بنــی آدم اعضای یکدیگــرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چند روز پیش در جلسه ای با دکتر نجفی معاون فرهیخته رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی درباره طرح دیپلماسی فرهنگی و هنری گفتگویی داشتم که با استقبال ایشان مواجه شد. از قضا چند روز بعد با مهندس معزالدینی معاون خردمند مناطق آزاد و مهندس کاظمی مشاور هنری وزیر ارشاد و معاون هنری دولت اصلاحات نیز نشستی با نهاری درویشی داشتیم که گفتگوها پیرامون اهمیت معرفی هنر ایران به جامعه جهانی بود. بدین مناسبت در این یادداشت به اهمیت و ضرورت دیپلماسی فرهنگی و هنری می پردازیم.
ادبیات خشن و گفتارهای افراطی در دوران حکومت اصول گرایان بهانه ای به دست غربی های داد تا پس از پروژه اسلام هراسی، پروژه ایران هراسی را کلید بزنند. در حال حاضر در افکار عمومی غرب، نام ایران با سلاح هسته ای و تروریسم گره خورده و در ذهن غربی ها نام یران مترادف با خطر و نا امنی است. افکار عمومی غرب از ایران تصوری به عنوان مرکز فرهنگ و هنر، صلح، زیبایی و تعاون ندارد. آنها فردوسی، خیام، عطار، حافظ، سعدی، مولوی، نیما، سپهری و فرشچیان؛ پرچمداران حقوق بشر و دوستی و صفا شناختی ندارند، بلکه ایران را با لون و لحن چهره هایی محدود و خاص می شناسند. از طریق دیپلماسی فرهنگی - هنری می توان فضای ذهنی طبقه متوسط و ممتاز فکری غرب را متوجه حقیقت ایران عزیز نمود. دیپلماسی فرهنگی - هنری به معنای تعامل سازنده فرهنگی و هنری با جامعه بین المللی جهت تأثیرگذاری مثبت بر افکار عمومی و طبقه ممتاز (هنرمندان، روشنفکران، دانشگاهیان، اهالی رسانه، تجار و . . .) است. در این دیپلماسی چهره ها و دستاوردهای ممتاز فرهنگی - هنری کشور مبداء از طرق مختلف نظیر برگزاری سمینار، نمایشگاه و . . . به جامعه مقصد معرفی می شود.
ساختار و راهبرد:
دولت اعتدال با تأسیس یک ستاد اجرایی متشکل از نمایندگان وزارت ارشاد، سازمان فرهنگ و ارتباطات، صدا و سیما و . . . زیر نظر سازمان میراث فرهنگی با هماهنگی و همگرایی نهادهای فرهنگی وهنری ایران می تواند به بازسازی چهره ایران اقدام کند. راهبرد و اهداف کلان دیپلماسی فرهنگی - هنری نیز باید توسط این ستاد تدوین شود. متأسفانه پس از سی و پنج سال هنوز راهبرد فرهنگی - هنری نظام برای معرفی چهره تابان و انسانی ایران عزیز تدوین نشده است.
راهکارها:
1. برگزاری سمینارهای ماهیانه در مورد قله های رفیع و تابناک فرهنگ و هنر اسلامی نظیر فردوسی، خیام، عطار، بابا طاهر، بایزید بسطامی، حافظ، سعدی، مولوی، شیخ صفی الدین اردبیلی، شاه نعمت الله ولی و . . . در شهرهای مهم غرب نظیر لندن، پاریس، برکسل، نیویورک و واشنگتن همراه با اجرای موسیقی سنتی و محلی با حضور رسانه های خبری کشور مقصد.2. برگزاری تورهای علمی بازدید از ایران برای اساتید و دانشجویان دانشگاههای غرب به خصوص در رشته های رسانه، خاورمیانه شناسی، اسلام شناسی، تاریخ هنر، روابط بین الملل و تاریخ ادیان. 3- معرفی شهرهای برجسته تاریخی و هنری ایران نظیر اصفهان، شیراز، همدان، اردبیل، مشهد، کاشان از طریق فیلم مستند و نمایشگاه عکس. 4- دعوت از خبرنگاران رسانه های معتبر بین المللی برای تهیه رپورتاژ از شهرهای تاریخی ایران. 5 مبادله گروه های هنری بین شهرهای مختلف ایران با شهرهای مهم غرب. 6- برگزاری نمایشگاه های هنرهای تجسمی ایران معاصر در شهرهای مهم غرب. 7. به کارگیری بخش خصوصی ایرانیان مستقر در شهرهای معتبر غربی برای اجرایی کردن راهکارهای مذکور.
دیپلماسی هسته ای و تنش زدایی دولت اعتدال بدون به کارگیری دیپلماسی فرهنگی - هنری موفق نمی شود، زیرا یک ضلع مهم تصمیم سازی های غرب پرسپکتیو و ادراک ذهنی از چهره ایران نزد افکارعمومی و رسانه های بین المللی است. امید است دولت اعتدال با کلید خِـرَد و تدبیر با اتخاذ روش های جدید و مؤثر فضای نوینی در بازسازی چهره ایران در جامعه جهانی ایجاد کند.
منبع: مرکز بین المللی مطالعات صلح- IPSC