به
گزارش تابناک به نقل از بی.بی.سی، موزه اسرائيل در بيت المقدس که به تازگي با هزينه صد
ميلون دلار مرمت شده، مجموعه بي نظيري از آثار باستاني ايران مربوط به
تمام دوره‌هاي تاريخي را در خود جاي داده است.
نعما بروش، متصدي
ارشد بخش هنر و باستان شناسي اسلامي موزه اسرائيل است. خانم بروش مرا به
ديدن نگين اين مجموعه راهنمايي کرد، يک محراب کامل متعلق به دوران صفوي.
خانم
بروش در خصوص اين محراب گفت: «محراب ما متعلق به قرن هفدهم و کار اصفهان
است. ما مي‌دانيم که از قرن پانزدهم، ايران تزئين بناها و مقابر مذهبي را
با موزائيک و کاشي لعابي آغاز کرد و اين سبک در طول دوره‌هاي تيموري و
صفوي در بخارا و سمرقند نيز بسيار رايج بود.
ايران و هنر ايراني
بويژه از قرن يازدهم تا سيزدهم، کانون اصلي هنر اسلامي محسوب مي‌شود. ما
آثار اين دوره را سبک سلجوقي مي‌ناميم و از اين دوره بود که به عنوان
مثال، فنون مهم کوزه گري مثل لعاب کاري و ميناکاري ابداع شد. در خصوص
سازه‌هاي فلزي، ما مي‌دانيم که طلا کوبي و نقره کوبي ظروف فلزي از ايران
آغاز شد و به مصر و سوريه راه يافت.»
اما چگونه موزه اسرائيل به چنين گنجينه بي‌نظيري از آثار تاريخي و باستاني ايران دست يافته است؟
خانم
بروش در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «اشياء مربوط به دوره اسلامي که از
فرهنگهاي همسايه در اينجا به نمايش گذاشته شده‌اند، در واقع اکثر توسط دو
نفر به موزه اهدا شده‌اند، يکي ايوب رب نو، ساکن ايران و فرانسه و ديگري
يوحنا داوود که در ايران متولد شده بود و در لندن زندگي مي‌کرد. ايوب رب
نو يک گنج ياب بود و براي همين است که اکثر آثار دوره اسلامي ايران در
اينجا توسط او اهدا شده.
اما يوحنا داوود يک پژوهشگر متون و ادبيات بود.
او اشعاري منتشر کرده و در کار ترجمه آثار فارسي به انگليسي هم دستي
داشته. بيشتر کلکسيون داوود از متون تذهيب شده، قرآن‌هاي نفيس و
مينياتورها تشکيل شده است.»
در تلاش براي کسب اطلاعات بيشتر درباره
اهدا کننده اين آثار منحصر به فرد تذهيب و مينياتور، موزه اسرائيل موافقت
کرد تا آرشيوهاي مربوط به يوحنا داوود در اختيار ما گذاشته شود. هر چند
نتوانستيم خانم بروش را تا داخل خزينه موزه تعقيب کنيم، اما او به زودي با
در دست داشتن جعبه‌اي حاوي اوراق شخصي يوحنا داوود بيرون آمد، مدارکي که
تا قبل از اين هرگز در معرض ديد رسانه‌ها گذاشته نشده بود.
مجموعه‌اي
از عکسها و نوشته‌هاي يوحنا داوود در بين اين مدارک بود، مثلا يکي مربوط
به سال 1924 است، زماني که او جوان بود و براي تحصيل از ايران به لندن
رفته بود. همچنين عکسي مربوط به سال 1920 که او را در حضور شاهزاده سالار
الدوله، پسر دوم مظفرالدين شاه ايران در مجلسي در قلعه ژنرال موزر در
سوئيس نشان مي‌دهد.
يوحنا داوود فقط چند روز بعد از امضاي سند واگذاري کلکسيونش به اسرائيل، در تنهايي در بيمارستاني در لندن درگذشت.
مجموعه
او سپس از طريق کانال ديپلماتيک سفارت اسرائيل به اين کشور منتقل شد. در
سال 1984، ارزش نقدي کلکسيون داوود حداقل 20 ميليون پوند برآورد شد.
هر چند که به عنوان آثار منحصر به فرد، ارزش واقعي اين مجموعه از هر مبلغي فزونتر است.