فوبیا؛ هراس یا ترس شدید پدیده ای است كه به صورت آگاهانه یا ناخود آگاهانه زندگی بسیاری از انسانهای جهان را مختل می كند. این پدیده بیشتر ناشی از ترس از قرار گرفتن در موقعیتی خطرناك است و معمولا كنترل آن برای فرد مبتلا سخت و گاهی غیر ممكن است. در حدود 19.2 میلیون نفر انسان در سن 18 سالگی در آمریكا به گونه های مختلفی به این اختلال روحی مبتلا هستند كه در ادامه مطالب این ایمیل به عمده موارد و مشهورترین آنها که نشریه لایو ساینس اشاره شده را از نظر خواهید گذراند.
• ترس از مار:
یكی از رایج ترین فوبیاها در میان بسیاری از مردم ترس از مار است كه به احتمال زیاد ریشه ای تكاملی دارد. در گذشته های دور تشخیص دادن مارها و عنكبوتها برای بقای انسان نقشی حیاتی داشته است. توانایی تشخیص مارها در یك چشم به هم زدن یكی از رفتارهای تكاملی است كه به اجداد انسان در جهان وحشی ما قبل تاریخ امكان بقا داده است.
• ترس از خزندگان عجیب:
شاید برخی از افراد با دیدن برخی از حشرات تنها احساس چندش آوری پیدا كنند، اما این جانداران كوچك در واقع این توانایی را دارند كه برخی از انسانها را به شدت بترسانند كه این شدت در زنان نسبت به مردان چهار برابر است. مطالعه دانشمندان دانشگاه كارنگی ملون نشان می دهد دختر بچه های 11 ماهه به سرعت قادرند در برابر تصاویری از مارها با عنكبوتها نشانه های ترس را در صورت خود انعكاس دهند در حالی كه این خصوصیت در پسربچه هایی با همین سن وجود ندارد. دیدگاه تكاملی این فوبیا بر این اساس است كه زنان در دوران باستانی حیات بشر در هنگام جمع آوری غذا با چنین جاندارانی مواجه می شده اند و انقباض ماهیچه های بدن و صورت در برابر چنین منظره ای به عنوان ابزار محافظت مادر و فرزند در برابر جاندار شناخته شده است.
• ترس از مكان:
در حدود 1.8 میلیون جوان 18 ساله در آمریكا از قرار گیری در اماكنی كه فرار كردن از آن مشكل باشد هراس دارند. مكانها و فعالیتهایی كه شامل این فوبیا می شوند آسانسور، حضور در رقابتهای ورزشی، پلها، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، رانندگی، فروشگاه های بزرگ و فرودگاه ها بر شمرده شده اند. این هراس می تواند باعث شود افراد هرگز خانه های خود را ترك نكنند، به سفر نروند و در مناطق شلوغ قرار نگیرند.
• ترس از دیگران:
در صورتی كه صحبت كردن در برابر دیگران رنگ چهره شما را دگرگون ساخته، صدای شما را گرفته كرده و عرق از سر و روی شما جاری می كند، بدانید كه نشانه های این فوبیا در شما وجود دارد. بیگانه ترسی پدیده ای است كه 15 میلیون جوان آمریكایی از آن در عذابند و تنها صحبت كردن آنها را در جمع تحت تاثیر قرار نمی دهد بلكه خوردن و آشامیدن این افراد نیز در برابر جمع دچار اختلال خواهد شد. این فوبیا از سن 13 سالگی در نوجوانان آغاز می شود.
• ترس از بلندی:
یكی از رایج ترین ترسها در میان افراد است كه در حدود 3 تا 5 درصد از آمریكایی ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. برخلاف تصور پیشین دانشمندان كه این فوبیا را ناشی از ترسی غیر واقعی می دانستند مطالعات جدید نشان می دهد مبتلایان به این ترس، ارتفاع ساختمانها را بسیار بیشتر از ارتفاع واقعی می بینند و همین امر بر ترس آنها می افزاید.
• ترس از تاریكی:
برای بسیاری از كودكان، خاموش شدن چراغ اتاق همراه با بروز ترسی شدید ناشی از بیرون آمدن هیولایی از زیر تختخواب و یا از داخل كمد دیواری است. در واقع ترسیدن از تاریكی یكی از رایجترین ترسها در میان كودكان است كه در پس آن تفكرات و توهمات جالب توجهی نهفته است. كودكان در تاریكی به هر پدیده ممكنی فكر می كنند و معتقدند در تاریكی دزدی خواهد آمد و آنها را خواهد ربود و یا اسباب بازی های آنها را به سرقت خواهد برد. ریشه این ترس كودكان از ناشناخته های آنان سرچشمه می گیرد و در صورت درمان نشدن تا زمان بزرگسالی نیز ادامه پیدا خواهد كرد.
• ترس از صاعقه:
صدای مهیب رعد و برق می تواند علائمی مانند تپش شدید قلب را برای افرادی كه از فوبیای رعد و برق رنج می برند در برداشته باشد و به همین دلیل بسیاری از افراد مبتلا زندگی خود را به مناطقی منتقل می كنند كه از شرایط جوی آرامی برخوردار است. نكته جالب درباره این فوبیا این است كه مبتلایان از ترس خود احساس خجالت داشته و آن را مخفی نگاه می دارند.
• ترس از پرواز:
ترسی است كه در حدود 25 میلیون انسان تنها در آمریكا به آن مبتلا هستند. این افراد در دو گروه ترس، ترس از سقوط هواپیما و ترس از كابین كوچك هواپیما تقسیم می شوند. جالب است بدانید نسبت مرگ انسانها در سقوط هواپیما یك در 20 هزار است در حالی كه این نسبت در مرگهای ناشی از سوانح رانندگی یك در 100 و در مرگ ناشی از حملات قلبی یك در پنج است.
• ترس از سگ:
حتی كوچك ترین و بامزه ترین سگهای نژاد ژرمن شپرد می توانند ترسی مهیب را در مبتلایان به این نوع از فوبیا ایجاد كنند. این ترس معمولا از احتمال گاز گرفته شدن خود فرد و یا افرادی دیگر توسط سگها ناشی می شود البته برخی تنها نسبت به سگهای شكاری و یا تازی هراسناك هستند.
• ترس از دندانپزشك:
در حدود 9 تا 20 درصد از آمریكاییها به دلیل ترس و واهمه از رفتن به دندانپزشكی خودداری می كنند. در صورت ابتلا به این فوبیا فرد به هیچ قیمتی حاضر به مراجعه به یك دندانپزشك نبوده و تنها در صورتی كه درد امان آنها را ببرد به مطب دندانپزشكی خواهند رفت. از دلایل ریشه ای ارائه شده برای ابتلا به این ترس، تجربیات بد گذشته از دندانپزشك، ترس از تزریق لثه و ترس از صندلی و مته دندانپزشكی عنوان شده اند كه معمولا می توان آن را با همكاری دندانپزشك از میان برداشت.
پی نوشت:
هرچند باز هم عوامل دیگری هستند که ممکن است باعث ترس شوند ولی در هر صورت غلبه بر ترس هم آنچنان ناممکن نیست و از همه مهمتر برای غلبه بر ترس باید اعتماد بنفس خود را به کمک گرفت. بهترین و مؤثرترین راه غلبه بر ترس هم اقدام است. در روانشناسی ترس گفته می شود، به هر آنچه كه از آن می ترسید، نزدیك شوید و در آن فرو روید. اگر از آب می ترسید، تا خودتان را درون آن نیندازید ترستان نمی ریزد. اگر از کنفرانس دادن واهمه دارید، تنها راه حل شما كنفرانس دادن است. البته در بار اول ممكن است در اثر ترس صدایتان بلرزد و نفس كم بیاورید، اما با این وجود دفعه بعد برایتان آسانتر خواهد بود و دفعات بعد به مراتب آسانتر و بالاخره زمانی می رسد كه نه تنها نمی ترسید، بلكه خودتان از آن مشتاقانه استقبال می كنید.
بطور کلی برای غلبه بر اغلب ترس ها، معمولاً باید شما درست برعكس عمل كنید. بطوریکه وقتی از چیزی می ترسید، خود را از آن كنار می كشید و با این روش، مدام بر ترس، اضطراب و عدم اعتماد بنفس خود می افزایید؛ باید دقیقا با افزایش اعتماد بنفس، اضطراب و ترس را از خود دور کنید.