یک استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشکي قانونی كشور با اشاره به مرگ و میر فراوان ناشي از مسموميت با قرص برنج گفت: دو فرآورده به نام «قرص برنج» به عنوان آفت‌كش و براي نگهداري محصولات كشاورزي مانند برنج و حبوبات در انبارهاي كشور وجود دارد.
دکتر «کامبیز سلطانی‌نژاد» در گفت‌وگو با ایسنا اظهار كرد: یک نوع قرص برنج از سال 84 از فهرست سموم كشاورزي مجاز كشور حذف شد اما متاسفانه به صورت غيرقانوني و قاچاق به كشور وارد مي‌شود، اين قرص برنج حاوي ماده موثره فسفید آلومینیوم با نام تجاري «فستوكسين» است كه مصرف عمدي يا تصادفي حتي نيمي از اين قرص برنج به صورت خوراكي، مي‌تواند در انسان مسموميت شديد و مرگ را سبب شود.
وي در خصوص نوع ديگري از «قرص برنج» که به صورت قانوني و با مجوز در مراكز توزيع و فروش سموم كشاورزي و يا برخي داروخانه‌هاي كشور توزيع و به فروش مي‌رسد، اظهار كرد: اين نوع «قرص برنج» از عصاره سیر، نشاسته، تالك و نمک تولید می‌شود.
اين استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشکي قانونی كشور افزود: اين نوع قرص برنج كه در ميان مردم به « قرص برنج گياهي» مشهور است، فاقد اثرات سمي جدي در انسان است و حتي در صورت مصرف نادرست آن به صورت خوراكي كشنده نيست. از این نوع قرص برنج برای نگهداری محصولات كشاورزي مانند برنج در مصارف خانگي استفاده می‌شود.
دكتر سلطاني‌نژاد با اشاره به ممنوعیت استفاده از قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم كه پيش از اين وارد كشور مي‌شد، گفت: با توجه به سميت فراوان اين نوع از قرص برنج، اين سم از سال 84 از فهرست سموم مجاز كشاورزي كشور حذف شد و بدين ترتيب واردات، توزیع و فروش آن در کشور غیرقانونی شد.
وي تصریح کرد: به علل مختلفي چون قیمت اندك این نوع قرص، تاثير زياد بر روي آفات انباري، سهولت استفاده، عدم وجود باقي‌مانده در محصول، هنوز هم بسياري از كشاورزان به استفاده از اين نوع آفت‌كش براي نگهداري محصولات كشاورزي خود به ويژه در مصارف خانگي تمايل دارند.
***مسمومیت شدید بر اثر استفاده از قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم
این استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشکي قانونی كشور در خصوص مصرف خوراکی قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم اظهار كرد: در صورت مصرف خوراکی اين نوع از قرص برنج، مسمومیت شدید و حتی مرگ در فرد رخ مي‌دهد.
سلطاني‌نژاد افزود: اسید معده گاز فسفین را از قرص برنج آزاد مي‌كند و اين ماده سبب بروز اثرات سمي و كشنده فسفيد آلومينيوم در بدن مي‌شود.
وی در خصوص فراواني گزارش مسموميت با قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم در برخي افراد گفت: نتايج مطالعات حاكي از آن است كه اغلب مسمومين به علت مصرف عمدي و خوراكي قرص برنج در مردان و در محدوده سني 20 تا 40 سال است.
***كاهش فشار خون، اختلالات قلبي و تنفسي از علائم مسموميت با فسفيد آلومينيوم
اين استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشکي قانونی كشور با اشاره به نوع مسموميت ناشي از اين سم در كشور گفت: متاسفانه خودكشي بيشترين علت مصرف قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم در كشور است.
دكتر سلطاني‌نژاد تصریح کرد: شدت مسموميت ناشي از مصرف قرص برنج در هر فرد به تعداد قرص مصرف شده، تازه و قدیمی بودن قرص و حتي نحوه مصرف آن(با آب يا بدون آب) بستگي دارد بر اين اساس میزان سمیت مي‌تواند متفاوت باشد.
وی در خصوص علائم و نشانه‌های اوليه مسموميت با قرص برنج حاوي فسفيد آلومينيوم نيز گفت: قرص برنج می‌تواند بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، دردهای شکمی و اسهال را به همراه داشته باشد.
این استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشکي قانونی كشور ادامه داد: این سم می‌تواند به بروز سردردهای شدید، سرگیجه، تاری دید، تشنج، افت شديد فشار خون، بي‌نظمي ضربان قلب، وقفه تنفسی و قلبی، نارسایی کبدی و کليوي و در نهايت كاهش سطح هوشياري، اغماء و مرگ منجر شود.
***بروز علائم و نشانه‌هاي مسموميت 10 تا 15 دقيقه پس از مصرف خوراكي با قرص برنج
دكتر سلطاني‌نژاد در خصوص شانس بهبودی مسمومين با این قرص‌ها گفت: علائم مسموميت با قرص برنج غالباً 10 تا 15 دقيقه پس از مصرف خوراكي آغاز می‌شود و با توجه به عدم وجود پادزهر (آنتي دوز) اختصاصی، ميزان مرگ و مير در اين نوع مسموميت بالا و حدود 70 تا 90 درصد گزارش شده است.
وي با اشاره به اقدامات ضروري در مواجهه با اين نوع مسموميت اظهار كرد: بهترين اقدام، انتقال هر چه سريع‌تر فرد مسموم با قرص برنج به يك مرکز تخصصي درمان مسمومیت‌هاست هم‌چنين بايد از خوراندن آب در لحظات اوليه به مسموم خودداري كرد، چون مصرف آب به بروز اثرات سمی این نوع قرص‌ها را سرعت مي‌بخشد.
این استادیار سم‌شناسی مرکز تحقیقات پزشک قانونی كشور با بيان اين‌كه نباید از این قرص‌ها برای نگهداری مواد غذایی استفاده کرد، خاطر نشان کرد:همچنین نباید در خانه وجود داشته باشد و فروش این نوع قرص‌ها غیر قانونی است.