در طی قرن اخیر، خودروهای جنگی و زرهی پیاده نظام (نفربر زرهی)، از جمله وسایل نقلیه ای بودند که نیروها را به مراکز مناطق جنگی می بردند و به پیروزی آنها در جنگ کمک می کردند.
اما در بین همین وسایل نقلیه جنگی، بهترین هایی وجود دارد که در این مقاله به ده نمونه برتر آن می پردازیم.
1- 113- M پس از جنگ جهانی دوم، نیاز به یک نفربر زرهی خدمه برای نیروهای پیاده نظام احساس می شد که نتیجتا ثابت شد خودرویی تمام شنی که بتواند ترکیبی از سرعت و قابلیت حرکت در انواع زمین ها را ارائه دهد، خودرویی مناسب خواهد بود.
از این رو 113- M در اوایل دهه 1960 وارد عرصه تولید گردید. این نفربر با قابلیت حمل 10 نفر نیرو، سرعت 40 مایل در ساعت و همچنین شعاع عمل 300 مایل، حقیقتا یک برنده محسوب می شد. از همان زمان 80 هزار دستگاه از این خودرو به تولید رسید، به طوری که حتی به حدود 50 کشور نیز صادر گردید.
113- M همچنین دارای قابلیت حمل به صورت محموله هوایی بود و خودروی آبی خاکی نیز محسوب می شد، کمااینکه در جنگ ویتنام خاورمیانه و عراق مورد استفاده های گسترده ای قرار گرفته است.
از ویژگی های دیگر این خودرو باید به این مطلب اشاره کرد که علاوه بر نقش آن که حمل خدمه بود، در نقش هایی همچون حامل خمپاره انداز، خودروی فرماندهی، ضد هوایی و شعله افکن نیز عمل می کرد. 113- M هنوز هم خودرویی قدرتمند به حساب می آید به طوری که به عنوان یکی از خودروهای زرهی بسیار پرکاربرد به تولید می رسد.
2- M-2 Bradleyنقایص نفربر زرهی به عنوان خودروهای جنگی، همچون زره نازک و قدرت شلیک محدود به ایجاد راهکارهایی جهت اصلاح خودروهای جنگی پیاده نظام در اواخر دهه 1960 منجر گردید.
در این طرح به جای ساخت خودرویی که بتواند فقط نیروهای پیاده نظام را تا میدان جنگ حمل کند، به طوری که آنها برای جنگیدن مجبور به پیاده شدن از خودرو باشند، طرحی به نام IFV ارائه شد که با آن نیروها در حالی که داخل خودرو هستند، می توانند با سلاح هایشان به جنگ دشمن بروند و با آن درگیر شوند و در عین حال به واسطه زره خودرو حفاظت شوند.
Bradley IFV که از طرح های شوروی و آلمان اقتباس شده بود، در سال 1981 وارد تولید شد. این خودرو که M-2 نیز نام دارد، به علت دارا بودن زره فاصله دار و لایه لایه در قسمت بالای بدنه آلومینیومی خود، نسبت به M-113 ، حفاظت بیشتری برای مسافران خود به عمل می آورد.
Bradley همچنین با دارا بودن توپ 25 میلیمتری از قدرت شلیک بالاتری برخوردار است و می تواند گلوله های اورانیوم تهی شده را شلیک کند. این سلاح بسیار قدرتمند توانسته بسیاری از خودروهای زرهی عراق را در طی عملیات "طوفان صحرا" نابود کند.
3- MCV-80 Warriorنفربر زرهی انگلیسی MCV-80 همچون Bradley آمریکایی، بازتاب دهنده تغییری در فلسفه طراحی خودروهای زرهی نفربر می باشد و این در زمانی اتفاق افتاده که خودروی شوروی BMP-1 معرفی گردید.
نفربر زرهی، هم اکنون از خودروهای جنگی پیاده نظامی محسوب می شوند که می توانند پشتیبانی آتش فراهم آورند و همچنین با خودروهای دشمن درگیر شوند.
Warrior در طی جنگ اخیر عراق، توانایی های خود را بارها به اثبات رساند، به خصوص در زمان هایی که در درگیری های شدید گرفتار می شد، راننده آن آنقدر قدرت عمل داشت که می توانست خودرو را از مسیرهای خطرناک بیرون آورد و زندگی نیروهای به شدت زخمی شده خود را نجات دهد و به همین دلیل به وی نشان پیروزی یعنی بزرگ ترین افتخار نظامی انگلستان اعطا شد.
Warrior ، نفربری جامع است که می تواند مخازن و تجهیزات را به مدت حتی 48 ساعت با شعاع عمل 410 مایل، سرعت 47 مایل بر ساعت و توپ 7.62 میلی متری با خود حمل کند.
4- StrykerStryker اولین خودروی زرهی جدید است که در سال 1980 به ارتش ایالات متحده معرفی گردید.
از این خودرو بسیار توانا می توان هم به صورت یک نفربر پیاده نظام و هم به صورت سیستم متحرک توپ با لوله 105 میلی متری استفاده کرد.
ماکسیمم سرعت خودرو 62 مایل است و قابلیت حمل 9 نفر نیرو و خدمه را داراست.
این خودرو که توانایی حرکت در همه نوع زمین را داراست، می توانند قابلیت حمل و نقل را با سرعت بسیار بالا فراهم کند.
همچنین قابلیت حمل هوایی به وسیله C-130 Hercule را دارد و می تواند بسیار سریع تر از تانک سنگین Abrams به مناطق جنگی برسد.
از Stryker در عراق و افغانستان استفاده های زیادی شده و بیش از 2400 دستگاه از آن به تولید رسیده است.
5- Sd.Kfz.251زمانی که آلمان نازی، توسعه نظریه حمله رعدآسای خود را در دهه 1930 آغاز نمود. بسیار واضح بود که نیروهای پیاده نظام و توپخانه ای آن به نوع جدیدی از خودرو نیاز دارند. نتیجه امر به طراحی یکی از مهم ترین خودروهای جنگی آن زمان که نیمه شنی بود، انجامید.
عنوان این نفربر زرهی که Sd.Kfz.251 نام داشت، برای اولین بار در سال 1938 معرفی گردید.
این خودرو در طی جنگ لهستان، ارزش های خود را ثابت کرد و نشان داد که شریک ایده آلی برای خودروهای زرهی و بسیار سریع آلمانی می باشد.
از این جنگنده نیمه شنی در ابتدا به صورت حامل زرهی خدمه و یا خودروی یدک کش توپخانه استفاده می شد اما پس از مدتی نقش های دیگری همچون خودروی ضد تانک، ضد هوایی، آمبولانس، خودروی فرماندهی و حتی راکت انداز که با عنوان stuka پیاده نظام شناخته شده را پذیرفت.
توانایی برجسته این خودروهای نیمه شنی از سیستم منحصر به فرد و پیچیده track شنی (کشنده) آن ناشی می شود. با این وجود قدرت کم چرخ های جلوی آن سبب گردیده در مقایسه با خودروهای مشابه آمریکایی از قابلیت مانور پذیری کمتری برخوردار باشد.
از این نفربر در همه جنگ های مهم ارتش آلمان در طی سال های جنگ جهانی دوم استفاده شده است. تا ده سال پس از جنگ نیز به وسیله ارتش چک و اسلواکی مورد استفاده قرار گرفت.
6- BMP-1از زمانی که نفربر زرهی، قابلیت های خود را در جنگ جهانی دوم به اثبات رساند، خودروهای چرخدار و شنی در تمام ارتش های جهان به خدمت گرفته شدند.
ارتش سرخ شوروی، اولین ارتشی بود که به سمت این ایده یعنی نفربر زرهی گام برداشت، از همین رو نیروهای پیاده نظامش می توانستند به جای آنکه از خودرو پیاده شوند و بدون حفاظت از زره بجنگند، از داخل نفربر، با دشمن درگیر شوند.
اولین بار که غرب این خودروی جدید را در نمایشی باشکوه مشاهده کرد، در سال 1967 در Red Square بود.
Bronevaya Maschina Piekota یا همان BMP-1 به دریچه هایی جهت شلیک خدمه مجهز بود تا خدمه بتوانند از این طریق در حالیکه داخل خودرو هستند، به شلیک بپردازند. این جنگنده همچنین دارای توپ 73 میلی متری بود که بر روی برجک تانک نصب شده و قابلیت شلیک موشک های مجهز به باله HEAT را داشت. BMP جنگنده ای آبی خاکی بود که به واسطه شنی از آب عبور می کرد.
با وجود تمام مزیت هایی که برای BMP ذکر شد، باید گفت که این نفربر زرهی بسیار توانا از نقایصی هم برخوردار بود. زره آن نازک بود، همچنین low silhouette آن سبب گردیده، جا برای خدمه و مسافران بسیار محدود شود اما با این حال در بسیاری از ارتش های جهان مورد استفاده قرار گرفته است. BMP-2 مدل بعدی آن است که به تعداد بسیار زیادی به تولید رسید و در جنگ عراق و افغانستان نیز مورد استفاده قرار گرفت.
7- خودروی زرهی همگانی Bren Gunاین خودرو زرهی انگلیسی نسبت به همه خودروهای جنگی زرهی جنگ جهانی دوم، بیشترین کاربرد را داشته است. چرا که می توانست چهار تا چهارده نیرو را در خود جای دهد و در غالب چندین مدل از حمله حامل مسلسل، پرتاب شعله، سکوی خمپاره انداز و کشنده توپ مورد استفاده قرار می گرفت.
این خودرو همچنین با توپ ضد تانک 6 پوندی اش قابلیت حمل هوایی را نیز داشت.
از قابلیت های این خودرو باید به این مطلب نیز اشاره کرد که از میادین جنگ اروپا تا جنگ های خاور دور، در همه مبارزات جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفته است.
بسیاری از این خودروهای زرهی به تسخیر آلمانی ها درآمد اما آنها خودرو را برای حمل توپ ضد تانک 37 میلی متری اصلاح کردند و اسم آن را Panzwrjaeger Bren نهادند.
در واقع، Bren تنها عاملی است که به وسیله سربازان تمام کشورها در جنگ های رخ داده در طول سال های 45-1939 استفاده شده است.
نکته آخر در مورد این خودروی بسیار توانای جنگ جهانی دوم این است که بیش از 200 هزار از آن به تولید رسید.
8- خودروی نیمه شنی M-3ارتش ایالات متحده در سال 1938 تولید خودروی نیمه شنی را آغاز کرد که از طراحی فرانسوی برخوردار بود. این طرح که M-3 نام داشت در سال 1941 وارد عرصه تولید شد.
M-3 جزء لازم و ضروری لشکرهای زرهی به حساب می آید، به طوری که هر گردان پیاده نظام، به طور متوسط 62 دستگاه از آن را در اختیار داشت.
با به اتمام رسیدن جنگ جهانی دوم، 40 هزار دستگاه خودروی نیمه شنی M-3 به تولید رسید که از شکل ها و مدل های مختلفی از جمله حامل خدمه، کشنده توپخانه و خودروی مخابراتی برخوردار بود.
این جنگنده از همدوره خود یعنی جنگنده آلمانی Sd.Kfz.251 از قابلیت مانورپذیری آسان تری برخوردار بود و آن هم به علت این بود که گیربکس آن در محور جلویی خودرو قرار داشت. البته این خودرو معایبی هم داشت، مثل اینکه قابلیت حرکت در هر نوع زمینی را نداشت و در ضمن نمی توانست در حمل نیرو موثر واقع شود.
M-3 در اکثر کشورها و در طی سال های جنگ جهانی دوم و البته سال های پس از آن مورد استفاده قرار گرفت. تولید آن در سال 1945 متوقف شد، با این حال به وسیله نیروی دفاع اسراییل در جنگ دهه 1980 نیز مورد استفاده قرار گرفت.
9- LVT MK-4LVT ها که با عنوان خودروهای زرهی آبی خاکی شناخته شده اند، از خودروهای بسیار لازم و در واقع ستون همه اسکله های دریایی در طی جنگ بلند و خونین اقیانوس آرام به حساب می آمدند.
این خودروها که در سال 1944 معرفی گردید، نوعی خودروی ابتکاری بود که به یک در عقب مجهز بود تا از این طریق توپ یا جیپ تخلیه گردد. این در همچنین زندگی هزاران تکاور دریایی را نجات داده است.
LVT MK-4 با هویتزر 75 میلی متری و قدرتمند خود می توانست برای حفاظت از 30 نیروی خود که از خودرو پیاده می شوند، شلیک آتش باری انجام دهد.
این LVT به جای استفاده از چرخ با شنی حرکت می کرد و همین عامل قابلیت حرکت آسان آن را در آب، شن و یا جنگل های گل آلود و حتی در جاده های صعب العبور و یا زمین های چمن فراهم می نمود. نیروهای انگلیسی نیز از این خودرو در رودخانه هایی همچون راین در طی جنگ اروپا استفاده کرده اند.
10- Humveeاین خودروی چرخدار و چند منظوره با قابلیت حرکت بالا یا همان Humvee برای اولین بار در سال 1980 ظاهر شد. شرکت سازنده آن یعنی AM General به علت ساخت حدود 60 هزار دستگاه افزایش یافته، به طوری که به بیش از 36 کشور نیز فروخته شده است.
مرکز ثقل پایین و شاسی محکم آن سبب گردیده Humvee به خودرویی بسیار قابل اعتماد در بیش از 12 ترکیب متفاوت تبدیل شود.
از خودرو زرهی گرفته تا عملیات های ویژه، از سکوی پرتاب موشک تا خودرویی با تفنگ بدون عقب نشینی، تمام این خصوصیات شگفت انگیز باعث شهرت فراوان آن گردیده است.
البته قابلیت حمل هشت نیرو و خدمه، سرعت بالای بیش از 65 مایل بر ساعت و همچنین مسلسل کالیبر 50 آن به این شهرت قوت می بخشد.
ارتش ایالت متحده از این خودرو قابل حرکت در انواع زمین ها در عملیات های واقع در سومالی، عراق و افغانستان استفاده های گسترده ای کرده است.
البته Humvee به خاطر آسیب پذیر بودنش مورد انتقاد برخی نیز قرار گرفته اما در کل باید گفت که سودمندی این خودرو به پیروزی هایی منجر گردیده است که آن موقعیت ها مستلزم استفاده از خودروهای زرهی و مجهز به سلاح های بسیار سنگین بوده است.
منبع: ماهنامه جنگ افزار