درست با همان سرعتی که جوهر خودنویس روی کاغذ کاهی پخش می شود، فیلم های کوتاه جنجالی نیز اعم از آنکه اصل، گزینش شده یا بدلی باشند، خیلی زود در سایت یوتیوپ و در گروه های مختلف اجتماعی عضویت دارند. از سخنران مذهبی حجت الاسلام مهدی دانشمند نیز فیلم کوتاهی در این عرصه توزیع شده است که موضوع آن، مقایسه غیرت خروس و آدمیزاد است. این فیلم که قسمت کوتاهی از یک سخنرانی بلند است با ادبیات مخاطبان بیان شده است. این واعظ اصفهانی هر چند تلاش می کند تا با منبرهای خاص خود، ارتباط نزدیک تری با مخاطبان برقرار کند، با این حال تاکید دارد که نباید شان روحانیت را نادیده گرفت؛ آن گونه که در فیلم مارمولک چنین شد. در انتهای خیابان بوستان ششم، خیابان پاسداران حسینیه ای به نام بنت الزهرا (س) قرار دارد که به همت سردار جوادزاده و به یاد شهیدان این خانواده برپا شده است. در همین حسینیه و پس از شنیدن سخنرانی جذاب مهدی دانشمند و دیگر واعظان و مداحان این مجلس، به سراغ او می رویم تا سبک ویژه خود در سخنرانی دینی را برای خوانندگان همشهری ماه تشریح کند.
- چه شد که تصمیم گرفتید وارد حوزه علمیه شده و تبلیغ دینی را در پیش بگیرید؟در طایفه پدری و مادری ما جز من فرد روحانی دیگری وجود ندارد. من اولین طلبه این خانواده در حال حاضر هستم؛ یا به عبارتی اول الاولین هستم. آخرالآخرین آن را خدا می داند.
در دوره راهنمایی که درس می خواندم، دبیر دینی و عربی به نام استاد فتوت داشتیم. ایشان از بس با بچه ها بسیار دوستانه و زیبا برخورد می کردند، یک روز سرکلاس فرمودند که "امام زمان (عج) غریب هستند و کسی را ندارند. کی دلش می خواهد سرباز حضرت مهدی (عج) شود؟" این حرف ها مربوط به سال 60 و اصفهان است. من و چند تا از همکلاسی ها وارد حوزه علمیه شویم و بعد از آن در حوزه ماندگار شدیم.
- با این حساب اگر استاد فتوت معلم شما نبود، امکان داشت الان شغل دیگری داشته باشید؟سه عامل باعث علاقه من به طلبگی شد. علاوه بر استاد فتوت، دبیر ریاضی به نام استاد میرسعیدی داشتیم که از قاریان و مدرسان قرآن و ریاضی هستند. یک روحانی به نام حاج آقا مومنی هم در اصفهان بود که داماد مرحوم آیت الله ادیب اصفهانی بود. ایشان وقتی ما بچه بودیم به محله ما می آمدند و منبر می رفتند. عبا و عمامه مشکی داشتند. من به جلسه ایشان می رفتم و به سخنرانی خوب گوش می کردم. بعد به خانه می آمدم و یکی از چادرهای مادر را دور سر می بستم و یک چادر هم روی دوشم می انداختم و روی رختخواب ها، صحبت های ایشان را تکرار می کردم.
- یعنی قصد داشتید منبر رفتن را در خلوت خانه تمرین کنید؟پدر ما وقت نمی کرد به جلسات ایشان بیاید. به ما می گفتند به منبر آقای مومنی بروید و هر چه ایشان می گوید گوش کنید و برای من تعریف کنید تا به شما جایزه بدهم. من سعی می کردم مثل ایشان منبر بروم البته در حد همان دنیای کودکی خودم.
یک روز آقای علوی روی منبر پرسیدند اصول دین چند تاست. من دستم را بلند کردم و گفتن که می دانم پنج تاست. البته دقیق نتوانستم هر پنج اصل را بگویم. ایشان فرمودند همین که این بچه جرات کرد در بین این همه جمعیت بلند شود و حرف بزند خیلی باارزش است. فردا شب برای من یک بسته مدادرنگی شش تایی آورد. هدیه ای که این روحانی از روی منبر و در جلسه با حضور مردم به من داد، انگیزه روحانی شدن را در من ایجاد کرد.
- شغل پدرتان چه بود که فامیلی دانشمند داشت؟اولین و تنها کسی که باسواد آن منطقه بود، پدربزرگ من بود که به ایشان دانشمند می گفتند. نامه های مردم در آن منطقه اصفهان را پدربزرگ من می نوشت.
- کدام منطقه اصفهان؟منطقه گز بلغار اصفهان. قبر مرحوم پدر من هم در آرامگاه شهدای گز بلغار است. چون اصالتشان آنجا بود. فامیلی خانواده مادری من هم عرفانی است. پدربزرگ مادری ام هر چند سواد آن چنانی نداشت ولی حافظ، مثنوی، گلستان سعدی را ازبر بود. به آداب اسلامی هم بسیار پایبند و به عرفانی مشهور بود. در منطقه بلغار، زیباترین فامیلی ها متعلق به خانواده دانشمند و عرفانی است. انتخاب نام فامیلی در آن زمان خیلی چیزها را نشان می دهد. از جمله این که آی کیو اینها یک مقداری بیشتر بوده. آن زمان بیشتر فامیلی ها را از روی شغل انتخاب می کردند. در طایفه ما هوش زیادی وجود دارد. دختر و پسر از نظر تحصیلات پیشرفت خوبی دارند. در اصفهان هم گزی ها از نظر سیاسی و دینی تاثیر گذار بر منطقه هستند. از نظر غیرتی هم زبانزد هستند. نه اینکه چون خویش و قوم ما هستند بخواهم از آنها تعریف کنم، اگر به بلغار بروید این موضوع را می بینید.
- برادران و خواهران تان چه شغلی انتخاب کردند؟خواهران من بعد از دیپلم گرفتن شوهر کردند. همه اخوی ها هم بعد از دیپلم مشغول کار شدند. یکی در بازار است. حسین آقا در سپاه است که جانباز 70 درصد شیمیایی است. ایشان یک مدتی هم در خدمت شهید بهشتی بودند. یکی از اخوی ها هم در بنیاد شهید و جانبازان حسابدار است. یکی هم در بانک کار می کند. پدر ما شش پسر و دختر و دو دختر داشتند. من فرزند هفتم و پسر پنجم هستم. برادر کوچک خانواده هم که چهار سال از من کوچک تر است و در بازار به تجارت نخ مشغول است.
- مرحوم ابوی هم بازاری بودند؟ایشان حسابدار کارخانه ریسندگی بودند. پدر بزرگم چهار فرزند داشت. پدر من تحصیلات خود را ادامه داده بود. علاقه زیادی به زبان انگلیسی و تسلط خوبی بر آن داشت.
- خود شما چطور؟ فقط به فارسی و عربی حرف می زنید یا به انگلیسی هم واردید؟من مدتی دنبال زبان انگلیسی رفتم. می توانستم نیم ساعت تا 45 دقیقه هم به انگلیسی سخنرانی کنم ولی متاسفانه یک عمل جراحی کردم که سنگین بود. بعد از عمل حدود هفت ساعت بیهوشی داشتم که باعث شد خیلی کلمه های انگلیسی از خاطرم برود. الان هم هر چقدر سعی می کنم برگردد، موفق نمی شوم.
زمانی استاد گرفتم و هر شهری که می رفتم ایشان با من می آمد و روزها پنج شش ساعت تمرین می کردیم. بابا هم خیلی علاقه به این قصه داشتند و آرزو داشتند من با لباس روحانیت به دانشگاه بروم و زبان یاد بدهم. نظرشان این بود که قشنگی روحانیت به این است که زبان های خارجی را خوب بداند. چون وقتی فردی زبان دیگری را یاد می گیرد، دو تا آدم می شود. اگر کسی فارسی و عربی و انگلیسی بداند، به اندازه سه نفر فایده و تاثیر اجتماعی دارد.
در کشورهای خارجی هم که می رفتم و می روم به بازآموزی زبان خیلی احساس نیاز می کنم. متاسفانه فرصت جوانی از دست رفت. یک مقداری هم اشتغال به مطالعه و منبر و توقعات مردم، در کنار تنبلی خودم، (بدون رودربایستی) باعث شد این رشته را جدی دنبال نکنم.
- برنامه ریزی برای این حجم زیاد سخنرانی در شهرها و کشورهای مختلف کار سختی نیست؟ چه کسی این برنامه ها را برای شما تنظیم می کند؟من خودم برنامه ریزی می کنم. اکثر جلساتی که داریم همیشگی است. 20 سال است که به استان کرمان می روم. 24 سال است به کاشان و 22 سال است به یزد می روم. 17 سال است که به همین حسینیه (بنت الزهرا (س)) می آیم. به ندرت جلسات جدید می روم.
- چطور شد که تصمیم گرفتید با این ادبیات جدید بالای منبر صحبت کنید؟13 سالم بود که معمم شدم. به تکلیف نرسیده بودم که به منبر می رفتم. در 17 سالگی به کاشان و در 18 سالگی به یزد دعوت شدم.
سالها پیش شبی در حال رفتن به مشهد با اتوبوس بودم. راننده نوار ترانه گذاشت. من در صندلی پشت راننده بودم. رفتم جلو و گفتم بی زحمت صدای این را کم کنید. راننده گفت جای شاگرد بنشینم که رفته بود ته اتوبوس خوابیده بود. نوار را خاموش کرد و گفت ببین آشیخ جان! من در مسیر مشهد کار می کنم که بتوانم زیارت بروم. فکر نکن بی دینم ولی خوابم می برد و باید بالاخره یک چیزی روشن کنم. شما آخوندها اگر چیزی دارید به ما بدهید که هم چیزی یاد بگیریم و هم بخندیم تا خوابمان نبرد. شما آخوندها فقط روضه می خوانید و بلدید مردم را گریه بیندازید.
من گفتم که به صحبت های مرحوم کافی گوش کنید. گفت مگر مرحوم کافی چقدر صحبت دارد. من همه سخنرانی های ایشان را حفظم. حوزه علمیه فقط همین کافی را بیرون داده است. آن سفر تمام شد و من به حوزه علمیه اصفهان برگشتم و ماجرا را برای استادمان تعریف کردم. ایشان هم من را خوب می شناخت و دیده بود که طلبه ها را می خندانم. در من این توان را دید که بانشاط صحبت کنم. البته به من گفت حواس ات باشد که جامعه امروز ما به گونه ای است که اگر کسی بانشاط صحبت کند، ممکن است آبروی خودش را هم در این مسیر بگذارد. من یادم است یک معامله با امام زمان (عج) کردم و گفتم آقا ! من حاضرم از آبروی خودم بگذرم ولی اسلوب سنتی تبلیغ شیعه را عوض کنم و با زبان جوانان صحبت کنم تا به جای نوار ترانه، نوار من را گوش بدهند. البته من وقتی نشاط را وارد منبر کردم خیلی مراقب هستم که شوخی ها در شان منبر باشد. چون بعضی ها را دیده ام که شوخی بیجا می کنند. البته برخی هم لباس ها هم که صحبت های من را ندیده اند و شنیده اند اتهام هایی به من می زنند که شوخی های نامناسب روی منبر می گویم. وقتی از آنها می خواهم که یک نمونه را معرفی کنند چیزی نمی گویند. بعضی ها حرف مفت می زنند.
- ولی آنها به قسمت هایی از سخنان شما اشاره می کنند که فیلم آن وجود دارد.وقتی یک قسمت کوتاه از یک جلسه سخنرانی را برش زده و به صورت بلوتوث از مجلس بیرون بیاورند، چون سر جای خودش نیست شاید توی ذوق بزند. مثل همین زنده باد خروس. این سخنرانی را من برای زندانی ها کردم. حدیث پیامبر اکرم (ص) را هم توضیح دادم که غیرت را از خروس یاد بگیرید. حالا برای یک مشت زندانی چطور می شود این حرف را زد. باید با زبان خودشان بگویم.
- این سخنرانی در کدام زندان بوده است؟یکی از شهرستان ههای استان خراسان. مال حالا هم نیست. در سال 71 آنجا رفته بودم. شما اگر اصل سخنرانی را گوش کنید، به قول چند نفر از دکترهای جامعه شناسی و روانشناسی، شاهکار است. ولی تعمدا یا از روی بی سلیقگی آمده اند روایت را قیچی کرده اند و فقط جمله زنده باد خروس را باقی گذاشته اند.
یک عده از این نوار فروش ها که من از دست آنها راضی نیستم، برای اینکه به پول برسند هر جنایتی می کنند. اغلب آنها تقوی ندارند. اینها حاضرند برای رسیدن به پول حتی خصوصی ترین فیلم های زندگی خود و خانواده شان را سی دی کنند و بفروشند. این قدر بی دین هستند.
به همه آنها گفته ام این یک توطئه است و آن را پخش نکنید. گفتند می دانیم ولی چون فروش می رود، باز هم تکثیر می کنیم. این چه منطق و استدلالی است که برخی از اینها زیر تابلو موسسه فرهنگی انجام می دهند.
- بین سخنرانی های شما در دهه 70 و 80 تفاوت چشمگیری دیده می شود. به نظر می رسد کمی فیتیله را پایین کشیده اید. علت چیست؟من می خواستم همان سبک و سیاق را ادامه بدهم ولی متاسفانه خیلی ها منافق گونه برخورد کردند. می نشینند پای منبر می خندند، بعد می روند فحش می دهند. لذا سالهاست که طنز را در صحبت های خود کمتر کردم و دیدم متاسفانه برخی از مخاطبان، جنبه لازم را ندارند.
البته وقتی خارج می روم چون فضای آنجا جور دیگری است راحت تر صحبت می کنم. در آنجا به کسی که بتواند به خوبی مطلب را برساند، به چشم یک هنرمند نگاه می کنند. اما اینجا متاسفانه اگر مردم را گریه بیندازیم آدم را عارف، مومن، زاهد می دانند ولی اگر خنده بر لب ها بیاوریم، با دید دیگری نگاه می کنند.
متاسفانه نتوانستم این سبک تاثیر را به همان قوت گذشته ادامه دهم. خیلی از جوان هایی که هیچ گاه پایشان به مسجد باز نشده بود، پای این منبرها می آمدند. خیلی نوار ترانه ها پاک شد و جایش این سخنرانی ها ضبط شد.
خندان مردم سخت است. گریاندن مردم که کاری ندارد. اگر مردی بخندان. البته با رعایت ضوابط. تمام شوخی هایی که بالای منبر مطرح کردم را بگردید، یک مورد خلاف شرع و ادب پیدا نمی شود. متاسفانه برخی همکاران که از این توانایی برخوردار نیستند، شروع کردند به ایراد گرفتن از کار من.
- شما قسمت های جداشده از سخنرانی هایتان را که روی سایت ها گذاشته اید دیده اید؟بله، اینها را دشمن درست کرده است. یک خاطره برایتان بگویم که نکته علمی هم دارد. می دانید که انسان های خلاق، 10 ویژگی دارند. یکی اینکه کارهای آدم های عادی را انجام نمی دهند و از راه های قدیمی حرکت نمی کنند. یک روز یک دانش آموز خلاق در کلاس نقاشی، خوابی را که دیده بود نقاشی کرد. شما خودتان تا به حال خوابتان را نقاشی کرده اید؟ معلم که آن نقاشی را دید گفت: "این چه چیز مسخره ای است که کشیده ای؟" در حالی که آن دانش آموز خلاق بود ولی معلم نمی فهمید. آن دانش آموز رفت و یک نقاشی مثل بقیه کشید که یک خانه و درخت در کنار کوه و خورشید در آن بود. آن وقت معلم به او گفت حالا کار درست را انجام داده ای، در حالی که این کار سرکوب خلاقیت بود.
امروز تبلیغ شیعه با گریاندن به نتیجه نمی رسد چون محکوم می شویم که اسلام دین دلمردگی است. موفقیت آقای قرائتی این بود که ایشان با تخته سیاه و وسایل ساده، کارهای مردم را یاد خودشان می آورد تا خنده شان بگیرد. مردم به آقای قرائتی نمی خندند بلکه به عادت هایی که خودشان مبتلا به آن هستند می خندند. من همین کار را روی منبر آوردم ولی چون آقای قرائتی در صدا و سیما که همه مردم می دیدند، صحبت می کرد، آسیب ندید ولی من چون پشتوانه نداشتم آسیب دیدم. بنده به دلیل بی کسی و غربت به این روز افتادم. البته مشکل حادی پیش نیامده است و با امنیت کامل بیشترین مستمع را در کشور دارم. با اینکه صدا و سیما و رادیو دست من نیست من با تمام این هجمه تخریبی این جمعیت را به مجلس دین می کشانم. حالا اگر به جای این هجمه ها، حسادت ها و تخریب ها حمایت بشوم، جمعیت بیشتر هم می آید.
من خیلی از دست مردم ناراحتم. آن مردمی که خندیدند و نفهمیدند. خندیدند و فکر نکردند. خندیدند ولی به عمق مطلب من نرسیدند. اگر بعد از دانشمند، مبلغ دیگری با سبک جدید نیامد، کمی هم مردم مقصرند. من ثابت کردم که روحانیت می تواند بخنداند و بفهماند ولی عده ای نخواستند که این سبک، یک سنت شود و صدها روحانی برای نسل های بعدی به آن رو بیاورند.
الان در حوزه های علمیه که می روم به طلبه ها توصیه می کنم سبک من را استفاده نکنند چون ممکن است دردسرساز شود. من خیلی متاسفم از اینکه کار من درک نشد.
- مخالفت با پدیده های جدید یک موضوع رایج در حوزه های مختلف زندگی بیشتر است. این وضعیت که منحصر به شما نیست. چقدر سعی کردید از کار خودتان پیش صنف ها دفاع کنید تا این حاشیه ها را به حداقل برسانید؟این سبک یک هنر است و من انتظار برخی واکنش ها را نداشتم. مگر شما چند تا استاد فرشچیان دارید؟ آیا بقیه نقاش ها نمی خواهند مانند استاد نقاشی کنند؟ می خواهند ولی نمی توانند. گاهی اوقات تخریب ها ریشه در جای دیگری دارد و نمی توان با جلسه گذاشتن، مشکل را حل کرد.
- شاید رقابت بین منبری ها قابل فهم باشد ولی قطعا مدیران و مدرسین حوزه های علمیه که چنین نگاهی ندارند. نظر آنها راجع به سبک کاری شما چیست؟آنها تایید می کنند. دکترهای جامعه شناسی و روانشناسی از این کار تعریف می کنند. متاسفانه برخی از توده های مسلمان هم تصور می کنند دین یعنی گریه و به همین دلیل از کار من انتقاد می کنند. در حالی که در دین اسلام، حب و بغض در کنار هم است. در روایت ها، شیعه کسی است که "یفرحون لفرحنا، یحزنون لحزننا" اما برخی قسمت اول این حدیث را فراموش کرده اند.
- شما از همان آغاز می دانستید که قرار نیست مسیر ساده ای را طی کنید. پس چرا در میانه راه، مواجهه با مشکلات شما را دچار تغییر رویه کرد؟فکر می کردم هزینه کمتری داشته باشد. من توقع نداشتم که از جانب قشر مومن و برخی هم لباسی ها این نوع برخوردها را ببینم. تصور می کردم باید سطح شوخی ها را خیلی بالا ببرم تا بتوانم جوانان را جذب کنم. دیدم این طور نیست و با یک لبخند می شود جوان فعلی را جذب دین کرد البته اگر برخی آقایان بگذارند.
روی منبر هر شوخی را نمی شود مطرح کرد. خیلی اتوکشیده باید حرف زد. من نگران بودم نتوانم مردمی را که به جوک های آنچنانی عادت کرده اند جذب کنم. پیدا کردن لطیفه هایی که بشود روی منبر گفت خیلی سخت است. گاهی ساعت ها باید در کتاب ها بگردم تا بتوانم یک حکایت شیرین و جوان پسند پیدا کنم تا بتوانم آن را تقدیم جوانان کنم. پدر من سر پیدا کردن این جور حکایت ها که هم جذاب باشد و هم برای جوانان آموزنده باشد، درمی آید.
بعد دیدم جوان ها خیلی توقع ندارند و فقط اگر از کلیشه ای و با تحکم حرف زدن خارج شویم کافی است. به جوانان خدای دست گیر را معرفی کردم نه خدای مچ گیر. خدایی که حتی اگر به اندازه ستاره های آسمان گناه کرده باشی، درهای توبه را نمی بندد. من سالهاست که روی منبر آن چنان خنده دار حرف نمی زنم ولی هنوز می آیند. چون گویش جوان پسندانه را حفظ کردم. من از این ناراحتم که نتوانستم این کار را تا انتها طی کنم.
- در تاریخ روحانیت و حوزه های علمیه از این دست مسایل زیاد دیده می شود. حتی زمانی به شهید مطهری ایراد می گرفتند که چرا وقت خود را برای تالیف داستان راستان صرف می کند ولی ایشان چون به درست بودن مسیر خود اعتقاد داشت، همان را ادامه داد. اگر شما معتقدید که مبلغان شیعی باید سبک کار خود را به فضای شادتری تغییر دهند، پس چرا با این حاشیه ها از مسیر خود عقب نشینی کردید؟هر کسی یک ظرفیتی دارد. البته من همان دانشمند 30 سال پیش هستم و خیلی فرق نکرده ام. فقط شوخی ها را کمتر کردم. می خواهم این کار برای مستمع سوال ایجاد کند که چرا کم شده است؟ آن وقت می گویم از من نپرسید؛ از آنهایی بپرسید که فکر می کنند دین یعنی گریه. اسلام دین نشاط است ولی برخی مقدس مآب ها سعی می کردند چهره آن را غیرعمد تخریب کنند.
- شما یکی از روحانیونی هستید که گاهی در جمع زندانیان سخنرانی می کنید. این موضوع ناخودآگاه آدم را یاد فیلم مارمولک می اندازد. این فیلم را که دیده اید؟ با چهره متفاوتی که این فیلم از روحانیت نشان می دهد موافقید؟مارمولک 130 اشکال دارد. در اصفهان یک ساعت با آقای کمال تبریزی کارگردان آن مناظره کردم. ایشان خیلی از حرف های من را قبول کرد و خیلی را قبول نکرد. در نهایت گفت تو باید بیایی پیش من کارگردانی یاد بگیری و من هم بیایم سخنرانی یاد بگیرم. می خواست با این حرف بگوید هر کسی کار خودش را انجام دهد. ولی من هنوز در مورد مارمولک حرف دارم. من روی پلان به پلان این فیلم نقد جدی دارم؛ چون توطئه ای علیه روحانیت بود که ادعای خدمت به روحانیت هم دارد.
- حجت الاسلام محمدرضا زائری مشاور فیلمنامه بوده است. او در مدرسه عالی شهید مطهری درس خوانده است. پدر ایشان حجت الاسلام غلامعباس زائری هم از علمای خوش نام منطقه لویزان است. به نظر شما صحبت از توطئه بودن این فیلم، کمی تندروی نیست؟من با ایشان صحبت نکردم و بحثم با آقای کمال تبریزی بود. شما می دانید مردم بعد از دیدن این فیلم چقدر به روحانیت توهین کردند؟ تاثیر این فیلم که رفع مظلومیت روحانیت نبود. فکر می کنم خود آقای زائری اجگر با لباس روحانیت می آمد بیرون همان موقع صدها نفر به او می گفتند مارمولک.
- بله اتفاقا آقای زائری می گفت هر کس به من می گفت مارمولک؛ من هم در جواب می گفتم جان برادر حرفت را بزن. او با این کار قصد داشت جوانان را به روحانیت جذب کند.چه جذبی؟ در این فیلم توهین به امام رضا (ع) شد. در این فیلم اسم یک دزد را گذاشته اند رضا. من با خالکوب ها صحبت کردم. نمی دانم آقای زائری هم برای مشاوره فیلمنامه به سراغ آنها رفته بود تا فیلم بهتری بسازد؟ به خدا اگر رفته باشد. من از خالکوب ها پرسیدم تا به حال در طول عمرتان چه چیزهایی خالکوبی کرده اید. گفتند کله مار، افعی، اژدها، شیر، پلنگ، عقرب و تارعنکبوت. پرسیدم شما برای کسی در طول این چند سال، مارمولک زده اید، گفتند نه.
رضا دزده در پلان اول می آید در زندان کبوتر سفیدی که گرفتار سیم خاردار شده را نجات می دهد. کبوتر سفید در همه جای دنیا نماد صلح و آزادی است. در آخر فیلم نیمه شعبان است. این فیلم دو منجی را کنار هم گذاشته است.
- البته سینما روال خاص خود را دارد و در ساخت یک فیلم عوامل مختلفی فعالیت می کنند که هر کدام دستی روی فیلمنامه می کشند. پیمان قاسم خانی هم تغییراتی در فیلمنامه اولیه مارمولک به وجود آورده است و ما نمی دانیم که این دیالوگ را چه کسی گذاشته است؟اگر من فیلمنامه می نوشتم اجازه نمی دادم کسی در آن دست ببرد. همان طور که اجازه نمی دهم در منبر من دست ببرد. هر کسی باید اقتدار داشته باشد.
- به هر حال نویسنده اولیه فیلمنامه که نمی تواند تا آخر فیلم در کنار عوامل ساخت بماند و مسوولیت همه جزئیات را به عهده بگیرد.پس من باید یقه چه کسی را بگیرم؟ به کمال تبریزی که این حرف را زدم، رنگش پرید و گفت تو خیلی ریز نگاه می کنی. گفتم تو اصلا نگاه نمی کنی. فیلم مارمولک جنایت و خیانتی بود به لباس روحانیت. در اصفهان من خودم دیدم که چهار نفر بی تربیت، به بزرگ ترین عالم شهر گفتند مارمولک. اگر این فیلم اصلاح می کرد و مردم را با روحانیت آشتی می داد خوب بود. ولی به مردم توهین کردن را یاد داد. آن وقت فکر می کنند ما نان گندم نخورده ایم و می گویند این فیلم مردم را با روحانیت آشتی داد.
- همین که بیایند و فیلمی ببینند که موضوع آن روحانیت است، آشتی دادن مردم با روحانیت نیست؟نه خیانت است. اگر می خواهند این طوری آشتی بدهند، چرا از روحانیت شروع می کنند. بروند از قاضی ها، مسوولان یا نمایندگان مجلس شروع کنند.
- مثل اینکه شما دوست دارید برای فیلمسازی دردسر درست شود!چون زورشان به آنها نمی رسد سراغ روحانیت می آیند. چون روحانیت مظلوم است. ولی اشتباه می کنند چون من و امثال من پای کار ایستاده ایم. تندترین سخنرانی ها را علیه این فیلم کردم و حاضرم جانم را پای این کار بگذارم. چون اینها خیانت کردند.
- نظر شما راجع به فیلم های دیگری که با موضوع روحانیت ساخته شده چیست؟"طلا و مس" را هنوز ندیده ام که بخواهم نظر بدهم. فیلم "زیر نور ماه" قشنگ بود و خوش باوری و سادگی طلبه ها را نشان می داد. طلبه ای در این فیلم با سادگی ماشین آن خانم را هل داد. خود من بارها ماشین مردم را هل داده ام. این فیلم توهین به روحانیت نبود ولی مارمولک توهین به روحانیت، اسلام و امامان بود. حتی توهین به مردم بود. وقتی او پای منبر می رود، چهار تا خل و چل پای منبر او می روند. یک دیوانه هم یادداشت برمی دارد. این همه دانشجویی که پای منبر من مطلب می نویسند، کدامشان دیوانه اند.
فساد در میان دکترها بیشتر است یا روحانیت؟ خدا وکیلی استادان دانشگاه پاک تر هستند یا استادان حوزه؟ من همه جا بوده ام و دیده ام. آمار فاسدان که در دادگاه ویژه روحانیت محاکمه می شوند بسیار کم است. من در طول عمر خودم فقط دو سه مورد از این افراد دیده ام که خیلی زود خلع لباس شده و از تشکیلات امام زمان (عج) اخراج شدند.
- شما در محیط های مختلفی مثل زندان، پادگان و دانشگاه سخنرانی می کنید. چطور اطلاعات خودتان را از این محیط ها تقویت می کنید؟من قبل از هر سخنرانی سعی می کنم مخاطبان را بشناسم. وقتی به پادگان می روم از فرماندهان، سربازان و جوانان اطراف خودمان، شرایط و محیط خدمت سربازی را می پرسم. در بیشتر شهرهایی که می روم، سخنرانی در زندان هم دارم. وقتی آنجا می روم مشکلات خودشان را به آنها یادآوری می کنم. یک شوخی هم دارم و می گویم شما فکر نکنید فقط شما مجرمید. فرق ما و شما این است که شما لو رفته اید ولی ما هنوز لو نرفته ایم. "اگر امر شود که مست گیرند، در شهر هر آنچه هست گیرند" به آنها تذکر می دهم به جای سیر در گذشته ها به آینده فکر کنند. روحانیونی که در زندان کار می کنند، بندگان خدا خیلی هم زحمت می کشند ولی برای دستیابی به نتایج بهتر، حوزه باید یک سری طلبه در رشته های مختلف، از جمله تبلیغ در زندان تربیت کند. تبلیغ در زندان یک کار تخصصی است و هر روحانی به درد آن نمی خورد. باید تخصص ها را در حوزه زیاد کرد؛ همانطور که در یک دانشکده علوم پزشکی، ده ها رشته تخصصی و فوق تخصصی مختلف تدریس می شود.
اگر حوزه های علمیه تبلیغات دینی را به صورت تخصصی آموزش ندهند، در آینده نزدیک میادین فرهنگی را یکی یکی از دست می دهند چون یک روحانی امروزی باید به دو زبان "جوان" و "زمان" مسلط باشد. اگر یک روحانی، دردشناسی داشت و شرایط جامعه را خوب شناخت، می تواند داروی مناسبی ارائه دهد. امروز برخی فکر می کنند جوانان فقط افرادی پر از شهوت هستند که باید آنها را نصیحت کرد، در حالی که همین نگاه ناقص، رابطه جوانان و روحانیون را آسیب پذیر می کند.
- ولی شما هم که در سخنرانی های خود با لحن تند و تیزی از رواج شهوت گرایی در جوانان انتقاد می کنید. بین انتقاد شما و سایر همکاران تان چه تفاوتی وجود دارد؟خدا انسان را چهار طبقه آفریده است: عقل، قلب، شکم و زیر شکم. مشکل نسل جوان را باید از طبقه بالا حل کرد و نه پایین. اگر فکر نسل جوان درست شود، می تواند احساسات و شهوت خود را مدیریت کند. شهوت یک چیز خدادادی است که باید با ازدواج آن را مدیریت کرد. عفت یک باور است که باید آن را به دست آورد.
جامعه شناسان می گویند فکر انسان درخت است و میوه آن هم عمل. اگر فکر درست شود میوه خوب می دهد و اگر فاسد شود، عمل فاسد به همراه دارد. من بعضی اوقات ناراحت می شوم که می شنوم جوانان را به عنوان موجوداتی شهوت ران معرفی می کنند که صبح تا شب به دنبال تخلیه شهوت است. این کار، توهین به جوان است. خیلی اوقات جوانان می آیند پیش من و می گویند دعا کن از استمنا نجات پیدا کنم. وقتی کسی پیش روحانیت یا دکتر می رود، نشان می دهد که از این آلودگی متنفر است.
کسانی که شب های احیا در جلسه ها می آیند و گریه می کنند، از غم دوست دخترشان نیست. می خواهند گناه را از وجودشان پاک کنند. حق جوانان این نیست که به آنها به عنوان موجودات پلید و گناه دوست نگاه شود. من جوان ها را در این جامعه خیلی مظلوم می دانم.
- خیلی ها می گویند جوانان در سی، چهل سال اخیر به لحاظ اخلاقی دچار وضعیت بدتری شده اند و حیا و عفاف از جامعه رخت بربسته است. به نظر شما گذشت زمان چه تاثیری بر حوزه اخلاق خانواده گذاشته است؟برخی دچار انحراف هایی شده اند ولی نباید این طور قضاوت کرد. این مثل عسل است. کسی از عسل بدش نمی آید ولی وقتی این عسل را با خاک مخلوط کردیم، هیچ کس خوشش نمی آید آن را بخورد. دین با فطرت انسان ها ارتباط دارد و ندای دین خواهی در وجود همه جوان ها هست. جوانان از دین خسته نشده اند، از مبلغان دینی ناراحتند.
- حضور روحانیون در ساختارهای اداری چه تاثیری بر این فضا به جای گذاشته است؟این که حکومت دست متدینان جامعه باشد، خیلی عالی است ولی باید ملت را آموزش بدهند که اسلام از مسلمانان جداست. اگر این اتفاق بیفتد، نه لطمه به حکومت می خورد و نه به دین مردم. اگر مقدمات اصلی را به جوانان بفهمانیم، استقبال می کنند. به عنوان یک روحانی حق ندارم بالای منبر طوری حرف بزنم که انگار من معصوم هستم و بقیه همه از خرابات برگشته اند. باید بگویم چهارده معصوم بیشتر نداریم و اگر یک روحانی خطا می کند، نباید آن را پای اسلام نوشت. آن قدر تسلط را در بحث روحانیت بالا برده ایم که برخی افراد با دیدن ما، یاد امیرالمومنین (ع) می افتند، ولی ما چه سنخیتی با امیرالمومنین (ع) داریم؟ ما باید بگوییم روحانیون، انسان هایی هستند از جنس مردم عادی که مسایل دینی را به خودشان و بقیه یادآوری می کنند. همان طور که یک نفر در جامعه نجار، پزشک یا راننده می شود و به جامعه خدمت می کند، برخی افراد هم وظیفه دارند در لباس روحانیت به مردم خدمت کنند.
روحانیت وظیفه دارد دین را به مردم به گونه ای عرضه کند که مردم راحت تر بپذیرند و در زندگی عمل کنند و خودش هم عمل کند. اگر یک پزشک سیگار بکشد، این کار او اشتباه است ولی نباید علم طبابت را زیر سوال برد. اگر روحانی اشتباه کرد، نباید نیاز به تبلیغ دینی را زیر سوال برد.
یک جوانی را دیدم مسیحی شده، پرسیدم چرا این کار را کردی؟ گفت چون مسلمان ها دروغ می گویند. گفتم تو فقط 100 تا مسلمان که دوست و رفیق و خانواده ات بودند را می شناسی. یک میلیارد و پانصد میلیون مسلمان در جهان وجود دارد که خیلی ها اهل صداقت هستند. آنهایی هم که دروغ می گویند، اشتباه خودشان است. اسلام که نگفته دروغ بگویند.
علت دین زدگی در جوانان، یکی این است که دین و محتوای آن را نمی شناسند. هم اینکه اشتباه متدینین را به حساب دین می نویسند که کار اشتباهی است.
- خود شما چقدر وارد جناح بندی های سیاسی شده اید؟تا به حال نه. برای اینکه نیازی به این کار ندیدم. ماشاءالله همه جناح ها، طرفدارهای خوبی دارند و بهتر است من کار خودم را انجام بدهم. البته فصل رای دادن که می شود، مردم را تشویق می کنم رای بدهند و آبروی نظام را حفظ کنند. تاکید می کنم مراقب باشند پا روی خون شهدا نگذارند و به فرمایشات رهبری و مراجع تقلید توجه کنند ولی تا به حال نگفته ام به چه کسی رای بدهند.
- در فعالیت های تبلیغی خود از امکانات دولتی هم استفاده می کنید؟هرگز. البته همین جلسات به برکت خون شهدا و نظام اسلامی است. همین امنیت تبلیغ مذهبی را مدیون حکومت اسلامی هستم ولی از هیچ ارگانی پول نمی گیرم. مدتی معلم حق التدریس بودم و حقوق همان موقع را خرج مدرسه می کردم و ریالی از آن را وارد زندگی شخصی خودم نکردم. من فقط با شهریه امام زمان (عج) و هدیه هایی که بابت منبرها می دهند، زندگی می کنم.
- پس با مشکل معلمان حق التدریسی به خوبی آشنا هستید.بله به خوبی. من دوازه سال در دبیرستان و هنرستان تدریس می کردم و مشکلات مالی همکاران را به خوبی می دیدم.
- شما در سخنرانی امشب خود به کارمندان دولت تاکید کردید که حواس شان باشد ممکن است یک روزی کارمند امام زمان (عج) باشند و باید از الان رفتار خودشان را مطابق آینده اصلاح کنند. مگر حضرت ولی عصر (عج) هم تشکیلات اداری به این گستردگی خواهند داشت؟در روایات داریم که تلاش کنید از کارگزاران حکومت حضرت باشید. در زمان ایشان برای همه کارها به متخصص احتیاج است. اگر قرار است ساختمان ساخته شود به مهندس احتیاج است. در حکومت امام زمان (عج) که همه کارها با اعجاز انجام نمی شود. مردم در آن زمان به اشتغال کامل می رسند.
- پشت میز نشین بیکار هم وجود خواهد داشت؟نمی دانم، ولی فکر می کنم هر کسی به صورت جدی به وظایف خودش عمل خواهد کرد. یک سری کارها هست که آقا ابداع می کنند و همه مشغول فعالیت می شوند. البته شعور مردم آنقدر بالا می رود که اهل قناعت می شوند و وقت اضافی خود را به عبادت، مطالعه یا خدمت به بقیه مردم می گذارند. مردم در آن زمان عاقل و عاشق و تشنه خدمتگزاری می شوند. همه دوست دارند به انسان های دیگر خدمت کنند. برای همین هیچ وقت جارو یا بیل روی زمین نمی ماند. هیچ کلاسی هم بی معلم نمی ماند. همه سعی می کنند در خدمت به خلق از هم سبقت بگیرند.