دیابت بیماری مزمنی است که با کنترل صحیح آن، می‌توان از بروز عوارض آن جلوگیری کرد. اگر بیماری دیابتی‌ها کنترل نشود، آنان دچارعوارضی مانند نارسایی قلبی و مغزی، از کارافتادگی کلیه‌ها، عفونت و قطع عضو در پاها، اختلالات دستگاه گوارش، نابینایی و عوارض عصبی مانند بی‌حسی موضعی به خصوص در پاها می‌شوند.
انواع دیابت عبارتند از دیابت نوع 1، دیابت نوع 2، دیابت وابسته به حاملگی و دیابت همراه با سایر بیماری‌ها.
حدود پنج تا 10 درصد افراد، مبتلا به دیابت دارای دیابت نوع 1هستند که در آن سلول‌های تولیدکننده انسولین در غده لوزالمعده تخریب شده‌اند، در نتیجه برای کنترل سطح قند خون به انسولین نیاز دارند. مشخصه دیابت نوع 1 شروع ناگهانی و حاد آن معمولا قبل از سن 30 سالگی و شایع‌ترین عامل زمینه‌ای ابتلا به آن استعداد ژنتیک است.
90 تا 95 درصد مبتلایا به دیابت، دیابت نوع 2 دارند که در اثر کاهش حساسیت به انسولین و یا به علت کاهش تولید انسولین اتفاق می‌افتد. دیابت نوع 2 به طور شایع در افراد بالای 30 سال و چاق اتفاق می‌افتد. وزن بالا و کم تحرکی از عوامل شایع ابتلا به دیابت نوع 2 است.
این بیماری ابتدا به وسیله رژیم غذایی و ورزش، درمان می‌شود. اگر همچنان سطح گلوکز خون بالا باشد درمان به وسیله داروهای خوراکی ضد دیابت تکمیل می‌شود. در تعدادی از این افراد داروهای خوراکی افزایش قند خون را کنترل نمی‌کند بنابراین بیمار باید انسولین تزریق کند.
پرادراری، پرنوشی، پراشتهایی، خستگی و ضعف، تغییرات ناگهانی بینایی، گزگز و بی‌حسی دست‌ها و پاها، خشکی پوست، زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند و عفونت‌های عود کننده از علایم ابتلا به دیابت است البته به صرف وجود هر کدام از این نشانه‌ها نمی‌توان گفت که فرد مبتلا به دیابت است و تنها راه مطمئن برای آگاهی از این امر، اندازه‌گیری میزان قند خون است.
-درمان دیابت دارای پنج بخش است:
درمان تغذیه‌ای، ورزش، پایش و کنترل، دارو درمانی، آموزش
رژیم غذایی و کنترل وزن اساس درمان دیابت را تشکیل می‌دهد. هدف از رژیم غذایی در درمان دیابت، کنترل مجموع کالری دریافتی جهت دستیابی و یا نگهداری وزن مطلوب و کنترل سطح قند خون است.
در رژیم غذایی باید به برخی نکات توجه کرد:
-روزانه غذاهای متنوع از جمله مواد حاوی فیبر زیاد (سبزیجات، میوه‌جات، غلات و ...) مصرف شود. روزانه در ساعت مشخصی و به طور منظم از وعده‌های اصلی غذا و میان وعده‌ها استفاده شود.
-غذایی که روزانه مصرف می‌شود از نظر حجم و کالری دریافتی یکسان باشد.
-تا حد امکان هیچ وعده غذایی حذف نشود.
-از شیرینی‌جات کمتر استفاده شود.
- چربی‌ها و به خصوص نوع اشباع شده کمتر مصرف شود. این چربی‌ها در گوشت و فرآورده‌های حیوانی مانند همبرگر، فیله گوساله، کره و ... یافت می‌شود.
- از ماست و شیر کم چرب یا بدون چربی استفاده شود. از ماهی و مرغ بیشتر استفاده شود. پوست مرغ را قبل از مصرف جدا کرده و هنگام مصرف گوشت قرمز، چربی کاملا از گوشت جدا شود. گوشت به صورت آب‌پز یا کبابی مصرف شود.
- تا حد امکان به جای آبمیوه، میوه تازه نظیر پرتقال، گریب‌فروت و نارنگی استفاده شود.
- از سبزیجات تازه یا منجمد بدون سس‌های اضافی، چربی یا نمک و از سبزیجات برگ سبز یا زرد رنگ بیشتر استفاده شود.
- غذاهایی که صرفا از دانه‌ها و غلات تهیه می‌شوندمانند نان، ذرت، برنج قهوه‌ای یا بلغور مصرف شود.
بیماران لازم است هر روز در یک زمان معین و به یک میزان مشخص ورزش کنند و تحرک کافی داشته باشند و دست کم سه بار در هفته به مدت نیم ساعت، پیاده‌روی کنند و در هوای بسیار گرم یا سرد ورزش نکنند. دیابتی‌ها باید پس از ورزش کردن، وضعیت پاهایشان را بررسی کنند البته آنان نباید طی دوره‌هایی که کنترل وضعیت قند نامناسب است،ورزش کنند.
اندازه‌گیری قند خون توسط بیمار نقش عمده‌ای در مراقبت از دیابت دارد.
داروها در دیابت نوع 1 انسولین به مدت طولانی استفاده می‌شود. در صورتی که
رژیم غذایی و ورزش مبتلایان به دیابت نوع 2 با شکست مواجهه شود، آنان از
داروهای خوراکی ضد دیابت مثل متفورمین، گلی بنکلامید و ... استفاده می‌کنند
و در صورت موثر واقع نشدن این روش درمانی ممکن است به انسولین درمانی نیاز
پیدا کنند.
منبع: ایسنا