مقر اروپایی سازمان ملل متحد در هوای سرد و برفی شهر ژنو سوئیس تا ساعاتی دیگر میزبان دور سوم مذاکرات ایران و گروه 1+5 است؛ مذاکراتی سخت، فشرده و جدی که طرفین در دور قبلی، ساعت ها بر سر هر موضوع با یکدیگر مذاکره کرده اند.
به گزارش ایرنا به ژنو، دکتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران که شب گذشته به همراه سایر اعضای تیم مذاکره کننده در پایان سفر یک روزه به ایتالیا، وارد ژنو شد، قرار است ابتدا با خانم «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ساعت 14 و 30 دقیقه به وقت محلی ناهار کاری صرف کند تا طرفین درباره شکل ادامه مذاکرات با یکدیگر رایزنی کنند.
پس از آن، دور تازه مذاکرات ایران و گروه 1+5 که شامل نمایندگان کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین است، برگزار خواهد شد.
دکتر «سید عباس عراقچی» عضو تیم مذاکره کننده هسته ای در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اینکه اعتماد هیات ایرانی نسبت به نحوه مذاکرات در ژنو 2 سلب شد، کار دشوارتری در ژنو 3 پیش رو داریم که بخش اول بازگرداندن اعتماد به مذاکره و دیگری کار کردن بر روی نقاط مورد اختلاف است.
دکتر ظریف نیز که روز سه شنبه، پیش از شروع مذاکرات ژنو 3 به ایتالیا سفر کرد، هنگام ترک فرودگاه رم در گفت و گو با خبرنگاران رسانه های داخلی در ایران درباره دستور کار مذاکرات امروز بین ایران و گروه 1+5 اظهار داشت: دستور کار مذاکرات ژنو رسیدن به توافق است.
مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران تصریح کرد: ما برای رسیدن به توافق تلاش خواهیم کرد ولی این امر بستگی به این دارد که طرف مقابل تا چه حد آمادگی داشته باشد تا حقوق مردم ایران را به رسمیت بشناسد.
دکتر ظریف همچنین در دیدار با همتای ایتالیایی خود، خانم اما بونینو تاکید کرد: در مقابل اعتمادسازی و رفع نگرانی از فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران، طرف مقابل باید واقع بین باشد و از زیاده خواهی بپرهیزد.
به گفته دکتر عراقچی، از نظر تهران ضروری است که در گفتار و عمل، در سند نهایی غنی سازی در ایران پذیرفته شود و ادامه پیدا کند.
این عضو تیم مذاکره کننده به خبرنگار اعزامی ایرنا گفت: درباره اینکه غنی سازی ایران مورد پذیرش واقع شود و با چه عنوانی مورد پذیرش قرار گیرد، بین ما و گروه 1+5 اختلاف نظر وجود دارد.
معاون وزیر امور خارجه افزود: غرب و بسیاری دیگر ازکشورها معتقدند که در معاهده ان.پی.تی غنی سازی به عنوان حق وجود ندارد درحالی که ماده چهار این معاهده تصریح می کند که کشورها حق تحقیق، توسعه و استفاده از انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز را دارند.
عراقچی تصریح کرد: گرچه در ماده چهار معاهده ان.پی.تی اشاره ای به غنی سازی نشده است اما از آنجایی که غنی سازی بخشی از این حق محسوب می شود، به عنوان یک حق مطرح است ولی آنها تفسیر دیگری از ماده چهار ان. پی . تی دارند و به آن به عنوان یک اقدام عملی نگاه می کنند که این اختلاف تفسیر بین کشورهای غربی و بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایران وجود دارد.
وی ی با بیان اینکه چالش اصلی در مذاکرات نگارش متن بیانیه مشترک است ، اظهار داشت: از نظر ما ضروری است که در سند آورده شود که غنی سازی در عمل درایران ادامه پیدا کند؛ این موضوع خط قرمز ما است که بسیاری از هیات ها آن را پذیرفته اند اما این که در جمله بندی ها و ادبیات، این موضوع چگونه و با چه عنوانی پردازش شود، هنوز محل اختلاف است.
عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ادامه داد: چالش اصلی ما در همه بخش ها مربوط به نگارش و ادبیات بیانیه است و نسبت به همه قسمت های سند حساسیت داریم و باید همه قسمت های مربوط به آن دقیق باشد از جمله مباحث مربوط به رفع تحریم ها که منافع ایران باید در آن رعایت شود چرا که این توافق ها مقدمه ای برای راه حل نهایی است؛ بنابراین دو طرف باید از مواردی که در عمل باعث سوءتفاهم و اختلاف نظر می شود و مذاکرات نهایی را تحت تاثیر قرار می دهد، بپرهیزند.
وی درباره آزاد کردن پول های ایران در بانک های خارجی در دو سال گذشته نیز اظهار داشت: هنگامی که تحریم های بانکی برداشته شود به این معنی است که پول های ایران قابل برداشت خواهد بود.
بنابراین، دستیابی به توافق میان تهران و 1+5 در این دور از مذاکرات، بیش از هر چیز در گرو پذیرفتن حق غنی سازی اورانیوم در خاک ایران است.
همچنین توافق بر سر لغو تحریم ها به ویژه تحریم های نفتی، بانکی و مالی از دیگر موارد تضمین کننده موفقیت این مذاکرات است.
به گزارش خبرنگار اعزامی ایرنا به ژنو، پیش از آغاز مذاکرات ژنو 3، طرفین تحرکات دیپلماتیک بسیار زیاد و گسترده ای داشته اند. مخالفان رسیدن به تفاهم که در راس آن رژیم صهیونیستی قرار دارد، به شدت فعال شده اند و طرف های غربی مذاکرات و چین و روسیه رفت و آمدها و تماس های تلفنی زیادی داشته اند.
در ایران نیز تحرکات دیپلماتیک مختلفی وجود داشته است. دکتر حسن روحانی رییس جمهوری با رییسان جمهوری چین و روسیه و نیز نخست وزیر انگلیس گفت و گوهایی تلفنی داشته است .
دکتر روحانی در تماس تلفنی «دیوید کامرون» نخست وزیر انگلیس با بیان با اینکه ایران انتظار دارد طرف مقابل اراده جدی از خود نشان دهد، گفت: تمامی اعضای 1+5 باید از ظرفیت هایشان برای ایجاد فضای مناسب در مذاکرات ژنو استفاده و تلاش کنند زبان احترام و تکریم جایگزین زبان تهدید یا تحریم شود.
رییس جمهوری افزود: جمهوری اسلامی ایران همانگونه که به دفعات گفته است به دنبال سلاح های کشتار جمعی و یا عدم پایبندی به قوانین و مقررات بین المللی نبوده و خود قربانی سلاح کشتار جمعی است. لذا همانطور که مصمم است فعالیت هایش کاملاً صلح آمیز باشد، بر حقوق هسته ای ملت خود محکم و استوار ایستاده و بر آن تأکید خواهد نمود.
دکتر روحانی اظهار داشت: به هیچ عنوان تبعیض را در این حوزه نخواهیم پذیرفت و آمادگی داریم در مذاکراتی برابر و با احترام متقابل به نگرانی های منطقی دو طرف توجه کنیم و لذا امیدوارم نتایج این مذاکرات باعث ایجاد ثبات و امنیت بیشتر در منطقه حساس خاورمیانه شود.
نخست وزیر انگلیس نیز با ابراز خرسندی از تحولات پدید آمده در مذاکرات ژنو و موج بسیار مثبت اعتمادسازی، گفت: دولت انگلیس نیز بر این باور است که در این مذاکرات باید احترام متقابل وجود داشته باشد و از این شرایط به وجود آمده، به درستی استفاده کنیم.
دیوید کامرون اظهار امیدواری کرد مذاکرات پیش رو در ژنو به نتایج مثبت بینجامد.
رییس جمهوری اسلامی ایران در گفت وگوی تلفنی با « شی جین پینگ» همتای چینی خود نیز گفت: ایران کاملاً مصمم است در زمینه هسته ای تا مسائل را در چارچوب مقررات بین المللی حل و فصل کند.
دکتر روحانی تاکید کرد: ما خواهان توافقی هستیم که ضمن دفاع از حقوق مسلم قانونی خود، نشان دهیم برنامه هسته ای ایران کاملاً صلح آمیز بوده و موجب نگرانی هیچ کشوری در جهان نیست و انتظار داریم چین به عنوان یک کشور بزرگ و مسئوول در عرصه روابط بین الملل به وظیفه خود در برابر زیاده خواهی برخی از کشورها عمل کند.
وی تصریح کرد: بی تردید در این مذاکرات، کشورهایی که مسئولیت پذیری شان در حوزه بین الملل به اثبات رسیده است، می بایست فعالانه تر عمل کنند.
رییس جمهوری چین نیز در این مکالمه تلفنی با اشاره به اهمیت فراوانی که پکن برای روابط استراتژیک و توسعه یافته کشورش با ایران قائل است، گفت: مواضع کشورها در این مذاکرات باید براساس احترام متقابل، اصل برابری و مسالمت آمیز باشد.
شی جین پینگ با بیان اینکه گام های ایران بسیار هوشمندانه است و با مقررات بین المللی و منافع ملی ایران مطابقت داشته و نشان دهنده عقلانیت دولت ایران است، گفت: چین همواره از قدرت بین المللی خود برای تأثیرگذاری در حل و فصل این مشکل استفاده خواهد کرد.
رییس جمهوری اسلامی ایران در گفت و گوی تلفنی با رییس جمهوری روسیه نیز اظهار داشت: در مذاکرات هسته ای ژنو 2 پیشرفت های خوبی حاصل شده بود ولی باید به این نکته توجه شود که زیاده خواهی ها، می تواند مسیر توافق برد- برد را با دشواری هایی روبه رو کند.
در این گفتگوی تلفنی که به ابتکار رییس جمهوری روسیه انجام شد، دکتر روحانی با تشکر از مواضع روسیه در اجلاس اخیر ژنو و بیان اشتراکات فراوان در نظرات دو کشور تاکید کرد: به نظر ما نباید شرایطی ایجاد شود که در اراده طرفین برای حصول توافق و رسیدن به نتیجه مرضی الطرفین خللی پدید آید.
ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه نیز گفت: در مذاکرات ژنو 2 توافق بسیار نزدیک بود و ایران هم همکاری بسیار خوبی داشت و می توانست به نتیجه مطلوبی منجر شود ولی متاسفانه همانطور که می دانید با مساله ای که پیش آمد، توافق به تعویق افتاد.
پوتین اظهار داشت: روسیه برای موفقیت این مذاکرات که در پس آن، اراده جدی طرفین وجود دارد به تلاش های خود ادامه می دهد.
تیم مذاکره کننده هسته ای ایران به ریاست دکتر «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه و تیم مذاکره کننده 1+5 به ریاست خانم «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دور نخست مذاکرات که روزهای 23 و 24 مهرماه در ژنو سوئیس برگزار شد، کلیات طرح پیشنهادی ایران را با عنوان «پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق های نوین» که بر اساس رویکرد تازه سیاست خارجی ایران تهیه شده است، پذیرفتند.
طرفین در این مذاکرات همچنین توافق کردند که هدف و گام های اول و آخر خود را مشخص کنند و در مورد نگرانی ها و اقدامات اعتماد ساز یکدیگر از جمله برنامه صلح آمیز هسته ای ایران و تحریم های نفتی، مالی و بانکی مذاکره کنند.
در دور دوم مذاکرات که روزهای 16 تا 18 آبان ماه در ژنو برگزار شد، طرفین وارد جزئیات مذاکرات شدند و روند مذاکرات به سمتی پیش رفت که به گفته دیپلمات ها، دو طرف تا 90 درصد به توافق دست یافتند.
روند جدی و رو به پیشرفت مذاکرات و رسیدن آن به نقطه ای حساس، موجب شد هیات مذاکره کننده آمریکا پیشنهاد دهد تا «جان کری» وزیر امور خارجه ایالات متحده به دعوت خانم اشتون به ژنو سفر کند تا در مورد موضوعات اختلافی نظر دهد.
از آنجا که عمده تحریم ها از سوی آمریکایی ها بوده، طبیعی است که طرف اصلی ایران نیز در مذاکرات، آمریکایی ها بودند؛ از این رو وزیر امور خارجه آمریکا به سرعت در ژنو حضور یافت و همتایان او یعنی سایر کشورهای عضو گروه 1+5 نیز بلافاصله در ژنو حضور یافتند.
روند مذاکره بر سر 10 درصد موارد اختلاف باقیمانده با کارشکنی «لوران فابیوس» وزیر امور خارجه مواجه شد که نه تنها اختلافات را کاهش نداد بلکه منجر به افزایش آن شد.
در واقع، حضور فرانسوی ها در مذاکرات ژنو 2در جهت تخریب مذاکرات بود که دلایل این کارشکنی را می توان چنین برشمرد: نخست اینکه فرانسوی ها از تک روی آمریکا و تلاش برای پررنگ نشان دادن نقش واشنگتن در مذاکرات عصبانی بودند. دوم، کارشکنی پاریس ناشی از ناکامی های منطقه ای آنان از جمله در سوریه و لبنان بود. سوم، فرانسه تحت فشار و درخواست صهیونیست ها به منظور تخریب فضای مذاکرات ژنو بود و چهارم اینکه نوعی تقسیم نقش بین آمریکا و فرانسه برای امتیازگیری از ایران وجود داشت که در صورت صحت داشتن تحلیل چهارم، آنها به هدف خود دست نیافتند چرا که تهران هیچ امتیازی به آنان نداد.
کارشکنی فرانسوی ها حتی موجب شد آمریکا از موارد توافق شده سابق هم عقب نشینی کند که این موضوع با واکنش قاطع هیات ایرانی مواجه شد.
در واقع، اقدامات و پیشنهادات فرانسه نه تنها اعتمادساز نبود بلکه اعتماد سوز بود چرا که پاریس حتی حاضر به پذیرش حق غنی سازی ایران نبود بگونه ای که مذاکره کننده ارشد هسته ای تهران دربرابر این زیاده خواهی ها سرسختانه مقاومت کرد؛ مقاومتی که موجب بکارگیری لحن تند ظریف با همتایان آمریکایی و فرانسوی خود شد.
به گفته منابع آگاه، طرفین درباره موضوعی چون غنی سازی، ساعت ها بحث کرده بودند بطوریکه در نشست ظریف و کری فقط یک و نیم ساعت در این زمینه بحث شده بود اما توافقی حاصل نشد.
توافق بر سر پیش نویس سند نهایی نه فقط نظر کارشناسی تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان بلکه حاصل دستورالعمل تهران بود چرا که هر اقدام مذاکره کنندگان بر مبنای تصمیمات شورای عالی امنیت ملی و دستورالعمل ها بوده و خواهد بود.
و حالا طرفین پیش نویس متنی را در اختیار دارند که باید دید آیا امروز، 1+5 همان پیش نویس قبلی را ارائه می دهد که در آن حدود 10 تا 15 مورد اختلاف وجود داشت که 3 تا 4 اختلاف عمده و جدی از جمله درباره بحث غنی سازی وجود دارد یا اینکه پیش نویسی با اصلاحات جدید را روی میز می گذارد.
پیش بینی درباره نتیجه این مذاکرات دشوار بوده و زمان مذاکرات نیز از امروز (چهارشنبه) تا روز جمعه در نظر گرفته شده است و باید دید آیا 1+5 بر اختلافات داخلی خود برای رسیدن به توافقی بزرگ و تاریخی با ایران فائق خواهد آمد و از فرصت رویکرد جدید دیپلماسی ایران استفاده می کند یا اینکه اسیر زیاده خواهی های برخی اعضای خود به خیال کوتاه آمدن تهران خواهد شد؟ که البته تیم مذاکره کننده هسته ای تاکید کرده است تسلیم زیاده خواهی ها نخواهد شد.