عصر ایران؛ ترانه ملکی- سرو چهارهزار ساله ابرکوه یزد در خطر تنش زیستی قرار دارد. یک کارشناس قنات و فعال محیط زیست در یزد در این باره به عصر ایران گفت: قنات تاریخی نبادان سرو ابرکوه را آبیاری می‌کرد. آب این قنات در حال حاضر تعدیل شده و به همین دلیل سرو با آب چاه آبرسانی می‌شود. تغییر آب، این سرو را در بلندمدت دچار تنش زیستی می‌کند.
حسین درجوش بیان کرد: در سال‌های گذشته، عواملی مانند برداشت بیش از اندازه از چاه‌ها، نبود حمایت دولت‌ها برای حفاری پیش کار قنات نبادان و تامین هزینه‌های حفظ آن، باعث شد مرگ قنات اعلام و در نهایت چاه به جای قنات حفر شود.
به گفته او سرو در خطر خشک شدن نیست ولی آب جایگزینی که برای آن در نظر گرفته‌اند، از نظر وجود املاح با آب قبلی تفاوت دارد. سرو ابرکوه با آب چاه سازگار نیست و این موضوع می‌تواند آن را در بلندمدت در تنش زیستی قرار بدهد.
درجوش افزود: این در حالی است که این سرو میراث طبیعی ماست و باید آن را برای آیندگان حفظ کنیم. او اعلام کرد: حقابه کشاورزان از این قنات 13 لیتر بر ثانیه بود که حدود 5 لیتر آن در مسیر در زمین فرو می‌رفت. حالا با لوله‌گذاری انجام شده، این میزان دیگر به زمین فرو نمی‌رود و کشاورزان حاضر شده‌اند حقابه سرو را بدهند. هزینه تامین آب سرو ابرکوه از قنات حدود 3 میلیارد تومان است که کشاورزان محلی پذیرفته‌اند بخشی از آن را تقبل کنند و مابقی نیاز به کمک دولت دارد.
چاه‌ها بلای جان قنات‌های یزد
این کارشناس قنات گفت: بسیاری از قنات‌های یزد با همت مردم محلی همچنان فعال است و میزان آب و سلامت سازه حفظ شده اما با این حال سهم قنات‌ها از تامین آب شهر نسبت به 50 سال قبل کاهش داشته است.
دیرجوش بیان کرد: اکنون در یزد حدود 3 هزار رشته قنات کوچک و بزرگ جاری است. در آمار رسمی گفته می‌شود از ابتدا هم همین حدود قنات در یزد وجود داشته اما طبق تجربه باید بگویم تعداد زیادی از قنات‌ها به دلیل حفر چاه یا دلایل دیگر از مدار خارج شده‌اند.
او گفت: طبق آمار آب منطقه‌ای یزد، نزدیک به 4 هزار حلقه چاه مجاز در دهه‌های گذشته در این شهر حفر شده و برآورد می‌شود چندین هزار حلقه چاه غیرمجاز هم در این استان احداث شده باشد.
او افزود: با این حال به نظر می‌رسد قنات‌ها در شهر یزد نسبت به شهرهای دیگر بیشتر حفظ شده‌اند. به گفته دیرجوش، «اصلی‌ترین ضرر تغییر قنات به چاه، ایجاد وهن درباره وجود حجم زیادی آب زیرزمینی است. بعد از حفر چاه‌ها مردم و مدیران در این زمینه دچار وهن شدند و تعداد چاه‌ها باز هم زیاد شد.»
او بیان کرد: حداقل 25 درصد از منابع آبی کشاورزی یزد از طریق قنات‌ها تامین می‌شود.
سالانه 300 میلیون مترمکعب اضافه برداشت از چاه‌ها
دیرجوش تاکید کرد: سالانه حدود 900 میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی در یزد برداشت می‌شود که بیش از 300 میلیون مترمکعب آن اضافه برداشت است.
او بیان کرد: اگر با همان روش دهه 70 و 80 ادامه دهیم و برداشت آب زیرزمینی به میزان فعلی ادامه پیدا کند، تا چند سال آینده آبی در آبخوان باقی نمی‌ماند.