فیلم گزارش را این‌جا ببینید
عصر ایران ــ آثار هنری باستانی که در غار پش مال یافت شده‌اند، سهم بزرگی در شناخت هنر و فرهنگ پیشینیان دارند. اگر این غار سنگی به عنوان یک پناهگاه مرموز وجود نداشت، ممکن بود امروز هیچ‌کدام از این آثار باقی نمانده باشند. در اعماق این غار، پیشینیان ما آثار هنری خلق کرده‌اند که هنوز هم ما را متحیر می‌کند. این آثار شامل نقوش و تصاویر حیوانات است که به طرز استادانه‌ای در دل سنگ‌ها کنده‌کاری شده‌اند.
غار پش مال به دلیل جذابیت و زیبایی طبیعی‌اش، مؤلفه‌ای منحصر به فرد در جهان باستان است. آثار هنری در این غار، تعابیری از دنبال کردن فعالیت‌های روزمره و مذهبی ساکنان باستانی این منطقه ارائه می‌دهند. به ویژه تصاویری از اسب‌ها که در بربری سنگ‌ها جمع‌آوری و به شکلی استادانه ترسیم شده‌اند، توجه ویژه‌ای به خود جلب کرده‌اند.
پیشینیان ما از شیوه‌های ویژه‌ای برای خلق این آثار هنری بهره برده‌اند که از میان آن‌ها روش‌هایی مانند استفاده از زغال چوب و آب برای ترسیم طرح‌ها بر روی دیوارهای غار به چشم می‌خورد. بازسازی این آثار توسط محققانی مانند میشل لابلانژه نشان داده است که این روش‌ها چقدر پیچیده و زمان‌بر بوده‌اند، زیرا او با استفاده از تکنیک‌های باستانی موفق به بازسازی یکی از اسب‌های موجود در غار شده است.
غار پش مال همچنین واجد اهمیت فرهنگی و مذهبی است. به گفته برخی محققین، ممکن است این غار به عنوان یک معبد طبیعی نقش داشته باشد. تجمع پیشینیان در این غارها، به عنوان پناهگاهی در برابر تغییرات آب و هوایی مانند دوره یخبندان کمک کرده و نمادی از جامعه و فرهنگ زمان خود بوده است.
این آثار و مطالعات پیرامون آن‌ها، نقش غیرقابل انکاری در پیشبرد دانش ما از هنرهای باستانی و تأثیرات فرهنگی دارند و همچنین بازتاب‌دهنده پیچیدگی و عمق تعامل انسان با محیط طبیعی خود هستند.