صنعت بیمه - شرکت های بیمه برای کاهش تعهدات سنگین خود، راهی به غیر از واگذاری بخشی از تعهدات خود به دیگر شرکت های بیمه ندارند. این واگذاری به روش های مختلف صورت می گیرد که به آن "بیمه اتکایی" می گویند. همانطور که بیمه گذاران اموال و دارایی های خود را طی قراردادی با بیمه گر، بیمه می کنند، شرکت های بیمه نیز بخشی از مجموعه تعهدات خود را برای جبران خسارات سنگین و بزرگی که ممکن است شرایط مالی آنها را با خطرات زیادی مواجه کند، بیمه می کنند. در حقیقت در این شرایط شرکت های بیمه، شرکت های دیگری به نام بیمه اتکایی را در نتایج مالی خود سهیم می کنند.
بیمه اتکایی به مفهوم توزیع جهانی ریسک است. بیمه اتکایی شرکت بیمه را قادر می سازد تا پاسخگوی خسارت هایی باشد که در طول زمان اعتبار قرارداد به وقوع می پیوندد. شرکت بیمه ریسک های همگون را برای پرتفوی خود جمع آوری می کند اما اگر اجتماع این ریسک ها مازاد بر سهم نگهداری تشخیص داده شود، وجود قرارداد اتکایی کمک می کند که این شرکت تعادل مالی خود را حفظ کند و به او اجازه می دهد تا به مشتریان خویش سرویس بهتری ارائه و خسارت های وارده را به موقع پرداخت کند. بیمه گر اتکایی، بیمه گر واگذارنده را در مقابل زیان های سنگین مالی که ممکن است با وقوع خسارت های بزرگ یا تعداد کثیری خسارت در ابعاد کوچک و متوسط که در یک زمان محدود وارد شوند، حمایت می کند.
پس با افزایش ریسک های فاجعه آمیز و خسارت های سنگین در سال های اخیر از یک سو و محدود بودن ظرفیت بازارهای بیمه برای پذیرش ریسک های جدید با سرمایه های سنگین از سوی دیگر باعث شده که بیمه های اتکایی نفش مهمی در بازارهای بیمه ایفا کنند.
این امر از طریق انتقال بخشی از تعهدات شرکت های بیمه به بیمه گران اتکایی و در واقع از طریق توزیع ریسک در سطح وسیع و گسترده انجام می شود؛ بنابراین هدف بیمه های اتکایی به نوعی کاهش ریسک است.
بیمه گر هنگام خریداری بیمه اتکایی با دو سئوال اساسی مواجه است: یکی انتخاب نوع بیمه اتکایی مناسب و دیگری تعیین میزان نگهداری یا واگذاری در بیمه اتکایی مذکور. می دانیم که خرید بیمه اتکایی لزوما یک مصالحه بین سود مورد انتظار و ایمنی بیمه گر است، اما به دلیل وجود عامل سربار در حق بیمه اتکایی، خریداری بیمه اتکایی سود مورد انتظار بیمه گر را کاهش می‌دهد. از طرفی بیمه گر با خریداری بیمه اتکایی بخشی از ریسک را به بیمه دگر اتکایی منتقل می کند، پس ایمنی خود را افزایش می دهد.
پس می توان گفت که بیمه اتکایی می تواند بر بیمه های معمولی تاثیرگذار باشند و حتی ممکن است به ورشکستگی بیمه گر منجر شود. بنابراین باید بدانیم که تحت چه شرایطی خریداری بیمه اتکایی مناسب است و ایمنی بیمه گر را افزایش می دهد.
احتمال ورشستگی به عنوان یک معیار ایمنی همواره در مدیریت ریسک شرکت های بیمه مطرح است که برای بررسی مزیت بیمه اتکایی از این معیار استفاده می کنیم؛ بدین ترتیب که با مقایسه احتمال ورشکستگی در دو حالت مستقیم و اتکایی، انجام دادن بیمه اتکایی در صورتی مناسب است که وجودش باعث کاهش احتمال ورشکستگی شود.
مفهوم اساسی در ریاضیات بیمه، مفهوم مخاطره است. مخاطره دربرگیرنده دو عنصر عدم قطعیت زمان وقوع حادثه (مانند فوت در بیمه عمر) و عدم قطعیت شدت نتایج حاصل از وقوع حادثه (مانند میزان خسارت در بیمه اتومبیل) است. مازاد بیمه گر در زمان فوق تحت سه عامل مشخص می شود؛ مازاد اولیه بیمه گر، حق بیمه های دریافتی تا زمان وقوع حادثه و ادعاهای خسارت پرداختی.
مازاد بیمه گر در زمان وقوع حادثه به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از این فاکتورهای مهم، سهم نگهداری بیمه گر است. در صورتی که مازاد بیمه گر منفی شود، شرکت بیمه ورشکسته خواهد شد و توان ادامه فعالیت برای آن میسر نیست. پس تعیین مقدار سهم نگهداری بیمه گر، اهمیت اساسی در بقای شرکت بیمه دارد و مقدار بهینه آن، سود حداکثری را برای این شرکت به دنبال خواهد داشت. البته گفتنی است که این سهم نگهداری بهینه به توزیع مقادیر ادعاهای خسارت ها وابسته است.
اگرچه سیستم معادلاتی که سهم نگهداری بهینه از آنها حاصل می شود شبیه به هم هستند اما جواب ها کاملا به معیار انتخابی بستگی دارد و هر کدام از این دو معیار مورد بحث، جواب های متفاوتی دارند که بیمه گر با توجه به شرایط بازار بیمه و موقعیت مالی خود باید معیار مناسب را برگزیند.
برای شرکت های بیمه اتکایی، بیمه گرانی که سهم نگهداری بیشتری دارند، مناسب
تر هستند چرا که این شرکت های واگذارنده در فعالیت های بیمه ای که بیمه
گران اتکایی تابع عملیاتشان هستند، شرکای بهتری به نظر می رسند.