۲۵ ارديبهشت ۸۴ از نگاه بسياري از فعالان حوزه صنعت و حتي ملت ايران روزي تاريخي بود؛ روزي كه پيرترين توليد صنعت خودروسازي ايران با اين جمله روي كاپوتش بالاخره كنار گذاشته شد: «پيكان ارابه‌يي بود كه صنعت خودرو بر دوش آن شكل گرفت و امروز به موزه مي‌رود تا نظاره‌گر اعتلاي اين صنعت باشد».
به گزارش اعتماد، جمله‌يي كه اسحاق جهانگيري وزير صنايع و معادن دولت اصلاحات روي آخرين پيكان نوشت تا نام او در تاريخ ماندگار شود و شجاعت مثال‌زدني او در كنار گذاشتن اين محصول پرسود اما زيان‌آور براي جامعه به نام او و دولت اصلاحات ثبت شود. شجاعت از اين جهت كه در آن دوران، كنار گذاشتن چنين محصولي (كه سود خوبي براي خودروسازان داشت) منتقدان بسياري داشت اما به هر سو، وزير صنايع آن دوران وعده‌هايي داده بود كه بايد عملياتي مي‌كرد. چرا كه جهانگيري در روزهاي نخست وزارت كوله‌باري از برنامه‌هاي اصلاحي را به وزارت صنايع و معادن آورده بود و در برابر نمايندگان مجلس ششم، سوگند ياد كرده بود كه صنايع كشور را به سمت رقابتي شدن سوق دهد. وزارتخانه تحت هدايت او با امضاي قرارداد ال- ۹۰ به حذف پيكان از چرخه توليد صنعت خودروي ايران مبادرت كرد تا روياي بسياري از ايراني‌ها براي خداحافظي با اين ارابه پير محقق شود.
هر چند كه در آن دوران بسياري معتقد بودند پيكان گاو شيرده صنعت خودرو است و جز با اجبار،خودروسازان به توليد خودرويي تازه اقدام نمي‌كنند، اما او اين كار را كرد تا كاري شود كه شدني به نظر نمي‌رسيد!خلاصه اينكه، پيكان به سختي به موزه رفت تا نظاره‌گر توسعه اين صنعت باشداما اين تمام كار نبود و بارها در همين چند سال سعي شد تا توليد پيكان دوباره از سر گرفته شود.
چرا توليد دوباره؟زيرا سود سرشار توليد خودرويي ناايمن، كم‌كيفيت و كاملا داخلي براي هر خودروسازي وسوسه‌برانگيز است و گذشتن از تجهيزات بيكاري كه مي‌تواند محصولي توليد كند براي هر توليد‌كننده‌يي كه از دولت حمايت شود، قابل توجيه است. توليد‌كننده‌هايي كه با اهرم تعرفه واردات خودروهاي خارجي از سوي دولت حمايت مي‌شوند و در بازاري انحصاري، هر خودرويي با هر كيفيت و قيمت را مي‌توانند بفروشند و كسي هم حق اعتراض نداشته باشد!
درست به همين دلايل بود كه در مهر سال ۸۷ شائبه تولد دوباره پيكان در رسانه‌ها به شكلي تازه پيچيد و در بين تكذيب‌هاي مسوولان ايران خودرو درباره توليد دوباره پيكان، مشخص شد كه بنا بوده اين خودرو پس از استراحت دوساله دوباره پا به سالن‌هاي توليد قديمي‌ترين شركت خودروسازي ايران بگذارد. اين‌بار خودروسازان تحت حمايت دولت در اقدام تازه خود قصد داشتند تا به نوعي ديگر اين خودرو را بازگردانند و سود سرشارش را ببينند.
نوآوري خاص هم در شكل و شمايل متفاوت و ادعاي مصرف كمتر اين خودرو كه با فرمان هيدروليك، كولر، موتور قوي‌تر و... خلاصه مي‌شد بهانه‌يي بود كه در كنار برخورداري از قيمت ارزان، پيكان مي‌خواست بازار‌سازي تازه‌يي براي يك محصول قديمي كند. هر چند كه در همين سال‌ها توليد پيكان آردي با همان موتور پيكان سود بالايي نصيب خودروسازان كرده بود اما در آن سال بحث‌ها به سمتي متمايل شده بود كه مي‌رفت تمام دستاوردهاي سال‌هاي قبل به فنا رود و پيكان بازگردد.
هر چند كه با توجه به مصوبه شوراي عالي استاندارد، اين خودرو نتوانست استانداردهاي ۵۵ گانه را پاس كند و توليد مجدد پيكان در حد يك شايعه باقي ماند اما به نظر مي‌رسد اين روزها بار ديگر اين بحث قديمي و بيهوده در حال تكرار است و بايد برخي نكات را به مطرح‌كنندگان اين بحث‌ها يادآور شد.
خودكفايي ادعا بود يا تحريم بزرگنمايي مي‌شود؟در شرايطي كه تنها حدود هشت سال از موزه‌نشيني پيكان مي‌گذرد، در سال ۹۲ و در عصر خودروهاي هيبريدي و الكترونيكي، بحث‌هايي به گوش مي‌رسد كه بارها شنيده شده و بحث بازگشت پيكان به صنعت خودرو را به ميان مي‌كشد.
در شرايطي كه سال‌ها دولت از صنعت خودروسازي حمايت كرده و خودروسازان در اين سال‌ها مدعي توليد خودروهاي ملي با نام‌هاي گوناگون بودند، حالا، در آخرين اعلام نظرها سكوت محضي از سوي خودروسازان ديده مي‌شود و در اين ميان حرف دل خودروسازان از حاشيه‌نشينان صنعت به گوش مي‌رسد. در اين حوزه، آرمان خالقي، عضو كارگروه حمايت از توليد كشور به فارس گفته است كه اگر قرار است در شرايط تحريم قرار بگيريم، بايد خودرويي توليد كنيم كه سطح تكنولوژي پاييني داشته باشد!
او در حالي اين صحبت را به ميان آورده كه تا چندي پيش خودروسازان از خودكفايي۶۰، ۹۰ و حتي صددرصدي برخي محصولات‌شان به عنوان يك افتخار ياد مي‌كردند و حالا رويه سخنان تغييري محسوس داشته است.
اين عضو كارگروه حمايت از توليد افزوده است: شايد در نوع موتور و قطعات مورد استفاده در صنعت خودرو تجديد‌نظر و در پايان، تكنولوژي توليد خودرو بازنگري شود؛ زيراممكن است براي تامين يك قطعه كوچك به خارج وابسته باشيم كه در نتيجه، تكنولوژي توليد خودرو را بايد تغيير دهيم كه شايد در اين زمينه مثلا ناچار به توليد خودرويي مانند پيكان باشيم كه داراي بدنه خودروهاي جديد باشد، ولي موتور آن، همان موتور پيكان باشد.
هر چند تحريم تازه كه قرار است مستقيم خريداري و معامله ايران در قطعات خودرو با تكنولوژي بالا را محدود كند اما اين سوال باقي است كه خودروسازان در اين سال‌هاي حمايت بي‌شائبه دولت چه كرده‌اند كه امروز با هر بهانه‌يي دنبال توليد خودروهاي قديمي هستند!
درست به همين دليل است كه بايد از مسوولان صنعت خودرو پرسيد كه در اين سال‌ها براي توسعه اين صنعت چه كرده‌اند تا راهي كه در سال ۸۴ با موزه نشيني پيكان شروع شده بود به سر مقصد برسد؟ آيا حمايت بدون ايجاد فضاي رقابتي ميان خودروسازان داخلي با خارجي، دليلي نبوده كه امروز خودروسازان و توليد‌كنندگان با هر فشاري، سعي در بزرگنمايي تحريم‌ها دارند و نمي‌گويند كه تا چندي پيش خود را خودكفا مي‌دانستند و بر هر محصولي عنوان«توليد ملي» مي‌گذاردند!
بايد پرسيد كه آيا در تمام اين سال‌ها عنوان توليد ملي بر چنين محصولاتي نادرست بوده كه حالا با تحريم‌ها بحث بازگشت به پيكان مطرح شده است يا تلاشي ديگر در حال انجام است تا گاو شيرده صنعت خودروسازي به توليد بازگردد؟ در نهايت با اين حرف‌ها و حتي تكذيب توليد پيكان، بايد پذيرفت كه آرزوهاي توسعه صنعت خودروسازي ايران با برنامه‌هاي گذشته محقق نشده و بايد با پذيرش حقيقت بايد دست از آمال و آرزوهاي بلند‌‌پروازانه در صنعت خودرو برداريم.