ماهانه حدود یک میلیارد مترمکعب گاز در صنعت گاز کشور گم می‌شود، اما مسئولان شرکت گاز از "سارقان"، "اشکالات فنی کنتورها" و "ترکیدگی لوله" به‌عنوان متهمان ردیف اول این کسری قابل توجه گازی یاد می‌کنند.
به گزارش مهر، در آستانه اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، تمرکز دستگاه‌های مختلف دولتی برای وصول مطالبات معوق از مشترکان دو چندان شده است و در این بین شرکت ملی گاز به پشتوانه مصوبات دولت انشعاب صنایع بدهکار گاز را قطع می‌کند.
آمارهای رسمی حاکی از آن است که دولت حدود 2000 میلیارد تومان طلب از مشترکان گازی دارد و مسئولان شرکت گاز تاکید می‌کنند به منظور صیانت از بیت المال مجبورند از تمامی راهکارها حتی قطع انشعاب گاز برای وصول مطالبات معوق استفاده کنند.
این در حالی است که در کنار وصول مطالبات، یکی از مهمترین اهداف اجرای فاز اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها شفاف سازی تراز چرخه تولید، پالایش، انتقال و توزیع گاز طبیعی در سراسر کشور است.
در نخستین روزهای اجرای فاز اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، دیوان محاسبات با انتشار گزارشی از وجود کسری 7.9 میلیارد مترمکعبی در صنعت گاز کشور خبر داد و خواستار تعیین تکلیف این کسری و یا به اصطلاح گازهای گمشده شده بود.
در همین حال سازمان بازرسی کل کشور نرخ گازهای گمشده کشور را روزانه 30 میلیون مترمکعب و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت این نرخ را روزانه 50 میلیون مترمکعب اعلام کرده اند و آمارها در مجموع از اتلاف ماهانه حدود یک میلیارد مترمکعب گاز در سطح صنعت گاز حکایت می‌کنند.
مسئولان شرکت گاز از "سارقان گاز"، "اشکالات فنی کنتورها" و "ترکیدگی لوله" به عنوان متهمان ردیف اول این کسری قابل توجه گازی یاد کرده و این در حالی است که کارشناسان پشت پرده این عدم النفع چندین میلیارد دلاری را در پایین بودن راندمان پالایشگاهها، تاسیسات انتقال و خطوط لوله عنوان می‌کنند.
در بررسی عمق این زیان ملی باید به این موضوع اشاره کرد که سال گذشته ایران حدود 8 میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه صادر کرد و در شرایط فعلی معادل کل گاز صادر شده به این کشور همسایه، گاز طبیعی در تاسیسات پالایش، انتقال و توزیع گاز کشور، انرژی اتلاف و یا به اصلاح گم می‌شود.
2 برابر متوسط جهانی گاز در ایران گم می‌شود مجتبی شیخ بهایی مدیر گازرسانی شرکت ملی گاز اردیبهشت ماه سالجاری در جمع خبرنگاران درباره برنامه‌‌های این مجموعه برای مدیریت گازهای گمشده، گفته است: در حال حاضر حدود 8.6 میلیون انشعاب، 214 هزار کیلومتر شبکه توزیع و 33 هزار کیلومتر خطوط لوله گاز در کل کشور وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه حجم گازهای گمشده در کشورهای مختلف جهان متفاوت است، تصریح کرد: در حال حاضر استاندارد جهانی برای حجم گازهای گمشده حدود 5 درصد است.
این عضو هیات مدیره شرکت گاز آمار گازهای گمشده در صنعت گاز کشور را حدود 10 درصد عنوان کرد و افزود: قصد داریم در فاز اول این حجم را به 5 درصد و در شرایط ایده آل تا مرز 2 درصد کاهش دهیم.
این در حالی است که جواد اوجی معاون وزیر نفت یکی از مهمترین دلایل افزایش حجم گازهای گمشده در کشور را پایین بودن راندمان و نرخ بهره وری در تاسیسات صنعت گاز کشور یاد می‌کند و از انجام به‌موقع دوره تعمیرات و اجرای طرحهای کاهش مصرف انرژی همچون سیوکس (savex) به عنوان نسخه شفابخش مدیریت این بحران انرژی یاد می‌کند.
در حال حاضر 200 دستگاه توربوکمپرسور در سطح شبکه انتقال گاز ایران وجود دارد که راندمان 33 تا 35 درصدی این تاسیسات منجر به گم شدن حداقل روزانه 10 میلیون مترمکعبی گاز طبیعی در کشور می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان نوع آرایش اشتباه توربوکپرسورها در اکثر تاسیسات تقویت فشار گاز، تاخیر در راه‌اندازی ایستگاههای الکتروکمپرسور گاز و نامشخص بودن روند اجرای پروژه سیوکس (savex) با مشارکت یک شرکت خارجی از مهمترین دلایل اتلاف بالای انرژی در تاسیسات تقویت فشار گاز کشور است.
تاخیر در اجرای طرحهای جمع آوری گازهای گمشده گزارش رسمی شرکت ملی گاز حاکی از آن است که با آغاز اجرای طرح شناسایی گازهای گمشده در سطح صنعت گاز، در نخستین گام بیش از یک میلیارد متر مکعب گاز گمشده فقط در سطح استان خوزستان شناسایی شد.
این در حالی است که حجم گازهای گمشده در کلانشهرهایی همچون تهران، اصفهان، مشهد و به ویژه استان‌های شمالغرب کشور به دلیل دوری از مبادی تولید گاز به مراتب بیشتر از استان کم مشترک خوزستان است.
پیش از این ستادهدفمندی یارانه‌ها تکالیفی همچون به‌روز رسانی سامانه‌های اندازه‌گیری، عقد قرارداد با مشترکان عمده همچون صنایع پتروشیمی، نصب و راه‌اندازی کنتورهای هوشمند، طراحی و راه اندازی مرکز جامع کالیبراسیون به شرکت گاز برای شناسایی و کاهش گازهای گمشده واگذار کرده بود که با وجود گذشت 18 ماه از اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها هنوز این طرحها به‌طور کامل اجرایی نشده است.
از سوی دیگر برای افزایش دقت در اندازه گیری خریداری و نصب کنتورهای " آلتراسونیک وفلو کامپیوتر" برای صنایع عمده همچون نیروگاهها، پالایشگاهها، صنایع پتروشیمی و کارخانجات فولاد با مصارف بالاتر از 100 هزار مترمکعب در ساعت ضروری بوده که اجرای این پروژه با تاخیر روبرو است.
راه اندازی سامانه کالیبراسیون صنعت گاز یکی از طرحهای در دست اجرا است که با اجرای این سامانه هوشمند، علاوه بر کشف میزان دقیق انشعابات و تخلفات گازی، میزان حجم گازهای گمشده و اتلاف در سطح تاسیسات صنعت گاز هم قابل شناسایی بوده اما اجرای این طرح هم تاکنون به سرانجامی نرسیده است.
در تمامی ورودی شهرها، روستاها و خروجی پالایشگاههای گاز هم نصب کنتورهای جدید برای اندازه گیری گاز کلید خورده است که علاوه بر پالایشگاهها در ایستگاههای سی.جی.اس شهرها و تاسیسات تقویت فشار گاز هم این کنتورها باید نصب و راه اندازی شود.
در مجموع در شبکه موجود تولید، انتقال و توزیع گاز به‌‌دلیل دقیق نبودن شرایط اندازه گیری گاز طبیعی، هنوز امکان محاسبه دقیق انرژی‌های اتلاف شده در مسیر خطوط لوله، ایستگاههای تقویت و تقلیل فشار، نشت گاز و حتی سرقت‌های گازی فراهم نشده است.