مازیار دانیالی ـ برای قرن ها فلزات گران بها و سنگ های قیمتی از ارزش بسیاری برای انسان برخوردار بوده و ما همواره به دنبال کشف و دسترسی هرچه بیشتر به آنها بوده ایم. این مواد هم از نظر زیبایی شناختی و هم کاربردهای مختلف مورد توجه انسان بوده اند.
کمیابی برخی از آنها بر روی کره زمین یکی دیگر از عواملی بوده که ارزش فلزات گران بها و سنگ های قیمتی را افزایش داده است. به رغم کمیابی و نادر بودن این عناصر بر روی کره زمین، مکان هایی در عالم وجود دارند که می توان در مقیاس های بسیار عظیم به آنها دسترسی داشت.
سیاره الماس
اوایل سال جاری میلادی خبری مبنی بر کشف سیاره ای جدید که بخش اعظم آن از کربن تشکیل شده، منتشر شد. چگالی این سیاره به اندازه ای بالاست که می توان گفت بخش اعظم آن از الماس تشکیل شده است. تیم بین المللی ستاره شناسانی کاشف این سیاره به نشریه "ساینس" اعلام کرده اند که "سیاره الماس" کمی بزرگتر از مشتری بوده اما چگالی آن 20 برابر مشتری است. آنها معتقد هستند که این سیاره باقی مانده یک ستاره عظیم است. با استفاده از جرم مشتری به عنوان نشانه می توان گفت اگر سیاره از الماس خالص تشکیل شده باشد، حلقه ای 37.974 نانیلیون قیراطی(1 نانیلیون = 1 با 30 صفر در مقابل آن ) را تشکیل می دهد. متاسفانه این سیاره در فاصله 4 هزار سال نوری با کره زمین قرار دارد و با توجه به فن آوری های امروز، سفر به آن بسیار دور از دسترس است.
دریاچه های گاز طبیعی تیتان
"تیتان" بزرگترین قمر زحل محسوب می شود که طی زمان های مختلف در طول یک سال، فاصله ای بین 1.2 و 1.7 میلیارد مایل تا کره زمین دارد. تیتان به دو دلیل در منظومه شمسی بی نظیر است: تنها قمریست که اتمسفری متراکم داشته و همچنین تنها قمریست که مایع بر سطح آن وجود دارد. بنابر مشاهدات "فضاپیمای کاسینی" دریاچه های مختلفی بر روی تیتان وجود دارد. اما این دریاچه ها با آنچه که در کره زمین وجود دارد، متفاوت هستند. کارشناسان معتقدند، دریاچه های تیتان حاوی متان مایع که به نام گاز طبیعی نیز شناخته می شود، هستند. بر اساس برخی ارزیابی ها، دریاچه های بزرگ تیتان حاوی بیش از 130 میلیارد تن( 6.3 کادریلیون فوت مکعب ) گاز طبیعی هستند که بیش از 31 برابر مجموع ذخایر کره زمین است.
سیارکی با 20 تریلیون دلار طلا
در کتاب "معدن کاوی در آسمان: غنای آشکار نشده سیارک ها، ستاره های دنباله دار و سیاره ها" جان اس لوییس نگاهی عمیق برای دسترسی به منابع فضا داشته است. در یکی از ارزیابی های برجسته اش، وی تخمین زده که در زیر پوسته "3554 آمون" که سیارکی فلزیست، در حدود 20 تریلیون دلار طلا قرار دارد. علاوه بر این، 8 تریلیون دلار آهن و نیکل، 6 تریلیون دلار کبالت و 6 تریلیون دلار پلاتین در این سیارک وجود دارد. این کتاب در سال 1997 منتشر شد و ارزیابی های آن بر اساس قیمت های بازار در آن زمان که یک ششم قیمت های سال 2011 است، صورت گرفته بود. اگرچه بدون بررسی و آزمایشات دقیق سطح آمون نمی توان نظر قطعی در این زمینه داد اما به اعتقاد برخی کارشناسان ارقام ارائه شده چندان دور از واقعیت نمی باشند. بر اساس بررسی های اخیر مشخص شده است که تنها منبع تشکیل طلا و دیگر فلزات سنگین کره زمین از فضای خارج و به طور معمول سیارک ها بوده است.
ابر الکلی بین ستاره ای
در سال 2006 ستاره شناسان در رصدخانه "جادرل بانک" ابر عظیمی از متیل الکل را در فاصله 288 میلیارد مایلی و در منطقه W3(OH) کهکشانمان کشف کردند. این ابر الکلی گازی شکل بوده و حول محور یک ستاره در یک پرورشگاه ستاره ای گردش می کند. دانشمندان به مطالعه ابر الکلی پرداخته و امیدوار هستند این مساله به درک هرچه بهتر چگونگی تشکیل یک ستاره کمک کند. متیل الکل که به نام های الکل چوب یا روح چوب نیز شناخته می شود برای انسان سمی بوده و برای کاربردهای صنعتی مانند فرایندهای تولید مواد شیمایی، تولید سوخت های زیستی و افزودنی های گازوئیل مورد استفاده قرار می گیرد. همانگونه که اشاره شد این ابر در پرورشگاه ستاره ای به گردش پرداخته و مناطقی که در آنها حضور داشته با رنگ سبز مشخص شده اند.
آب در فضا
اگرچه آب بر روی کره زمین بسیار فراوان است اما در منظومه شمسی مکان هایی وجود دارند که بطور بالقوه حاوی ذخایر عظیم آبی هستند. یکی از این نامزدها "اروپا" قمر یخی مشتری است. اروپا یکی از مسطح ترین اجرام منظومه شمسی بوده که پوسته آن حاوی تعدادی چاله و دیگر ویژگی های سطحی که بیشتر محدود به ترک می شوند، است. بسیاری معتقد هستند که اقیانوسی مایع و بسیار عظیم در زیر سطح یخی اروپا قرار دارد. بر اساس برخی ارزیابی ها، عمق اقیانوس زیرسطحی این قمر به 62 مایل می رسد و امکان شور بودن آب آن نیز مطرح شده است.
ستاره های غول آسا
یکی از منابع ارزشمند انرژی بر روی کره زمین از خورشید سرچشمه می گیرد. در سراسر عالم ستاره ها منابع اصلی تولید انرژی هستند. این در حالی است که خورشید با وجود تمام عظمتش، یکی از ستاره های نسبتا کوچک عالم محسوب می شود. بزرگترین ستاره ای که تا به امروز شناسایی شده "VY Canis Majoris" نام دارد. بر اساس ارزیابی های صورت گرفته هر اشعه این ستاره غول آسا برابر با 1800 تا 2100 اشعه خورشیدی است. در تصویر تفاوت اندازه Canis Majoris با خورشید کاملا مشخص است.
سیارک های معدنی
سیارک های نوع M ظرفیت بالقوه بالایی برای عناصر نادر و کمیاب دارند و سومین گروه پر جمعیت سیارک های منظومه شمسی را تشکیل می دهند. بیشتر سیارک های منظومه شمسی در "کمربند سیارکی" واقع شده و بزرگترین شئی در این منطقه، " 16 Psyche " نام دارد. تقریبا یک درصد از جرم کمبربند سیارکی را این سیارک به خود اختصاص داده و تخمین زده می شود 214*181 کیلومتر باشد. بر اساس مشاهدات و بررسی های انجام شده، 16 Psyche از هسته ای فلزی برخوردار بوده و جرمی 21.9 کوئینتیلیون کیلوگرم دارد. بر همین اساس، مقدار سنگ آهن موجود در این سیارک می تواند تقاضای سنگ آهن کره زمین را تقریبا به صورت نامحدود تامین کند. بر اساس بررسی های صورت گرفته میزان تولید جهانی سنگ آهن در کره زمین طی سال 2010 تقریبا 2.4 میلیون کیلوگرم بوده است.