بخارا یکی از قدیمی‌ترین شهرهای آسیای مرکزی که اینک در خاک ازبکستان قرار دارد، مهد آثار باستانی است و به شهر موزه و آثار معماری مشرق‌زمین معروف است.
به گزارش فارس، بخارا از قدیمی‌ترین شهرهای فرارود است که بیش از 2500 سال قدمت دارد اما سابقهٔ سکونت انسان‌ها در محلی که این شهر بر آن بنا شده به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد.
بخارا در کنار جادهٔ ابریشم قرار گرفته و کامل‌ترین نمونه یک شهر سده‌های میانه در منطقه آسیای مرکزی به شمار می‌رود که نمای تاریخی باستانی آن تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است.
از مهمترین بناهای تاریخی واقع در آن، مقبره «امیر اسماعیل سامانی» که از شاهکارهای معماری مسلمانان در سده دهم میلادی به شمار می‌رود و تعداد زیادی مدرسه متعلق به سده هفدهم میلادی است.
هسته تاریخی مرکزی بخارا در فهرست میراث تاریخی جهانی بشر یونسکو به ثبت رسیده است.
در بررسی‌ها و حفاری‌های باستان‌شناسی که در آن منطقه انجام گرفته باستان‌شناسان نظر می‌دهند که تشکیل این شهر در حدود قرن اول میلادی است و حفاری‌هائی که انجام گرفته تا عمق 20 متری بوده است.
این شهر در حدود سال 1000 میلادی مرکز سامانیان بود و در 1027 سلجوقیان آن را تصرف کردند، در سال 1219 «چنگیز خان» آن را با خاک یکسان کرد. در سال 1505 «ازبکان شیبانی» آن را تصرف کردند. در دوره قاجار تا زمان «ناصرالدین شاه» جزیی از خاک ایران شمرده می‌شد ولی طبق معاهده «آخال» از ایران جدا و به روسیه پیوست.
در شهر بخارا ابنیه و آثار تاریخی فراوانی بیادگار مانده که نشان دهنده هنرهای خلاق مردم آن عصر می‌باشد و این آثار مربوط به دوران‌های
مختلف است که از قرون نهم شروع شده و به عصر حاضر می‌رسد.
از این‌رو به بخارا نیز شهرت «شهرموزه آثار معماری مشرق زمین» داده‌اند. طبق آمار بیش از 30 بنای تاریخی در شهر بخارا وجود دارد که همه ساله دولت مبالغ زیادی برای نگهداری آنها صرف می‌نماید.
در بعضی از نوشته‌ها آمده است که حکمرانان ترک در قرن ششم میلادی شهر بخارا را پایتخت خود کردند و ساختمان «ارگ» طوری است که دارای زندان، خزانه، دوایر دولتی و غیره بوده که از این ساختمان حکمرانان بر بخارا حکومت می‌کردند.
شهر بخارا یادگار فرهنگ و هنر ملت‌های آسیای مرکزی است و معماری‌های آن روزگار را جلوه‌گر می‌سازد.
در قرن دهم میلادی در وسط شهر بخارا مناری را ساختند که بنام «مناره کلان» معروف است و تاکنون به یادگار مانده است. این مناره مشرف بر شهر است و در طول صدها سال مؤذن از بالای آن اذان می‌گفت و فرارسیدن صبح را آگاهی می‌داد. از بالای این مناره نواحی سرسبز و جدید، طاق‌ها، قلعه‌ها، گنبدهای زردرنگ خانه‌های قدیمی، گنبدهای بازارهای سر پوشیده، و مدرسه‌ها به خوبی دیده می‌شوند.
از ابنیه مهم و تاریخی شهر بخارار بنای «ارگ» که مقر دولتی و حکمرانان شهر بخارا بوده است، آرامگاه «شاه اسماعیل سامانی» که در قرن 10 _ 9 میلادی(4 هجری) ساخته شده که یکی از ابنیه گران‌بهاست، مزار «چشمه ایوب»، مسجد «نمازگاه»، مناره‌ها، آرامگاه «سیف‌الدین»، آرامگاه «بویان قلی خان»، مسجد «قلیان»، مدرسه «میر عرب»، مدرسه «کوکلداش»، «گنبدهای بازار»، «لب حوض»، مدرسه «عبدالعزیز خان»، «چهار منار»، مسجد «بالا حوض» و غیره که بررسی تک تک آنها در این مقاله میسر نیست.
در نزدیکی شهر بخارا و در روستای «افشانه» دانشمند بزرگ ایرانی «ابوعلی سینا» متولد شده که هم اکنون مورد بازدید گردشگران قرار دارد.
«رودکی» شاعر پارسی‌گوی ایران در وصف بخارا شعری دارد که حسن ختام مطلب خواهد بود.
بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درشتی‌های او زیر پایم پرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا شاد باش و دیر زی میر زی تو میهمان آید همی
میر ماه است و بخارا آسمان ماه سوی آسمان آید همی
میر سروست و بخارا بوستان سروسوی بوستان آیدهمی
آفرین و مدح سویت آید همی گر به گنج اندر زیان آیدهمی