"فوتبالیست‌های ایرانی پول حرفه‌ای می‌گیرند اما آماتور بازی می‌کنند". این ایراد از دلایل فوتبال‌زدگی و فراری شدن تماشاگران است. خیلی‌ها معتقدند پول، تعصب و غیرت را از بازیکنان گرفته و آنها را به افرادی "کاسب معاب" تبدیل کرده است.
یک دهه از برگزاری لیگ حرفه‌ای می گذرد و لیگ فوتبال ایران در پس سالهایی که با این عنوان به حیات خود ادامه داده به لحاظ دستیابی به استانداردهای حرفه ای، ساختار، نظم و انضباط و قانون گرایی رشد محسوس و قابل توجهی داشته هرچند هنوز لیگ ایران در بخش سخت افزاری، امکانات و توسعه فوتبال با کمبودهای اساسی روبرو است.
تصمیم گیران فوتبال در اوایل دهه 80 با الزامات و تاکیدات AFC برای راه اندازی لیگ حرفه ای در فوتبال ایران اقدام کردند هرچند در آن مقطع بسترهای لازم برای این کار فراهم نبود. آنها با این توجیه که باید در روند حرفه ای شدن به رفع موانع و مشکلات پرداخت و نباید زمان را از دست داد، لیگ حرفه ای را در فوتبال ایران پایه گذاری کردند به این امید که کمبودها در پس حرفه‌ای شدن فوتبال مرتفع شود.
روند حرفه‌ای شدن فوتبال وعلاقمندی این رشته دربین قشر وسیعی از مردم، خیل شرکت های تبلیغاتی و بنگاه های تجاری را برای سرمایه گذاری و جذب مخاطبان به سمت فوتبال سرازیر کرد و از این طریق درآمدهای قابل توجهی نصیب باشگاهها و بازیکنان فوتبال شد که به مرور با افزایش مبلغ قراردادها و دستمزدها رشد فزاینده ای به خود گرفت.
افزایش میزان درآمد بازیکنان فوتبال خیلی زود آنها را در ردیف قشر مرفه و متمول جامعه قرار داد بطوری که میزان درآمد سالیانه و مقایسه آن با دیگر اقشار جامعه، بازیکنان فوتبال را به شهروندانی ممتاز و درجه اول تبدل کرد ولی این درآمد حرفه‌ای هر اندازه موجبات بهبود رفاه عمومی زندگی این قشر را فراهم کرد، کمتر باعث فاصله گرفتن آنها از رفتارهای آماتوری و غیرحرفه ای و توجه به بهبود شرایط کیفی و فنی فوتبال شد بطوری که بسیاری ورود بی رویه و بدون حساب و کتاب پول به فوتبال را عامل بروز بسیاری از ناهنجاری ها و بی اخلاقی ها در این رشته کم رنگ شدن تعصب و عرق به پیراهن و باشگاه قلمداد کردند.
در واقع سرازیر شدن رقم های میلیاردی به سمت فوتبال رعایت جنبه‌های حرفه‌ای را با چالش های جدی روبرو کرد تا جائیکه باشگاهها درفرم قرارداد ابتدای فصل بازیکنان را ملزم به رعایت جنبه های اخلاقی و حرفه ای کردند.
عزیزالله محمدی رئیس سازمان لیگ برتر حرفه ای نبودن و به بلوغ نرسیدن باشگاه ها را دلیل حرفه ای نبودن بازیکنان لیگ می داند و می گوید: "زمانی که باشگاه ها نمی توانند تمام وقت بازیکنان را دراختیار داشته باشند و بر نحوه تمرینات، رفت و آمد، تغذیه و ... بازیکن کنترل کنند طبیعی است که نمی توانیم بازیکنان حرفه ای داشته باشیم ."
وی اضافه کرد: "نقش باشگاه ها در حرفه ای شدن بازیکنان تعیین کننده است و از آنجا که ما هنوز باشگاه های حرفه ای نداریم طبیعی است که این چرخه به تولید بازیکن حرفه ای منجر نمی شود."
رئیس سازمان لیگ تصریح کرد:"آئین نامه رفتار و اخلاق حرفه ای برای بازیکنان لیگ تدوین شده و تمام بازیکنان موظفند با نظارت باشگاه به مفاد این آئین نامه عمل کنند و تخطی از آن بازیکنان را تحت پیگیرد تخلفات حرفه ای قرار می دهد."
محمدی رشد لیگ حرفه ای ایران در یک دهه پس از شکل گیری آن را قابل توجه عنوان کرد و اظهار داشت: "درحال حاضر لیگ ایران پس از ژاپن در رده دوم قراردارد ولی هنوز با حرفه ای شدن فاصله زیادی داریم که تحقق این مسئولیت بیش از همه بر دوش باشگاهها سنگینی می کند."
لیگ فوتبال ایران در حالی دهه دوم حیات خود را آغاز می کند که هنوز با ایده آل ها فاصله زیادی دارد و همچنان مقدمات راه حرفه ای شدن را طی می کند.
تبعیت نکردن از تصمیمات داور، اعتراض به نیمکت نشینی، شرکت نکردن مربی در نشست خبری، انجام مصاحبه های جنجالی، تبعیت نکردن از قوانین و الزامات باشگاه و حتی زندگی شخصی بازیکنان فوتبال و ... نمونه های بارزی است که همخوانی با رفتار حرفه ای روز دنیا ندارد و به نظر می رسد هر اندازه لیگ فوتبال ما در بخش برنامه ریزی و اجرا در مسیر حرفه‌ای شدن قرار گرفته ولی هنوز در زمینه تربیت بازیکنان حرفه‌ای رعایت قواعد و ضوابط حرفه ای‌گری با عقب ماندگی های محسوسی روبروست.
مجید جلالی کارشناس و مدرس فوتبال، حرفه‌ای‌گری را یک "فرهنگ" می داند که در جامعه ما تعریف درستی از آن وجود ندارد و تا زمانی که ابعاد و زوایای آن به خوبی تعریف نشود نمی توان معنای درستی از آن را ارائه کرد.
وی می گوید: "متاسفانه در فوتبال ما بسیاری وقت کشی و یا پنالتی گرفتن از مدافع حریف را یک رفتار حرفه ای می دانند درحالیکه این نوع رفتارها کاملا در تعارض با رفتار حرفه ای است و جائی در این فرهنگ ندارد."
جلالی با تاکید بر اینکه "هویت حرفه ای" باید در فوتبال ما تعریف شود ، این واژه را رقابت در کمال سلامت، صداقت و نهایت تلاش معنا می‌کند و شکل گیری آن در جامعه ملزم به آموزش، برنامه ریزی و سرمایه گذاری می داند.
او با بیان اینکه متاسفانه اول فوتبال را حرفه ای کرده ایم و حالا بدنبال فرهنگ حرفه ای گری رفته ایم، می گوید: "همانطور که فرهنگ رانندگی یا استفاده ازموبایل بعد از ورود این دو وسیله به کشور در حال شکل گرفتن است، در فوتبال هم باید به دنبال فرهنگ حرفه ای برویم و به فرهنگ سازی بپردازیم ."
با این اوصاف به نظر می رسد فوتبال ما در ابتدای راه حرفه ای گری قرار دارد و راه طولانی تا رسیدن به نقطه مطلوب پیش رو دارد. ولی آیا بازیکنان ما نیز تابه حال تحت آموزش های حرفه ای قرار گرفته اند تا با ضوابط حرفه ای گری آشنا شوند؟
سپهر حیدری کاپیتان فصل دهم تیم فوتبال پرسپولیس می گوید: "حرفه‌ای گری را آموزش ندیدم ولی تلاش کردم از چهره های موفق و بزرگ فوتبال در این زمینه الگو برداری کنم ."
وی ادامه می دهد: "به نظر من علی دایی و زندگی ورزشی او یک الگوی کامل از یک بازیکن حرفه ای است. دایی به لحاظ تمرین و فوتبال در ایران سرآمد بازیکنان حرفه ای بود و راز تداوم حضور او درتیم ملی هم همین بود و باعث شد این بازیکن به افتخارات بزرگ بین المللی دست یابد که شاید هرگز تکرار نشود ."
حیدری بازیکنان ایران را حرفه ای نمی داند و معتقد است هنوز از نظر نحوه تمرینات ، تغذیه ، زندگی شخصی ، حفظ آمادگی بدنی و ... حرفه ای نشده اند و در ابتدای راه هستند.
غلامحسین پیروانی مربی صنعت نفت آبادان تنها پرداخت های بازیکنان را حرفه ای می داند و اعتقادی به وجود بازیکنان حرفه ای در نسل جدید فوتبال ندارد. او می گوید: "کدام بازیکن حرفه ای؟ با آمدن پول دیگر کسی دنبال حرفه ای بودن نیست. همه فکر بالا بردن صفرهای قراردادشان هستند و در طول فصل هم از ساق هایشان مراقبت می کنند تا مصدوم نشوند."
وی می گوید: "فقط اسم فوتبال ما حرفه ای شده و ادای حرفه ای شدن را درمی آوریم. هنوز با قواعد فوتبال حرفه ای و آنچه در باشگاه های اروپایی به عنوان بازیکن حرفه ای شناخته می شود فاصله زیادی داریم ."
پیروانی معتقد است حرفه ای گری باید در باشگاه و از سنین پایه به بازیکن آموزش داده شود که متاسفانه باشگاه ها فرصتی برای این کار ندارند و برای رسیدن به اهداف خود تنها به دنبال اسم های بزرگ می‌روند تا بازیکنان حرفه ای.
حسین کعبی ملی پوش سابق فوتبال ایران که سابقه بازی در تیم های اماراتی را نیز دارد می گوید: "کجای فوتبال ما حرفه ای است که بازیکنان ما حرفه ای باشند. همه می گویند ما قراردادهای میلیونی می‌بندیم ولی کسی نمی گوید برای گرفتن همین پول باید یک فصل بطور تمام وقت در خدمت باشگاه باشیم و از قید خیلی مسائل زندگی و خانواده بگذریم."
کعبی ادامه می دهد: "تنها منبع درآمد ما فوتبال است و کار دیگری نداریم که با آن کسب درآمد کنیم و هر لحظه وقوع یک مصدومیت ناخواسته آینده مان را تهدید می کند."
وی ادامه می دهد: فوتبال ما حرفه‌ای شده ولی آیا بازیکنان ما بیمه ورزشی دارند تا در صورت بروز حوادث ورزشی آینده شان تامین شود؟
به نظر می رسد فوتبال ایران در مرحله گذر از مرحله آماتوری به حرفه ای به لحاظ تدوین قوانین و ضوابط، فرهنگ سازی، آموزش، الگوسازی و... با دغدغه های جدی مواجه است و برای دستیابی به ایده‌آل های خود باید در این زمینه به برنامه ریزی و سرمایه گذاری بپردازد.
مجید جلالی در این زمینه حرف آخر را می زند: "برای آموزش حرفه‌ای‌گری باید از سنین پایه و مدارس فوتبال شروع کرد و فدراسیون فوتبال قواعد حرفه ای گری را تدوین و آن را در آکادمی های فوتبال آموزش دهد. با جریمه و تنبیه نمی توان فرهنگ سازی کرد بلکه باید تشویق در اولویت باشد. این قواعد حتی می تواند از پیچیده ترین مسائل تا نحوه آداب و معاشرت و نوع مصاحبه کردن را به بازیکن آموزش دهد.
خبرگزاری مهر