هر فرد در هر دم و بازدم همراه با اكسیژن و دی‌اكسید كربن، گازهای متان،
هیدروژن و نیتروژن را از طریق مری وارد دستگاه گوارش خود می‌كند، به طوری
كه در دستگاه گوارش ما همیشه 200 سی‌سی هوا وجود دارد.
حال اگر مقدار این گازها در روده بیش از این اندازه شود، مشكلی به نام نفخ
پیش می‌آید كه با سفت شدن احشاء داخل شكم، درد سر دل و احساس ناخوشاند
برآمدگی شكم، قارو قور، آروغ زدن‌های مكرر، بوی بد دهان و در برخی موارد
یبوست همراه است.
البته برای بسیاری از افراد نفخ فقط پس از خوردن
غذاهای نفاخ اتفاق می‌افتد كه با حذف این مواد می‌توان مشكل آنان را كنترل
كرد، اما به گفته دكتر ستار جعفری، متخصص گوارش نفخ مشكلی است كه علت آن در
برخی موارد ناشناخته است كه در چنین مواردی درمان نفخ نیز بسادگی ممكن
نخواهد بود.
به بیان دیگر جدای از آن كه شیوه غذا خوردن و رعایت
نكردن روش صحیح بلع غذا یعنی آرام خوردن، جویدن كامل هر لقمه و صحبت نكردن
هنگام غذا خوردن به آن‌منجر می‌شود كه هوای بیشتری وارد دستگاه گوارش شود،
آدامس جویدن زیاد بین هر وعده غذایی و سیگار كشیدن نیز می‌تواند حجم
گازهای داخل روده را افزایش داده و شخص را مستعد بروز نفخ شكم كند.
با
این حال این متخصص گوارش در گفت‌و‌گو با جام‌جم ریشه‌یابی علت بروز نفخ را
در زمانی مشكل می‌بیند كه بروز این مشكل نه به این علت‌ها بلكه به علت
عفونت‌های انگلی و میكروبی داخل معده یا به دنبال بیماری‌های التهابی روده،
بیماری‌های اضطرابی، بیماری‌های بدخیم، مصرف برخی داروها و نیز انسداد
مجاری روده و معده اتفاق افتاده باشد.
در برخی موارد نیز بروز نفخ
را باید ناشی از عملكرد باكتری‌های موجود در روده دانست. در تمام این موارد
درمان نفخ ممكن است، اما گاهی نفخ بدون داشتن این دلایل نیز بروز می‌كند
كه درمان آن براحتی ممكن نیست.
غذاهای نفاخ را كمتر مصرف كنیدبراساس
باوری قدیمی، خیساندن طولانی مدت حبوبات كه جزو نفاخ‌ترین دسته مواد غذایی
محسوب می‌شود، می‌تواند خاصیت نفاخی آنها را كاهش دهد. گرچه دكتر جعفری
چندان با این مساله موافق نیست و معتقد است گاهی حتی با خیساندن حبوبات نیز
نفخ اتفاق می‌افتد.
وی معتقد است گرچه بروز حساسیت نسبت به حبوبات و
نیز شیر به دلیل كمبود آنزیم لاكتاز در بدن برخی افراد می‌تواد باعث بروز
نفخ شود، اما در برخی افراد روش اشتباه غذا خوردن، مصرف بیش از اندازه
شیرینی، تنقلات، آجیل، میوه‌هایی چون موز، هویج، پیاز، كلم، سیب بدون پوست
و سیب زمینی باعث بروز نفخ می‌شود.
پس بیماران دچار نفخ باید به
رژیم غذایی خود دقت و از مصرف غذاهای محرك مانند ادویه‌ها، نوشابه‌های
گازدار، حبوبات و غذاهای چرب و حجیم اجتناب كنند. همچنین آرامش داشتن در
بهبود بیماری بسیار تاثیر دارد. فراموش نكنید كه بی‌تحركی نه‌تنها باعث
یبوست و كم‌تحركی روده‌ها می‌شود، بلكه می‌تواند زمینه بروز نفخ را نیز
فراهم‌آورد.
نفخ؛ نشانه بیماری‌های خطرناكنفخ در بسیاری
موارد با اصلاح رژیم غذایی، داشتن آرامش و تحرك یا مصرف آنتی‌بیوتیك در
صورت وجود عفونت معده یا روده درمان می‌شود، اما وقتی نفخ به مدت طولانی با
بیمار می‌ماند، می‌تواند نشانه‌ای از روده تحریك‌پذیر باشد.
دكتر
جعفری با تاكید بر این‌كه اتساع شكم در ناحیه زیر شكم، اطراف ناف و زیر
روده‌ها، احتمال بروز نفخ را بیشتر می‌كند، توضیح می‌دهد: در مبتلایان به
سندرم روده تحریك‌پذیر، عملكرد روده از حالت طبیعی خارج می‌شود. این روند
با اسهال، یبوست و درد شكمی همراه است. پس بررسی امكان وجود این بیماری در
كنار ابتلا به نفخ طولانی مدت ضروری است. از سوی دیگر نفخ می‌تواند به علت
وجود تومورهای بدخیم یا خوش‌خیم، چسبندگی روده وتنگی دستگاه گوارش نیز
اتفاق بیفتد.
وی با تاكید بر این‌كه یكی از دلایل بروز نفخ وجود
بیماری دیابت است، می‌افزاید: احتمال ابتلا به دیابت در كسانی كه زیاد نفخ
می‌كند، بیشتر است. همچنین نفخ مكرر می‌تواند نشانه‌ای از بیماری تیروئیدی
یا برخی بیماری‌های اضطرابی و افسردگی باشد؛ البته مصرف داروهای ضد افسردگی
یا داروهای فشار خون نیز می‌تواند عوارضی چون نفخ شكم را همراه داشته
باشد.
چند توصیه تغذیه‌ای برای مقابله با نفخبنا بر تاكید
متخصصان گوارش، خوردن چای پررنگ، نوشابه گازدار و قهوه باعث نفخ می‌شود؛
البته به‌طور كلی توصیه می‌شود افراد مایعات را یك ساعت قبل یا پس از غذا
استفاده كنند و هنگام غذا خوردن، چیزی ننوشند. بر این اساس اگر حین غذا
خوردن یا پس از آن دچار عطش می‌شوید، بهتر است برای رفع عطش خود از ماست و
میوه‌های ترش استفاده كنید.
اگر در ماست خود مقداری نعنای خشك، گل
سرخ و سبزی‌های معطر دیگر بریزید و هنگام غذا خوردن و پس از آن، تشنگی خود
را با خوردن آن رفع كنید، این كار باعث رقیق شدن اسید معده می‌شود و هضم
غذا را راحت‌تر می‌كند.
مصرف سبزی‌های معطر با غذا یا پختن آنها با
غذا نیز می‌تواند مانع نفخ معده شود. استفاده از آویشن روی غذا‌ها از نفخ
جلوگیری می‌كند. حتی لوبیا و عدس را می‌توان با كمی گلپر مصرف كرد. استفاده
از زیره نیزمی تواند به كاهش بروز نفخ كمك كند