دنیای اقتصاد: در میانه‌های ماه گذشته «بانک چین» خیلی بی‌سر و صدا خبر از امکان افتتاح حساب پس‌انداز برای شهروندان آمریکایی داد. در هر یک از سه شعبه بانک چین در ایالات‌متحده (دو شعبه در نیویورک و یکی در لسآنجلس) آمریکاییها میتوانند وارد شده، حساب پس‌انداز باز کنند و بعد دلارهای خود را به جذابترین واحد پولی این روزهای جهان، ارز رایج شاید مهمترین اقتصاد جهان یعنی یوآن چین تبدیل کنند.
برای این که درک بهتری از ماجرا پیدا کنم به شعبه اصلی این بانک در منهتن رفتم. فضای داخلی شعبه بسیار با وقار و آراسته بود. کارکنان شعبه بسیار گرم و خوش برخورد بودند و شاید خوشامد‌گویی از این بهتر ممکن نبود. مرا به سمت یک جوان آمریکایی-چینی راهنمایی کردند که تمام مراحل افتتاح حساب را برایم توضیح و به تمام پرسش‌هایم پاسخ داد. بزرگ ترین پرسشم این بود: اصلا چرا باید یک آمریکایی چنین کاری بکند؟
این روزها یوآن چین در آمریکا به دو دلیل بدنام است. یکی به دلیل ارزش‌گذاری پایین آن و دیگری به دلیل تاثیر بدی که این پایین ماندن ارزش یوآن بر اقتصاد آمریکا گذاشته است. مقامات واشنگتن از اوباما گرفته تا بسیاری از اعضای کنگره، همگی دولت چین را به دلیل پایین نگه داشتن مصنوعی قیمت یوآن و به تبع آن ایجاد مزیت رقابتیِ ناعادلانه به نفع شرکتهای چینی که باعث تشدید بیکاری در بخش تولید آمریکا شده مورد انتقاد قرار دادهاند.
دولت چین در مقابل این انتقادات با زبان ناسیونالیستی همیشگیاش از خود دفاع کرده و این رفتار آمریکا را نمونهای از تلاشهای غرب برای عقب نگه داشتن چین دانسته، اما قضیه مبهم‌تر از این حرف‌ها است. به خصوص وقتی این مساله را در نظر بگیریم که بعد از دو سال بحران اقتصادی (که طی آن چین ارزش یوآن را ثابت نگه داشته بود) چین اجازه داد تا ارزش یوآن رشد کند. همچنین شغلهای بخش تولید در آمریکا خیلی پیش از ظهور و رشد چین رو به کاهش گذاشته بود. علاوه بر این، چین برای بالا بردن ثروت داخلی کشور خود و کاهش اتکای صرف به بازار بی‌ثبات صادرات، به بالا رفتن ارزش یوآن نیاز دارد، اما نمیخواهد این کار را تحت فشارهای آمریکا انجام دهد. جنگ ارزها چیزی جدای از کشمکشهای کلی چین و آمریکا نیست.
بنابر این خبر، این محصول جدید از بانک چین اتفاق بسیار غافلگیرکنندهای بود که اگر تحت‌الشعاع اخبار اتفاقات تونس و مصر قرار نمیگرفت بیش از اینها جلب توجه میکرد.
یوآن چین غیر قابل تبدیل است. در بازارهای معاملات ارزی جهانی حضور ندارد. نمیتوان آن را خرید و فروش کرد و ارزش آن مانند سایر ارزها در بازار جهانی نوسان نمیکند. همچنین ارزش آن مانند سایر ارزها در بازار جهانی تعیین نمی‌شود. این حساب سپردهگذاری جدید هم این موارد را تغییر نمیدهد و همین مساله باعث شده باز کردن حساب بانکی به دلار و تبدیل آن به حساب بانکی به یوآن عجیبتر شود!
هر شهروند آمریکایی می‌تواند با حداقل 500 دلار در این بانک حساب پس‌انداز افتتاح کند. از نظر تخصصی این جا دو حساب خواهیم داشت، یکی حسابی که به دلار باز شده و دیگری که تبدیل یافته حساب قبلی به یوآن طبق نرخ مبادله رسمی (56/6 یوآن به ازای هر دلار) است. در هر حال نکته این است: اگر در نیویورک یا لسآنجلس هستید (برای باز کردن حساب هر فرد باید شخصا به یکی از شعبهها مراجعه کند) میتوانید حساب بانکی شخصی به واحد پول چین داشته باشید.
ولی آیا باید چنین کاری کرد؟ برای شروع پاسخ این پرسش بگویم که کارمند بسیار مودب بانک چین که درباره فرآیند کار با من صحبت میکرد گفت که عملا با این حساب سپرده نمیتوان هیچ کاری انجام داد.
میتوانم به یوآن چک بکشم؟ خیر، نمیتوانید. میتوانم پول چینی از حسابم برداشت کنم؟ خیر، نمیتوانید! میتوانم به بیجینگ بروم و از حسابم پول برداشت کنم؟ خیر، نمیتوانید! میتوانم یک کارت اعتباری داشته باشم و از آن در شانگهای استفاده کنم؟ خیر! میتوانم در فرودگاه هنگ کنگ و قبل از بازگشتم به آمریکا در حسابم پول پس‌انداز کنم؟ خیر! میتوانم لااقل به دلار چک بکشم؟ خیر! پس چه کار میتوانم بکنم؟
«شما میتوانید با حداقل 500 دلار، حسابی باز کنید که تبدیل به حساب یوآن میشود. اگر ارزش پول چین بالا برود، حساب شما به دلار افزایش پیدا میکند و شما میتوانید از حسابتان به دلار برداشت کنید و این کار توسط شرکت بیمه سپردهگذاری فدرال (FDIC) تضمین شده.»
- چرا باید حسابی باز کنم که هیچ استفادهای برایم ندارد؟
«خب، نرخ بهره بانکی برای سپردههای شما تقریبا نزدیک به صفر درصد است، در صورتی که مطابق پیشبینیها ارزش پول چین سالانه بین 3 تا 5 درصد رشد میکند. شما میتوانید حساب پساندازی داشته باشید که بیش از هر حساب پس‌انداز داخلی تضمین شده توسط FDIC در آمریکا به شما بهره سالانه میدهد.» پس نکته کار این جا است: بانک چین یک حساب پس‌انداز ایجاد کرده که به احتمال زیاد بیشتر از هر حساب پس‌انداز دیگر در بانکهای آمریکا به شما بهره پرداخت میکند. چینیها تا به حال اتومبیل، باتری خورشیدی، لوازم برقی و لوازم خانگی تولید کردهاند که در رقابت از مشابه آمریکاییشان پیشی گرفتهاند؛ آیا حالا چینیها حساب بانکی بهتر از حسابهای بانکی آمریکایی ساختهاند؟
خب بستگی دارد چه پیشبینی از آینده یوآن داشته باشید. برخلاف سایر حسابهای پس‌انداز، بانک چین هیچ نوع بهره‌ای پرداخت نمیکند. حساب شما تنها با بالا رفتن یا پایین آمدن ارزش یوآن تغییر میکند و البته که بانک چین هم تضمین نمیکند که ارزش یوآن بالا برود. علاوه بر این شرکت بیمه سپردهگذاری فدرال برای حساب شما که به یوآن باز شده فقط در صورت ورشکستگی بانک (که بسیار نامحتمل است) و عدم امکان برداشت پول از حساب، وارد عمل میشود.
اما با فرض ثابت ماندن همه شرایط به نظرم بانک چین یک برتری مهم دارد. حسابهای پس‌انداز آمریکایی این روزها تقریبا هیچ بهره‌ای پرداخت نمیکنند و منافع ملی چین نیز حکم میکند که این کشور اجازه دهد در چند سال آینده ارزش یوآن بین 3 تا 5 درصد رشد سالانه داشته باشد. این کار باعث قدرت گرفتن اقتصاد چین میشود و همزمان بخشی از خواستههای آمریکا برای ارزش‌گذاری دوباره یوآن را نیز برآورده میکند.
نتیجه این که سرمایه گذاران عادی (یا حداقل آنهایی که در نیویورک یا لسآنجلس زندگی میکنند و از این امکان پس‌انداز ناشناخته خبر دارند) میتوانند یک حساب پس‌انداز بیکاربرد، اما با امکان بهره تضمین نشده بیش از سطح میانگین آمریکا در یکی از برترین بانکهای چین داشته باشند. آیا سیل مراجعه‌کنندگان به این حسابها گسیل خواهد شد؟
چیزی که به من گفتند این بود که تقاضا بسیار سریع و بالا بوده، اما هنوز هیچ آماری اعلام نشده و بعد از ظهر هم هیچ مراجعه کنندهای به جز خودم در بانک ندیدم. شاید به نظر میرسد خوب باشد اگر حقیقت داشته باشد، اما در این مورد خاص شاید هم خوب نباشد. میتوان به جای خواباندن پانصد دلار در حسابی که دولت آمریکا تضمین کرده، اما سود و زیانش به رشد اقتصاد داخلی چین وابسته است کارهای دیگری هم کرد. و دولت چین هم میتوانست کارهای دیگری به جز برآورده کردن منافع مردم آمریکا (و البته جذب دلارهای آمریکایی) آن هم با دادن امکان بهره بردن از معجزه اقتصادی چین انجام دهد. اوراق قرضه پس‌انداز یوآن، این چیزی است که واقعا اتفاق افتاده!