میوه‌هایی مانند زردآلو، کیوی، پرتقال، لیمو و توت‌فرنگی از منابع ویتامین C هستند که توصیه می‌شود مرتب آب آن‌ها با غذا یا در میانوعدهها مصرف شود، بنابراین هر نوع بد غذایی و مصرف‌نکردن این موادغذایی می‌تواند زمینه‌ساز بروز کم‌خونی باشد.
کم‌خونی فقرآهن از شایع‌ترین کم‌خونی‌هاست.
بر اساس جدید‌ترین بررسی‌ها، مشخص شده است ۲۰ درصد خانم‌ها، ۵۰ درصد
خانم‌های باردار و ۳ درصد آقایان به اندازه کافی آهن دریافت نمی‌کنند و
همین امر باعث می‌شود کم‌خونی ناشی از کمبود این ماده‌معدنی در آن‌ها بروز
کند....
البته‌بودن در سنین
رشد، ابتلا به بیماری‌هایی مانند کرون و سلیاک و خونریزی‌های مکرر از
عواملی هستند که زمینه بروز این مشکل را فراهم میکنند اما عادت‌های غلط
غذایی نیز شرایط را برای ابتلا به این بیماری فراهم میکنند و این درست
همان چیزی است که در این مطلب می‌خواهیم به آن بپردازیم.
۱. نوشیدن چای و قهوه: مطالعه‌ها
نشان داده‌اند نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه ترکیب‌های فنولیک دارند که
مانع جذب آهن در دستگاه گوارش می‌شوند. به علاوه، در چای ترکیب دیگری به
نام تانن وجود دارد که جذب این ماده‌معدنی را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش
می‌دهد. به این دلیل توصیه می‌شود بلافاصله بعد از خوردن موادغذایی حاوی
آهن یا وعده‌غذایی اصلی، این نوشیدنی‌ها را میل نکنید.
۲. زیاده‌روی در مصرف لبنیات:
حتما با خواندن این عنوان تعجب خواهید کرد اما واقعیت آن است که کلسیم
موجود در موادغذایی مانند شیر، ماست، دوغ و پنیر وقتی با منابع غذایی حاوی
آهن همراه شوند، هنگام جذب با آهن موجود رقابت میکنند و جذب این
ماده‌معدنی را به حداقل ممکن می‌رسانند، بنابراین بهتر است موادغذایی‌ای
مانند ماست و دوغ را که اغلب در کنار غذا سرو می‌شوند، با غذاهای گوشتی‌ای
نظیر کباب که منبع عالی آهن هستند، میل نکنید. البته این توصیه به کسانی
است که بیشتر در معرض کم‌خونی ناشی از فقرآهن هستند؛ مانند کودکان و
نوجوانان، زنان باردار و...
۳. مصرف بیش از حد سویا: سویا
از موادغذایی‌ای است که پروتئین دارد و این ترکیب مانع جذب آهن می‌شود
بنابراین مصرف توام سویا با منابع گوشتی، عادت‌غذایی غلطی است که زمینه
کمبود این ماده‌مغذی را فراهم خواهد کرد. البته مشابه این موضوع در مورد
غلات کامل نیز وجود دارد زیرا این موادغذایی نیز دارای «فیتات» هستند که
این ترکیب نیز مانع جذب آهن می‌شود. البته فراموش نکنید نان‌هایی که
خمیرشان با جوش‌شیرین به عمل نمی‌آید، بلکه طی فرایند تخمیر تهیه می‌شوند،
مقادیر بسیار کمتری فیتات دارند.
۴. مصرف بیش از اندازه منابع اگزالاتی:
موادغذایی‌ای مانند اسفناج، ریواس، کرفس، هویج، خیار و جعفری ترکیبی به
نام اسید اگزالیک دارند که در دستگاه گوارش با عناصر دو ظرفیتی پیوند
می‌خورد و از جذب آن‌ها جلوگیری می‌کند بنابراین مصرف گوشت، مرغ، ماهی و
تخم مرغ به‌عنوان منابع آهن با سبزی‌های یاد شده شرایط بروز کم‌خونی را
فراهم می کند.
۵. نخوردن منابع ویتامین C:
یکی از ویتامین‌هایی که جذب آهن را در سیستم گوارشی افزایش می‌دهد،
ویتامین C است. این ماده‌مغذی جذب آهن را چند برابر می‌کند بنابراین مصرف
منابع آهن «هم» و «غیر هم» که شامل انواع گوشت، عدس و لوبیاقرمز است، با
منابع غذایی حاوی این ویتامین که شامل گوجه فرنگی، بروکلی، کلم بروکسل و
انواع مرکبات است، توصیه می‌شود.
۶. رژیم‌های غذایی گیاهخواری:
برخی افراد از خوردن گوشت و سایر موادغذایی با منشاء حیوانی امتناع
میکنند و در واقع رژیم غذاییشان از نوع گیاهخواری است و کمتر به سراغ
انواع گوشت می‌روند، بنابراین خطر بروز کمبود آهن در آن‌ها بالاست. با
وجودی که حذف کامل منابع آهن و دریافت این ماده‌مغذی از طریق مکمل توصیه
نمی‌شود اما این افراد چاره‌ای ندارند جز مصرف قرص‌های آهن تا بتوانند
تاحدودی نیازشان به این ماده‌مغذی را جبران کنند.
۷. تغذیه‌نشدن با شیرمادر:
جالب است بدانید بچه‌هایی که کم وزن هستند یا حتی زود‌تر از موعد به دنیا
می‌آیند، نیاز به آهن بیشتری دارند و آنهایی که با شیرمادر تغذیه
نمی‌کنند، بیش از دیگران در معرض کم‌خونی ناشی از فقرآهن قرار دارند. علت
این موضوع آن است که بررسی‌ها نشان داده‌اند جذب آهن موجود در شیرمادر
راحت‌تر از آهن موجود در شیر خشک غنی؟ شده است بنابراین چه بهتر که بچه‌ها
حداقل تا ۱ سالگی با شیرمادرشان تغذیه شوند.
۸. نخوردن میوه‌های تازه:
میوه‌هایی مانند زردآلو، کیوی، پرتقال، لیمو و توت‌فرنگی از منابع ویتامین
C هستند که توصیه می‌شود مرتب آب آن‌ها با غذا یا در میانوعدهها مصرف
شود، بنابراین هر نوع بد غذایی و مصرف‌نکردن این موادغذایی می‌تواند
زمینه‌ساز بروز کم‌خونی باشد.
۹. مصرف‌نکردن دانه‌ها و مغز‌ها:
برخی از این موادغذایی مانند کنجد، تخم کدو حلوایی و فندق مقادیر
قابل‌ملاحظه‌ای آهن دارند که نخوردن آن‌ها در میانوعدهها و مصرف
خوراکی‌هایی که در دسته تنقلات قرار می‌گیرند، می‌تواند زمینه‌ساز کم‌خونی
ناشی از فقرآهن باشد. جالب است بدانید در ۱۰۰ گرم کنجد، ۱۰ میلی‌گرم آهن و
در ۱۰۰ گرم فندق، ۶ میلی‌گرم آهن «غیرهم» وجود دارد که البته چرب‌بودن
آن‌ها انرژی فراوانی را به بدن می‌رساند بنابراین کسانی که اضافه وزن
دارند، باید در مصرف این منابع غذایی حد اعتدال را رعایت کنند (روزانه یک
قاشق غذا خوری تخم کدو یا کنجد بخورند و ۷ عدد فندق) زیرا این مقادیر،
معادل یک واحد چربی است و ۴۵ کیلوکالری انرژی دارد. البته نباید فراموش کرد
که آهن این موادغذایی ۲ تا ۳ برابر کمتر از منابع حیوانی قابل‌جذب است اما
می‌توان با همراه کردن میوه‌های غنی از ویتامین C، جذب آن‌ها را نیز
افزایش داد.
۱۰ نخوردن جگر:
جگر از موادغذایی، غنی از ویتامین‌های گروه B به خصوص B۶ و B۲ است و
بررسی‌ها نشان داده‌اند کمبود آن‌ها باعث کاهش جذب آهن می‌شود. البته این
موضوع در مورد ویتامین A نیز صادق است بنابراین داشتن یک برنامه غذایی حاوی
تمام گروه‌ها می‌تواند از کمبودهای احتمالی پیشگیری کند.