دنیای اقتصاد؛ م.ر.بهنام رئوف - هم اکنون در بین تولیدکنندگان تلفن همراه شرکتی برنده است که بتواند طیف وسیعی از برنامه‌های کاربردی را یا به صورت رایگان یا به صورت فروش در فروشگاه‌های فروش نرم‌افزار برای مخاطبان خود فراهم آورد.
نرم‌افزارهاي کاربردي روي تلفن همراه اين روزها بيشتر از قبل مورد توجه کاربران تلفن همراه قرار گرفته است. به خصوص از زمانی که سهم گوشی‌های هوشمند در بازار افزایش پیدا کرده است. در بین گوشی‌های هوشمند موجود در بازار جهانی هم اکنون رقابت نفس گیری بین دو سیستم عامل هوشمند محبوب وجود دارد.
آی او اس شرکت اپل و اندورید گوگل که هم اکنون بسیاری از تولیدکنندگان مطرح جهانی همچون سامسونگ، سونی، اچ تی سی و موتورولا گوشی‌هایی را با این سیستم عامل روانه بازار کرده‌اند، دو سیستم عاملی هستند که هر روز بر میزان سهم بازار آن افزوده می‌شود.
به گفته واردکنندگان قانونی هم اکنون در بازار ایران هم اقبال نسبت به گوشی‌های هوشمند رو به افزایش است. شاید در نگاه اول این‌طور به نظر آید که این گوشی‌ها بیشتر مورد توجه نسل جوان جامعه است اما این درحالی است که بر اساس تحقیقات میدانی واردکنندگان، هم اکنون گوشی‌های هوشمند در بازار ایران مورد استقبال بسیاری از اقشار جامعه قرار گرفته است.
از مهم‌ترین استفاده‌هاي گوشی‌های هوشمند می‌توان به کارگیری نرم‌افزارهای کاربردی اشاره کرد. ساخت و عرضه فراگیر گوشی‌های هوشمند معادلات در بین تولیدکنندگان این دستگاه‌ها را به هم زده است. به طوری که هم اکنون در بین تولیدکنندگان تلفن همراه شرکتی برنده است که بتواند طیف وسیعی از برنامه‌های کاربردی را یا به صورت رایگان یا به صورت فروش در فروشگاه‌های فروش نرم‌افزار برای مخاطبان خود فراهم آورد.
نرم‌افزارهای خارجی در بازار ایرانی
شما هم اگر سري به مراکز فروش تلفن همراه زده باشيد حتما با شعارهاي تبليغاتي زيادي روي شيشه مغازه‌ها روبه رو شده‌ايد که انواع و اقسام پيشنهادهاي نصب نرم‌افزار را با قيمت‌هاي مختلف به کاربران ارائه داده‌اند. اما آيا نرم‌افزارهاي ارائه شده از سوي اين افراد قابليت‌هاي ادعا شده را دارند؟ آيا اين نرم‌افزارها واقعا نيازهاي کاربران ايراني را برآورده مي‌کنند؟ چه نرم‌افزارهايي از سوي کاربران ايراني با استقبال مواجه مي‌شود؟ اينها سؤالاتي است که شايد ذهن کاربران تلفن همراه و توليدکنندگان برنامه‌هاي ايراني را به خود مشغول ساخته است.
در یکی دو سال گذشته، بسیاری از شرکت‌های جوان ایرانی به سمت ساخت و عرضه نرم‌افزارهای موبایلی بومی شده رفته‌اند. حتی در این بین نمایندگان برندهای مطرح جهانی فعال در کشور هم دست به کار شده و برای بردن گوی رقابت در بازار کشور اقدام به سفارش دادن برنامه‌های بومی یا خرید برنامه‌های کاربردی مناسب با فرهنگ ایرانی اسلامی کرده‌اند. در این بین حتی خبرهایی نیز دال بر تشکیل سندیکای تولیدکنندگان نرم‌افزارهای موبایلی هم منتشر شده است.
سعید رسول اف، از تولیدکنندگان نرم‌افزارهای موبایلی در این باره می‌گوید: هم اکنون نمی‌توان آمار دقيقي از میزان استفاده نرم‌افزارهای کاربردی تحت تلفن همراه در بین کاربران ایرانی ارائه داد. اما شواهد از حضور توليدکنندگان در نمايشگاه‌هاي کشوري و استاني نشان مي‌دهد که اين فرهنگ در بين کاربران تلفن همراه ايجاد شده است که کاربران بتوانند از گوشي‌اي که در اختيار دارند به عنوان وسيله‌اي فراتر از گوشي استفاده کنند؛ يعني بتوانند از اين گوشي با توجه به امکاناتي که اپراتور براي آنها فراهم آورده است نيازهاي مورد نياز خود را برآورده سازند.
وی ادامه می‌دهد: برآيند تمام اين عوامل نشان دهنده اين مسئله است که علاقه استفاده از فناوري‌هاي جديد در بين کاربران تلفن همراه ايجاد شده است. حال نوبت ما توليدکنندگان است تا بتوانيم نيازهاي آنها را بهتر شناسايي کرده تا به کمک روش‌هاي آسان براي عرضه محصولاتمان بتوانيم آنها را تشويق کنيم تا از محصولات ما استفاده کنند. خيلي از شرکت‌هاي توليدکننده گوشي هم اکنون در اين بخش مشغول سرمايه گذاري در ايران هستند. به اين ترتيب که اين شرکت‌ها به دنبال آن هستند تا علاوه بر گوشي‌اي که در اختيار کاربر ايراني قرار مي‌دهند، بتوانند نرم‌افزارهاي بومي شده مورد نياز آنها را نيز فراهم کنند. اين کار علاوه بر ايجاد زمينه رقابتي در بين برندهاي مختلف موجود در بازار نيازهاي کاربران را نيز مرتفع مي‌سازد.
رسول اف مسئله کپی رایت را یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان داخلی عنوان کرده و می‌گوید: اين مسئله شايد يکي از بزرگ‌ترين معضلات پيش روي توليدکنندگان باشد. در اين زمينه مرکز توسعه فناوري اطلاعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي متولي صدور شناسنامه و پروانه انتشار براي نرم‌افزارها است و از طرفي هم طي چند سال گذشته فعاليت‌هاي خوبي از سوي اين مرکز در مبارزه با ارائه غيرقانوني نرم‌افزارهاي داراي کپي رايت صورت گرفته است. اما به شکل کلي اين مشکل وجود دارد و تنها راه حل پيش روي آن هم فرهنگ سازي است. کاربران ما بايد دريابند که استفاده از يک نرم‌افزاري که در اختيار دارند هزينه‌هاي زيادي را براي شرکت توليدکننده به همراه داشته است و فکر مي‌کنم استفاده از اين نرم‌افزارها هم به لحاظ قانوني و هم به لحاظ شرعي مشکل دارد. اما از سوي ديگر همان‌طور که مي‌دانيد هم اکنون نرم‌افزارهاي تلفن همراه از سوي اپراتورها در تمام کشورها با قيمت‌هاي بسيار پاييني در اختيار کاربران قرار مي‌گيرد يا با تخفيف‌هاي مناسبي از سوي اپراتورها ارائه مي‌شود. فکر مي‌کنم اگر بتوانيم واقعا بستري مناسب مانند اپراتورها را براي عرضه و انتشار نرم‌افزارها فراهم سازيم در کنار بحث فرهنگ‌سازي بتوانيم اين معضل را حل کنيم.
حمایت دولت از نرم‌افزارهای چند زبانه
هر‌اندازه که استفاده از وسایل تکنولوژیکی افزایش یابد از آن طرف هم مسئولان ذی‌ربط به بومی‌سازی و گسترش محتوای فارسی در آن بخش می‌پردازند. در چند سال گذشته مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت‌های زیادی در این بخش انجام داده است. کمک به سرمایه‌گذاری در بخش ساخت بازی‌های ایرانی از یک سو و همچنین پرداخت بخشی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش ساخت نرم‌افزارهای چند رسانه‌ای و حتی نرم‌افزارهای کاربردی تحت کامپیوتر از سوی دیگر از جمله فعالیت‌هایی است که تا به حال صورت گرفته است. این مرکز همچنین در یک سال گذشته اقدام به حمایت از طرح‌های مناسب در بخش برنامه‌های کاربردی برای تلفن همراه کرده است.
حسن علیزاده، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره می‌گوید: در حال حاضر تمام شرکت‌های تکنولوژیک در جهان به سمت تلفن‌های همراه هوشمند و لوح‌های رایانه‌ای لمسی سوق پیدا می‌کنند. تمام نرم‌افزارهای کاربردی که در جهان در حال نگارش و تهیه است هدف‌گذاری نهایی خود را بر بستر تلفن همراه قرار داده‌اند و خیلی از شرکت‌ها برای گرفتن کار و در اختیار گرفتن سفارش‌هاي در نمایشگاه‌های معتبر جهانی شرکت می‌کنند. به نظر می‌رسد که دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات به سمت تخصصی‌شدن می‌رود و این تخصصی‌شدن بیشتر در بخش تلفن همراه به چشم می‌خورد. خوشبختانه ما از نظر آی تی و به خصوص نرم‌افزارهایی که در بخش تلفن همراه تولید می‌شود نه تنها از دنیا عقب نیستیم، بلکه در خیلی از جاها هم سطح و گاه جلوتر هم هستیم و حرف‌های زیادی هم برای گفتن داریم.
او ادامه می‌دهد: در سال ۹۱ برنامه‌ریزی داریم که نرم‌افزارهایی که در کشور تولید می‌شود دارای رویکردهای مختلفی باشند. یعنی اگر قرار است نرم‌افزاری تولید شود حتما نسخه تلفن همراه هم باید برای آن در نظر گرفته شود. به عنوان مثال ما پروژه‌ای هم اکنون در دست اجرا داریم با نام کتابخانه مجازی که ایده اولیه آن از کتابخانه مجازی برای تلفن همراه شکل گرفته است. بخش زیادی از این پروژه هم اکنون انجام شده است و چند شرکت خصوصی با همکاری یکدیگر این پروژه را به پیش می‌برند که انشاءالله در سال جدید مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
وی در مورد حمایت از برنامه‌نویسان داخلی در بخش تلفن همراه با اشاره به برنامه مرکز برای حضور قدرتمند در بازارهای جهانی می‌گوید: ما الزام کرده‌ایم که نرم‌افزارهایی که می‌خواهیم از آنها حمایت کرده یا به شکل مشارکتی با مرکز تهیه شوند حتما باید علاوه بر زبان فارسی، زبان انگلیسی برای جهان غیر مسلمان و عربی برای جهان اسلام را نیز پشتیبانی کنند. به گفته وی خیلی از نرم‌افزارهای تلفن همراهی که هم اکنون در کشور تولید می‌شوند به واسطه استانداردهایی که رعایت می‌کنند این قابلیت را دارند که با به کارگیری چند زبان دیگر در جهان عرضه و به‌کار گرفته شوند.
علیزاده تاکید می‌کند: برای سال ۹۱ در نظر داریم که از نیروها و برنامه‌نویسان داخلی برای تولید و صادرات نرم‌افزار تلفن همراه به سفارش مشتریان خارجی عمل کنیم. به‌این شکل که سفارش‌هاي شرکت‌های خارجی را قبول و با ساخت و ارسال نرم‌افزار مورد نظر آنها به نوعی صادرات مجدد نرم‌افزار در این بخش داشته باشیم. شرکت‌هاي ایرانی که بتوانند در‌این بخش وارد شده و فعالیت کنند می‌توانند درآمدهای ارزی داشته باشند که به واسطه همین درآمد هم می‌توانند فعالیت‌های خود را گسترش دهند.
هر چند که تا همین پنج سال پیش طرح تولید گوشی ملی که اهرم‌هایی همچون افزایش تعرفه واردات را به دنبال خود داشت با شکست روبه‌رو شد اما به نظر می‌رسد اکنون مسئولان امر می‌توانند به جای اختراع مجدد چرخ با حمایت و سرمایه‌گذاری در بخش برنامه‌های کاربردی تلفن‌های همراه یا رایانه‌های لمسی قابل حمل، در آینده نه چندان دور، ایران را به عنوان یکی از کشورهای مدعی در این بخش معرفی کنند.