الف - سیدامیر سیاح - هفته گذشته به مناسبت «هفته پژوهش» مراسم مختلفی در دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و سازمانهای دولتی برگزار شد و پژوهشگران برگزیده و دستاوردهای پژوهشی کشور در رشته های مختلف علمی معرفی شدند.
خوشبختانه طی ده سال اخیر، با تدبیر رهبر انقلاب و همت دانشگاهیان و پژوهشگران کشور، پیشرفت های خیره کننده ای در تولید علم نصیب کشورمان شده ونه تنها از نظر رشد علم (رشد مقالات نمایه شده در مجلات ISI)، جمهوری اسلامی ایران به مقام اول دنیا رسیده است، بلکه در برخی از رشته های علمی، به مرزهای علم و فناوری نیز رسیده ایم.
این دستاوردها برای هر ایرانی مهین دوست غرورآفرین است و اشک شوق در چشم می نشاند اما با وجود این پیروزی های علمی، نباید از «منشاء و نتایج تولید علم و فناوری» غافل بود.
حدود نیم قرن پیش، اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، در رقابت علمی با آمریکا هماوردی می کرد و دستاوردهای علمی، فنی و پژوهشی آن، اشک شوق را نه تنها به چشم اکثر مردم اتحاد شوروی بلکه به چشم میلیونها هوادار سوسیالیسم در سراسر دنیا می نشاند اما همین ابرقدرت علمی فناوری طی دو سه دهه به تدریج پیش رقیب به زانو افتاد و فروپاشید. چرا؟
مقایسه ویژگی های علم و فناوری تولیدی در شوروی و آمریکا، پاسخ این سوال را روشن می کند:
منشاء تولید فناوری در شوروی، بیشتر نیاز به نمایش قدرت و توان اتحاد شوروی به کشورهای اقماری و هواداران و نیز به غرب بود در حالی که منشاء تولید علم و فناوری در آمریکا، بیشتر براساس نیاز صنایع و بازار بود.
بیشتر محصولات علم و فناوری تولیدی در شوروی، به رسانه ها، نمایشگاه ها و نهایتاً کتابخانه ها و موزه ها می رفت ولی بیشتر محصولات علم و فناوری تولیدی درآمریکا مستقیماً به خط تولید و بازار وصل می شد.
در پایان هفته پژوهش، ضمن عرض خداقوت به همه پژوهشگران، لازم است توجه سیاستگذاران علم و فناوری در ایران را به این نکته جلب کنیم که نکند از نظر «منشاء و محصولات تولید علم و فناوری» شبیه شوروی شویم؟