عصر ایران - «هوآ هاکانانای» (Hoa Hakananai) یکی از مشهورترین و بحث برانگیزترین مجسمه های موآی جزیره ایستر (راپا نوئی) است که هم اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می شود. این مجسمه با قدمتی حدود ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ سال، نمادی از فرهنگ غنی و اسرارآمیز این جزیره به شمار می رود.
این مجسمه از سنگ بازالت تراشیده شده و در محل مقدس اورونگو، در جزیره ایستر، کشف شد. پشت مجسمه دارای سنگ نگاره های پیچیده مرتبط با تانگاتا مانو (Tangata manu) یا آیین پرنده باز است.
هوآ هاکانانای به معنی «دوست ربوده شده، گم شده یا پنهان» است. این مجسمه با 2.42 متر ارتفاع، وزنی در حدود 4.2 تن دارد.
مجسمه های موآی برای مردم جزیره ایستر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و نماد اجداد، رهبران و خدایان آنها به شمار می روند. باور بر این بود که این مجسمه ها قدرت و انرژی معنوی را به جامعه می بخشند. گفته می شود که آنها آرینگا اورا (Aringa ora)، چهره های زنده اجداد هستند.
در سال ۱۸۶۸، خدمه یک کشتی بریتانیایی به نام اچ ام اس توپاز از جزیره ایستر بازدید کردند و پس از کشف مجسمه هوآ هاکانانای به صورت نیمه مدفون، تصمیم گرفتند آن را به انگلیس منتقل کنند.
پس از بازگشت کشتی توپاز به انگلیس در سال 1869، این مجسمه به عنوان هدیه به ملکه ویکتوریا تقدیم شد و سپس از طرف ملکه به موزه بریتانیا اهدا شد.
از آن زمان تاکنون، مردم جزیره ایستر خواستار بازگرداندن این مجسمه به سرزمین مادری خود هستند و این موضوع به یکی از بزرگترین مباحث در زمینه میراث فرهنگی تبدیل شده است.
مردم جزیره ایستر معتقدند که این مجسمه بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی آنهاست و بازگرداندن آن به معنای ترمیم ارتباط معنوی با اجدادشان است.
بازگشت مجسمه می تواند به توسعه گردشگری در جزیره ایستر کمک کند و به مردم محلی فرصت های اقتصادی بیشتری بدهد.
ماجرای هوآ هاکانانای نشان دهنده تقابل بین میراث فرهنگی، مالکیت و حقوق بشر است. این مجسمه نه تنها یک اثر هنری زیبا، بلکه نمادی از هویت و تاریخ یک جامعه است. بازگرداندن آن به جزیره ایستر می تواند به تقویت هویت فرهنگی این مردم و همچنین توسعه گردشگری پایدار در این منطقه کمک کند.