جلو رفت اولین کاری که کردم به اهواز رفته و موضوعات را دیدم، میزان و حجم کار تنها در صلاحیت اهواز نبود و گفتم پرونده به تهران بیاید در همان زمان بیش از 100نفر ممنوع الخروج شدند که در حال حاضر ممنوعیت تعدادی از آنها رفع شده است.
حال بايد ديد بر اساس اعلام قاضي سراج آيا خاوري تا پايان سال محاكمه مي شود و پس از قطعیت حکم پلیس اینترپل برای دستگیری او اقدامی خواهد کرد؟