محمدالغنوشي كه به‌مردي محافظه كار شهرت دارد و همواره از هياهوي رسانه‌ها به‌دور بوده است، تمايل ندارد از صحنه حذف شود و اجازه نداد امواج شورشي كه اكنون به‌يك انقلاب تبديل شده است، وي را با خود ببرد.الغنوشي همواره تاكيد مي‌كرد وي مردي است كه حكومت موقت به‌آن نياز دارد و تونس بدون او دچار هرج و مرج خواهد شد. درحال حاضر وي از شخصيتي كم حرف به‌شخصيتي رسانه‌اي تبديل شده است و در واقع انتخاب ديگري پيش پاي خود ندارد، مگر اينكه منصب خود را رها كند، زيرا تمام سوال‌هايي كه از داخل و خارج تونس مي‌آيند متوجه
آقاي نخست‌وزير مي‌توانيد بگوييد كه اكنون شما وضعيت موجود راچگونه ارزيابي مي‌كنيد؟ما در شرايط سختي به‌سر مي‌بريم و يك تحول تاريخي را تجربه‌مي‌كنيم. كشور ما در حال گذر به‌مرحله ديگري است كه افق‌هاي مهمي را براي مردم ما و جوانان ما مي‌گشايد.
حتما اطلاع داريد كه اپوزيسيون و مردم فكر مي‌كنند كه شما در حال تشكيل حكومت خود هستيد و اكنون نااميدي تونس را فرا گرفته است؟ما سعي مي‌كنيم روشي را به‌كار ببريم كه گروه‌هاي مختلف بتوانند در حكومت شركت كنند و طوري عمل كنيم كه فرآيند اصلاحاتي كه آغاز شده است در مسير صحيح ادامه پيدا كند و اين مرحله‌گذار را با اطمينان پشت‌سر بگذاريم.
درباره سياست چطور؟ اصلاحات سياسي با تاخير خود را با تحول حكومت و جامعه تونس همراه كرده است؟بله. من مي‌دانم كه ما تاخير داريم. ولي ما توانايي جبران كردن اين تاخير را داريم، به‌لطف اراده‌اي كه ما را تشجيع مي‌كند و به‌لطف اتحادي كه بين ما به‌وجود آمده است، اتحادي كه به‌ما اين قدرت را مي‌دهد كه اصلاحات سياسي را با سرعت هر چه تمام‌تر پيش ببريم.
كساني كه شما نگه داشته ايد در دوران بن علي فعاليت مي‌كردند. آيا دستان اين اشخاص پاك است؟تمام وزرايي كه باقي مانده‌اند نه‌تنها دستان پاكي دارند بلكه داراي شايستگي‌هاي زيادي نيز هستند. در واقع اين اشخاص توانستند به‌لطف فداكاري و اخلاص خود از شدت ضررهاي وارده به‌برخي عرصه‌ها بكاهند.
شما رهبران سه حزب اپوزيسيوني را كه طي دوران حكومت بن علي طرد شده بودند، وارد حكومت كرديد. اگر اكنون باز در خيابان‌ها اعتراضاتي صورت بگيرد عكس‌العمل شما چه خواهد بود؟در نهايت اعتراض چيز منطقي است. ما به‌آزادي دست يافته ايم و مردم تونس حق دارند عقايد خود را ابراز كنند. اما آنچه من مي‌گويم اين است كه به‌ما يك فرصت بدهيد تا بتوانيم برنامه بزرگ اصلاحات را عملي كنيم. اصلاحاتي كه باعث تحول بزرگي خواهد شد.
اما ديروز من شنيدم كه يك عضو اپوزيسيون مي‌گفت: ديكتاتور سقوط كرد اما ديكتاتوري ادامه دارد.اين موضوع اصلا صحت ندارد. اكنون ما وارد دوران آزادي شده‌ايم و اين آزادي در تلويزيون و در خيابان‌ها خود را نشان مي‌دهد. در واقع ذهنيت جديدي ظهور پيدا كرده است كه با آنچه توسط مطبوعات به‌نمايش گذاشته مي‌شود، كاملا متفاوت است.
چرا با وجودي كه قانون اساسي ملزم كرده كه انتخابات در عرض دو ماه برگزار شود، شما آن را به‌شش ماه آينده موكول كرديد؟در واقع اين تصميم و شرط كساني است كه وارد حكومت شده‌اند چراكه ما براي مدتي طولاني، درباره خط‌مشي جديد و پايه و اساس حكومتي جديد، به‌بحث نشستيم و يكي از شروط اين بود كه بايد اجازه دهيم كمي زمان بگذرد تا بتوانيم انتخاباتي آزاد و شفاف برگزار كنيم.
چه كسي بن علي را به‌رها كردن قدرت قانع كرد؟من واقعا نمي‌دانم. من هم مثل بقيه فهميدم كه رئيس‌جمهور با عجله كشور را ترك كرده است و بعد از آن، من دعوت شدم كه مسئوليت را به‌عهده بگيرم.
گفته مي‌شود كه اوباما و كلينتون او را به‌رفتن تشويق كردند. بخصوص مطرح است كه اين ارتش بوده كه به‌او گفته برود!باور كنيد در آن زمان من وقت فكر كردن به‌اين چيزها را نداشتم چراكه اتفاقات به‌سرعت در حال روي دادن بود. وقتي كه من عهده دار مسئوليت شدم، مهم‌ترين چيز براي من برگرداندن آرامش بود. احتمال داشت در تونس حمام خون راه بيفتد.
لحظه‌اي كه بن‌علي كشور را ترك كرد، شما به‌او چه گفتيد؟به‌او گفتم كه شرايط بسيار خطرناك و رو به‌انفجار است و اينكه اين شرايط به‌خاطر فساد و استبداد حكومت و ثروت اندوزي نامشروع اطرافيان وي است. من اين را جلوي چندين شاهد گفتم. من هيچ گاه با رئيس‌جمهور تعارف نداشتم بلكه هميشه با او روراست بودم و او را از مشكلات آگاه مي‌كردم اما بسياري از پرونده‌هايي كه مربوط به‌اين ثروت‌اندوزي نامشروع بود هيچ وقت بالا نمي‌آمدند و به‌دست نخست‌وزيري نمي‌رسيدند. پرونده‌هاي مربوط به‌بازار عمومي(دولتي)، گمرك، بخش بانكي. همه اين پرونده‌ها از اختيار نخست‌وزير خارج بود.
آيا مي‌ترسيديد استعفا بدهيد؟من از اين مي‌ترسيدم كه كسي اين مسئوليت را به‌عهده بگيرد كه نتواند اين گروه كوچكي را كه باقي مانده است، حفظ كند و آنها را هم از دست بدهيم.
شما 11سال نخست وزير بوديد و با بن‌علي كار مي‌كرديد، چطور خود را مشروع و مورد قبول عام مي‌دانيد؟دولت من نمي‌تواند نامشروع باشد. به‌نظرم، وظيفه من و دولتي كه تشكيل شده است، اكنون اين است كه اين دوران‌گذار را به‌درستي هدايت كنيم و همين دوران انتقال و‌گذار است كه باعث مي‌شود يك تحول واقعا تاريخي در كشور خود داشته باشيم.
شما دستور تشكيل سه كميسيون را داده‌ايد. آيا اين كميسيون‌ها مستقل هستند؟اين كميسيون‌ها مطلقا مستقل هستند و كساني كه مسئوليت اين كميسيون‌ها را به‌عهده گرفته‌اند انسان‌هاي بسيار متعهدي هستند. يكي از اين كميسيون‌ها، كميسيون ملي اصلاحات سياسي است كه مسئوليت آن را آقاي يده به‌عهده دارد. ايشان كارشناس خبره‌اي است كه شهرتي بين‌المللي دارد.
آيا اين كميسيون مشخص مي‌كند كه چه‌كسي به‌تظاهركنندگان تيراندازي كرده است؟ ارتش يا پليس؟ارتش تيراندازي نكرده است. در اين موضوع شكي نيست. چون كه حالت اضطراري چند ساعت قبل از خروج شتابزده رئيس‌جمهور اعلام شد.
پس تيراندازي‌ها كار پليس بوده؟پليس؟ من نمي‌توانم جواب اين سوال را بفهمم چون نخست وزير نمي‌تواند در حوزه پليس و امور خارجه دخالت كند. به‌محض اينكه من مسئوليت را به‌عهده گرفتم، اولين دستورم به‌نيروهاي مسلح اين بود كه به‌هيچ عنوان به‌مردم تير اندازي نكنند. ما مي‌توانيم گازهاي اشك‌آور پرتاب كنيم، مي‌توانيم فشنگ‌هاي پلاستيكي استفاده كنيم اما حتي اگر جان‌مان را هم از دست بدهيم به‌مردم تيراندازي نمي‌كنيم.
اما با اين وجود به‌مردم تيراندازي شد و بسياري از مردم كشته شدند. آيا اين دستور، دستور شخصي بن‌علي بوده است؟تاريخ و تحقيقي كه اكنون زير نظر برجسته‌ترين اشخاص آغاز شده است، به‌اين سوال پاسخ خواهند داد اما در هر حال ما آنها را نمي‌بخشيم. تمام كساني كه مسئول اين قتل عام بودند به‌دادگاه كشانده خواهند شد و بايد پاسخگو باشند.
اما گفته مي‌شود كه بن علي در زمان سقوط دولت، به‌گارد مخصوص و وفادارش دستور داده تا هرج‌و‌مرج و ترور را در تونس رواج دهند. آيا چنين چيزي صحت دارد؟چند نفر از سربازان گارد دستگير شده‌اند. من گمان نمي‌كنم كه تمام نيروهاي امنيتي درگير شده باشند بلكه شايد فقط برخي از آنها. در هر حال مدارك موجود در اين رابطه قانع‌كننده هستند.
آيا بن علي و خاندانش در يك دادگاه منصفانه محاكمه مي‌شوند يا از هم‌اكنون محكوم به‌مرگ هستند؟نه! هرگز! آنها در يك دادگاه منصفانه محاكمه مي‌شوند و اگر گناهكار باشند بايد به‌دست قانون سپرده شوند.
مسلما پاسخ دادن به‌اين سوالي كه مي‌خواهم از شما بپرسم براي كسي كه 11سال با بن‌علي كار مي‌كرده بسيار سخت است؛آيا شما مي‌خواهيد كه آنها محاكمه شوند؟اكنون نمي‌توانم به‌اين سوال شما پاسخ دهم. بن علي در طول سال‌هاي اول، خدمات و كارهاي ارزشمند زيادي براي تونسي‌ها انجام داد، اما طي اين سال‌هاي اخير يك تغيير مهم اتفاق افتاد و آن ثروت اندوزي نامشروع اطرافيان وي بود.
اما آيا حقيقت دارد كه اين اواخر، همسر بن‌علي دستورها را صادر مي‌كرد؟مي شود گفت كه بله. چنين احساسي به‌ما دست داده بود چراكه بعضي اوقات تصميماتي گرفته مي‌شد اما بعد از گذشت اندك زماني، آن تصميمات تغيير مي‌كرد.
آيا شما مي‌توانستيد با دستورهايي كه از طرف همسر بن‌علي صادر مي‌شد، مخالفت كنيد؟من نه! چون كار من ربطي به‌وي نداشت و من كاري با او نداشتم.
تصميمات و كارهاي فوري حكومت شما چه هستند؟اكنون مهم‌ترين كار ما برگرداندن آرامش و نظم است. اول بايد كاري كنيم كه شهروندان دوباره كار و زندگي عادي خود را از سر بگيرند. دوم اينكه اصلاحات سياسي را كه اين تحول را تحقق مي‌بخشند به‌انجام رسانيم و سوم اينكه انتخاباتي آزاد، شفاف و با امنيت كامل توسط كميسيوني مستقل برگزار كنيم و اين اولين‌بار پس از استقلال كشورمان خواهد بود. بدون شك تحت نظر سازمان ملل متحد و همچنين با مشاركت فرانسوي‌ها، البته اگر بخواهند.
چه كسي مي‌تواند خود را براي انتخابات معرفي كند؟تمام كساني كه معيارها و شرايط قانوني را داشته باشند مي‌توانند در انتخابات شركت كنند.
حزب بن‌علي مي‌تواند در انتخابات شركت كند يا خير؟همه احزاب مي‌توانند در انتخابات شركت كنند اما با اين تفاوت كه همه احزاب از شانس برابري برخوردار هستند و ديگر از پارتي‌بازي خبري نيست و از امروز به‌بعد نيز، جدايي جدي و اكيدي بين احزاب و دولت برقرار خواهد شد.
آيا به‌احزاب مذهبي هم اين اجازه داده مي‌شود؟اگر كه اين احزاب خود را با مدرنيته وفق دهند و به‌حقوق ديگران احترام بگذارند، بله. اينها هم تونسي هستند و اين حق را دارند.
راشد غنوشي كه هم اسم شماست، يك رهبر اسلامي است كه چندين مورد سوءقصد انجام داده است. وي مورد تعقيب است و در حال حاضر در لندن در تبعيد به‌سر مي‌برد. اكنون او مي‌خواهد به‌كشور بازگردد. آيا شما اين اجازه را به‌او مي‌دهيد؟اكنون خير. اين محكوميت سنگيني است اما اگر وي مورد عفو قرار بگيرد، مسلما وضعيت فرق خواهد كرد.
وي مي‌تواند در انتخابات شركت كند؟در قالب حزبي كه تشكيل خواهد داد، بله. در واقع حزب اين مجوز را خواهد داشت.
قدرت استعماري سابق، يعني فرانسه، موضع عدم دخالت را در اين قضيه پيش گرفت. آيا اين موضع‌گيري، شما را نااميد كرد، يا اينكه از آن شوكه شديديا فقط با خود گفتيد: اين موضع‌گيري طبيعي است چراكه تونس حاكم بر سرنوشت خود است. سخن شما به‌فرانسوي‌ها چيست؟بدون شك تونس حاكم سرنوشت خود است و ما به‌اين حاكميت تن مي‌دهيم. اما همچنين به‌نداهاي دوستي‌اي كه چهارشنبه‌و بعد از اين انتقال حكومت به‌سوي ما روانه شد، ارج مي‌نهيم چراكه احساس مي‌كنيم اين نداها نه‌تنها نداي دوستي و صميميت است، بلكه نشان‌دهنده اراده‌اي است براي كمك كردن به‌تونس در اين مرحله بحراني.
آيا شما به‌كمك‌هاي بشردوستانه نياز نداريد، به‌طور مثال كمك‌هاي غذايي؟ من شنيده‌ام كه از لحاظ غذايي، كشور شما در وضعيت بدي به‌سر مي‌برد.نه! خوشبختانه ما هنوز به‌چنين مرحله‌اي نرسيده‌ايم. در واقع مشكلاتي از لحاظ امنيتي وجود دارد كه آن هم با بهتر شدن اوضاع برطرف خواهد شد. با تمام اين احوال تونس درآمد سرانه‌اي براي هر نفر در اختيار دارد.
آيا طي اين رويداد، مواردي از قبيل قتل به‌خاطر تسويه حساب، خشونت، غارت يا آتش‌سوزي منازل نيز رخ داد؟ آيا شما از ارتش خواستيد كه نظم را برقرار كند و آيا ارتش توانست نقش خود را در اين مورد ايفا كند؟در واقع اينها آموزش‌هايي است كه داده شده است. ارتش براي برقراري نظم همه تلاش‌هاي خود را مي‌كند و همانطور كه مي‌بينيد وضعيت امروز به‌مراتب بهتر از قبل است. عملا ديگر تيراندازي وجود ندارد و احساس آرامش، جاي نگراني و تشويش را در گرفته است. البته بايد به‌بسياري از جوانان‌مان كه در برگرداندن آرامش به‌پليس كمك كردند، آفرين گفت.
منبع: تهران‌امروز/ ترجمه: فريده طليلي