جام جم آنلاين: هفته سلامت از فردا با شعار جهاني «داروهاي ضدميكروبي، يك تهديد جهاني» در حالي در كشور ما آغاز مي‌شود كه اتفاقا مصرف نادرست و غيرمنطقي انواع آنتي‌بيوتيك‌ها يا همان داروهاي ضدميكروبي، چالش بزرگي در نظام سلامت ماست.
گواه اين موضوع آماري است كه وزارت بهداشت اعلام كرده است، بر اين اساس دگزامتازون تزريقي، قرص سرماخوردگي بزرگسالان، استامينوفن و كپسول آموكسي‌سيلين از نظر ميزان، بيشترين داروهاي تجويزي كشور را تشكيل مي‌دهند، همچنين آنتي‌بيوتيك‌ها از نظر ريالي بالاترين داروهاي تجويزي كشور هستند. از طرفي از ميان 10 داروي اول كشور 4 مورد از آنها آنتي‌بيوتيك است. هرچند استانداردي در زمينه مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها در دنيا وجود ندارد، اما قسمت نگران‌كننده ماجرا اين است كه 50درصد نسخ تجويزي پزشكان داراي آنتي‌بيوتيك است كه با توجه به وضعيت بهداشت عمومي كشور، مسوولان وزارت بهداشت اين ميزان مصرف آنتي‌بيوتيك را رقم بالا و خطرناكي اعلام مي‌كنند.
شايد اولين سوالي كه به ذهنتان برسد اين باشد كه مصرف نادرست و خودسرانه آنتي‌بيوتيك چه ضرري برايتان خواهد داشت؟ در پاسخ به اين پرسش دكتر محسن انتشاري، پزشك عمومي به جام‌جم مي‌گويد: مصرف نادرست و بي‌رويه آنتي‌بيوتيك‌ها سبب مي‌شود كه ميكروب‌هاي داخل بدن نسبت به آنتي‌بيوتيك‌ها مقاوم شوند يا اين‌كه ميكروب‌هاي جديدتري رشد كرده و مقاومت ميكروبي طيف گسترده‌تري پيدا كند.
به گفته وي، آنتي‌بيوتيكي مانند آموكسي‌سيلين در ابتداي ورود اين دارو به فهرست دارويي كشور اثر بخشي بسيار خوبي داشت، اما در حال حاضر به خاطر مصرف غيرمنطقي و بي‌رويه آن اثربخشي قبلي را ندارد و اين موضوع هيچ ربطي به كيفيت ساخت آن ندارد، بلكه اين بيماران هستند كه با مصرف نادرست سبب شده‌اند مقاومت ميكروبي نسبت به اين دارو ايجاد شود.
دكتر انتشاري ادامه مي‌دهد: متاسفانه روند درمان به سمتي پيش مي‌رود كه بايد داروهاي ضدميكروبي قوي‌تر و گران‌تري براي بيمار تجويز شود كه يكي از عوارض مصرف آنتي‌بيوتيك‌هاي قوي‌تر از بين رفتن طيف زيادي از ميكروب‌هاي بدن است. درواقع يكسري ميكروب‌هايي به نام «فلور نرمال» در بدن وجود دارند كه نيازي به از بين بردن آنها نيست، چراكه نبود آنها سبب رشد قارچ‌ها در بدن شده و مشكلات ديگري را به وجود مي‌آورد.
به گفته اين پزشك، عوارض مصرف نادرست و بي‌رويه آموكسي‌سيلين كه جزو 4 داروي پرمصرف كشور محسوب مي‌شود، متفاوت است و از عوارض كم‌خطرتري مانند اسهال و استفراغ گرفته تا عوارض خطرناك‌تري مانند كلويت غشاي كاذب، راش كهيري، افزايش حساسيت‌ها و آنمي را در بر مي‌گيرد.
تشكيل كميته‌هاي تجويز دارودر ايران دارو زياد مصرف نمي‌شود، بلكه بد مصرف مي‌شود. به طوري كه گروهي از داروها مانند كورتون‌ها، مسكن‌ها و آنتي‌بيوتيك‌ها به صورت زياد مصرف مي‌شوند و گروه ديگري از داروها مانند داروهاي ديابت، داروهاي قلب و عروق، فشار خون، چربي خون، اعصاب و روان و اين قبيل بيماري‌ها با وجود تجويز پزشك مصرف نمي‌شوند و در اين زمينه با مشكل جدي روبه‌رو خواهيم بود؛ چرا كه اين بيماران با مصرف نكردن داروهايشان سبب مي‌شوند بيماري آنها به مراحل حاد و خطرناك برسد و هزينه‌هاي زيادي را به بيمار و نظام سلامت تحميل كند.
دكتر محمدرضا شانه‌ساز، مديركل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و داروي وزارت بهداشت با تاييد اين موضوع به ايسنا مي‌گويد: در درجه اول مردم بايد بدانند كه داروهاي تجويزي پزشك را بايد درست مصرف كرده و نبايد آنها را قطع كنند. همچنين لازم است از مصرف خودسرانه مسكن‌ها، آنتي‌بيوتيك‌ها و كورتون‌ها خودداري كنند.
او با اشاره به نگراني‌هاي ايران در مورد مقاومت به داروهاي ضد ميكروبي از چند سال گذشته، ادامه مي‌دهد: بر اين اساس كميته‌هاي تجويز و مصرف منطقي دارو در تمام دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور فعال شد.
به مصرف خودسرانه «نه» بگوييمپزشكان در سال‌هاي اخير نسبت به مصرف خودسرانه دارو هشدارهاي زيادي داده‌اند. بر همين اساس بهتر است بدانيد كه مصرف خودسرانه داروها براي بدن چه عوارضي دارد.
دكتر انتشاري در اين خصوص مي‌گويد: وقتي پزشكي دوز دارويي را براي بيمار تعيين مي‌كند، اين موضوع براساس نياز بدن و بيماري تعريف مي‌شود و مسلما قابل تغيير از سوي بيمار نيست. به گفته وي، وقتي بيماري دارويي را كمتر از ميزان مصرف مي‌كند درواقع نه‌تنها بهبودي حاصل نمي‌شود، بلكه ممكن است بيماري مزمن شود. از طرفي وقتي دارويي بيشتر از حد تجويز شده مصرف شود، مي‌تواند مسموميت دارويي ايجاد كند كه عوارض خطرناكي براي كبد و كليه خواهد داشت.
اين پزشك ادامه مي‌دهد: از عوارض ديگر مصرف خودسرانه دارو ايجاد تداخلات دارويي است كه مي‌تواند مشكلات بدتر و جديدتري را براي بيمار ايجاد كند.
او معتقد است كه بايد با كار رسانه‌اي و آموزشي، مردم را نسبت به مصرف درست همه داروها و خصوصا آنتي‌بيوتيك‌ها آگاه كرد. مسلما اگر مردم از عوارض آن آگاه باشند، نسبت به مصرف دارو دقت بيشتري خواهند داشت.