عصر ایران ــ بیش از 11 سال از حمله شیمیایی در غوطه شرقی سوریه می‌گذرد، اما خاطرات تلخ آن حادثه هنوز برای بازماندگان زنده است. محمد البغدادی، یکی از کسانی که از این حمله جان سالم به در برده است، با یادآوری آن روزها می‌گوید: “ما کم‌کم هوشیاری خود را از دست دادیم و بدن‌مان مانند اسفنجی متورم شد. نمی‌توانستیم نفس بکشیم و صحبت کنیم. کسانی که بیشتر در معرض مواد شیمیایی بودند، از دهانشان کف می‌آمد و مرگ‌شان نزدیک به نظر می‌رسید. در میان آن‌ها زن‌ها و بچه‌ها هم بودند.”
فیلم گزارش را این‌جا ببینید
البغدادی تخمین می‌زند که در این حمله بیش از هزار نفر کشته شدند. از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا اعلام کرده است که بیش از 1500 نفر، اکثراً زن و کودک، در این حادثه جان خود را از دست دادند.
دلیل حمله شیمیایی، به گفته‌ی بسیاری از بازماندگان، واکنش تلافی‌جویانه دولت بشار اسد به اعتراضات مردمی علیه او بود. در واقع، اعتراضات مسالمت‌آمیز در غوطه، که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، جرقه‌ی انقلاب علیه اسد را روشن کرد و دولت سوریه با استفاده از سلاح‌های شیمیایی به سرکوب آن پرداخت.
با سقوط دولت اسد و پایان جنگ داخلی در سوریه، مردم این کشور به ویژه در مناطق آسیب‌دیده مانند غوطه، خواستار عدالت برای کسانی هستند که مسئول این جنایات هستند. یکی دیگر از بازماندگان حملات شیمیایی می‌گوید: “ما می‌خواهیم مطمئن شویم که دیگر چنین حوادثی تکرار نمی‌شود. هزاران نفر کشته شدند و هزاران نفر شکنجه شدند. تا زمانی که بشار اسد و همراهانش به دادگاه کشیده نشوند، مردم سوریه نمی‌توانند نفس راحتی بکشند.”
در پی این درخواست‌ها، سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) روز گذشته جلسه‌ای فوری در لاهه برگزار کرد تا وضعیت تسلیحات شیمیایی سوریه را بررسی کند. این سازمان متعهد شده است که بازرسان خود را به سوریه ارسال کند. پس از حملات غوطه، OPCW موفق شد بیش از 1100 تن گاز سارین، وی‌ایکس و گاز خردل را از بین ببرد. اما با وجود این اقدامات، کارشناسان معتقدند که هنوز در برخی مناطق سوریه، انبارهای سلاح‌های شیمیایی وجود دارد.
در همین حال، ایالات متحده آمریکا نگرانی‌های جدی خود را از ذخایر سلاح‌های شیمیایی سوریه اعلام کرده است. یک سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفته است: “ما نگران هستیم که این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی بیافتد و در این زمینه با شرکای خود در حال همکاری هستیم.”
این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که مردم غوطه با یادآوری تراژدی‌های گذشته، به آینده‌ای امیدوار هستند که در آن دیگر از تهدید حملات شیمیایی خبری نباشد. محمد البغدادی، از بازماندگان حمله شیمیایی غوطه، در پاسخ به این سؤال که چه انتظاری از آینده دارد، می‌گوید: “من منتظر پیروزی جدید هستم، ان‌شاءالله پس از سقوط دولت اسد. پس از آنکه ما شهدای زیادی دادیم، امیدوارم که عدالت در مورد بشار اسد و مسببان این جنایات به اجرا درآید.”
در همین راستا، در ایالات متحده نیز تلاش‌ها برای اجرای عدالت در مورد مسببان جنایات جنگی در سوریه در حال شکل‌گیری است. روز گذشته، هیئت منصفه عالی دادگاه کالیفرنیا سمیر عثمان شیخ، رئیس سابق زندان بدنام عدرا در سوریه، را به جرم شکنجه و مشارکت در توطئه‌های شکنجه زندانیان متهم کرد.
این اقدامات، همراه با گام‌های بیشتر برای برقراری عدالت و پایان دادن به استفاده از سلاح‌های شیمیایی، نشان از تلاش‌های بین‌المللی برای جلوگیری از تکرار چنین فجایع انسانی در آینده دارد.