عصر ایران؛ سروش بامداد- روزنامه‌های چاپ تهران از سخنان رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برداشت‌های مختلفی داشته‌اند یا به شکل‌های متفاوت منعکس کرده‌اند. در حالی که اصل داستان این است که مقامات ایران به آقای گروسی گفته‌اند «اگر شورای حکام علیه ما قطعنامه صادر نکند ما هم روند افزایش ذخایر اورانیوم 60 درصدی را متوقف می‌کنیم.»
برخی این را به منزلهٔ هشدار تلقی کرده و نتیجه گرفته‌اند این یعنی اگر قطعنامه صادر کنید ما همچنان ادامه می‌دهیم. بعضی به منزله توقف دانسته و در عین حال با کلمات "قول" و "پیشنهاد" هم رو‌به‌روییم.
در حالی که به نظر می‌رسد ایران نه تهدید کرده (چون دارد کار خود را انجام می‌دهد) نه پیشنهاد داده. بلکه قول داده منتها قول مشروط. یعنی «شما قطعنامه صادر نکن ما هم به همین 185 کیلوگرم اورانیوم غنی شدۀ 60 درصدی بسنده می‌کنیم.»
تیتر کیهان به نقل از گروسی این است: «ایران توقف غنی‌سازی ۶۰ درصد را پذیرفت.»
با این که رییس فعلی سازمان انرژی اتمی ایران همان رییس دوران مرحوم رییسی است ولی کیهان ترجیح داده از گروسی نقل کند. زیرا یا اطلاعات محرمانه و بیشتر یا دست بازتری دارد و می‌داند واقعا پذیرفته‌ایم و هشدار و پیشنهاد و قول یا قول مشروط نیست یا چون می‌خواهد بر خلاف سه سال ۱۴۰۰ تا روی کار آمدن پزشکیان منتقد دولت باشد. (این هم از عجایب و منحصر به ایران است که سینه‌چاک‌ترین برای نظام جمهوری اسلامی منتقدترین باشد در قبال دولت جمهوری اسلامی.)
تیتر روزنامهٔ اطلاعات را می‌توانید حدس بزنید. مثل همیشه به گونه‌ای که به کسی برنخورد و چون رییس آن حالا وزیر ارشاد هم شده طبعا به دولت منتسب می‌شود: «موافقت ایران با توقف افزایش ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی.»
خبر درست است منتها ذخایر که به خودی خود زیاد نمی‌شود. قاعدتا منظور توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی و اکتفا به ذخایر موجود است که در خبری که از روزنامهٔ اعتماد و با منبع رویترز نقل خواهیم کرد میزان آن ۱۸۵ کیلوگرم اعلام شده است.
سازندگی اما از کلمهٔ «هشدار»استفاده کرده. چون به نقل از وزیر خارجه است در حالی که عباس عراقچی «تاکید» کرده و لفظ هشدار را به کار نبرده است. رسانه‌ها یا از رافائل گروسی نقل کرده‌اند یا از عباس عراقچی. در ادامه توضیح به نقل از مدیر کل آژانس آورده است: «ایران با توقف افزایش ذخایر غنی سازی بالای ۶۰ درصد موافقت کرده است.»
روزنامۀ اعتماد اما از کلمهٔ «پیشنهاد» استفاده کرده و نوشته: «ایران پیشنهاد داده اروپایی‌ها قطعنامه صادر نکنند تا متقابلا ایران هم ذخایر غنی شدهٔ فراتر از ۱۸۵ کیلوگرم را توسعه ندهد. »
هر چند اعتماد با الیاس حضرتی شناخته می‌شود که حالا رییس شورای اطلاع رسانی دولت است اما مدیر مسوول روزنامه بهروز بهزادی است و مواضع اعتماد را نمی‌شود عینا موضع دولت دانست اگرچه در ماه های اخیر به شکل آشکاری جانب دولت پزشکیان را دارد. دولت اما برای خود ارگان دارد. از این رو اعتماد در نوع گزارش حرفه‌ای عمل کرده تا این شایبه را ایجاد یا تشدید نکند و به جای نقل از عراقچی یا گروسی و تفسیر به هشدار یا قبول از وال استریت ژورنال نقل کرده با عنوان ادعای آن و نوشته: تروییکای اروپایی برای بازگشت ماشه مقدمه سازی می‌کند و از این منظر با دیگران و حتی ایران متفاوت است.
چون روزنامهٔ ایران به عنوان روزنامهٔ دولت کلمهٔ «پیشنهاد» را آورده منتها با اضافه کردن تغییر و نوشته: «پیشنهاد تهران در خصوص تغییر روند غنی‌سازی.» اهمیت و تفاوت این تیتر به دوسبب است: اول این که موضع رسمی دولت در آن بازتاب دارد. ثانیا از «تغییر روند غنی‌سازی» گفته نه توقف افزایش ذخایر که فراتر است و از این حیث با دیگر روزنامه ها تفاوت دارد. از نگاه برخی تغییر روند را می‌توان به معنی کاهش سرعت چرخش سانتریفیوژها و رقیق‌سازی دانست. (رقیق‌سازی به معنی ترکیب اورانیوم ۶۰ درصد با ۲۰ درصد تا رقیق و رقیق‌تر شود). با این نگاه شاید تفسیر روزنامه دولت به دلیل دست‌رسی به محتوای مذاکرات دقیق‌تر باشد. دقیق با تفسیر رقیق!
روزنامهٔ جوان از هشدار و اتمام حجت هسته‌ای ایران خبر داده و اگر با کیهان کاملا تفاوت دارد تنها به خاطر تغییر دولت است. شک نکنید اگر در دولت مرحوم رییسی همین بحث بود عین هم موضع می‌گرفتند و حالا کیهان می‌خواهد حساب دولت جمهوری اسلامی را از نظام جمهوری اسلامی جدا و به همین خاطر سرزنش کند. جوان اما این نگاه را ندارد.
پس تا اینجا شد: قبول/ پیشنهاد/ هشدار. اما یک تعبیر دیگر را هم شاهدیم و آن تیتر روزنامهٔ «هم‌میهن»است: «قول توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی». کلمهٔ «قول» هوش‌مندانه انتخاب شده چون در فارسی به معنی «گفته» هم کاربرد دارد و الزاما به معنی تعهد هم نیست و چون در تیتر بوده کلمهٔ مشروط را نیاورده‌اند. منظور این است: «اگر قطعنامه صادر نکنید ما هم قول می‌دهیم متوقف کنیم.» نه این که قبول کردیم متوقف کنیم یا حتما متوقف می‌کنیم.
با این نگاه این آخری حرفه‌ای تر و دقیق‌تر است و تبلیغاتی هم نیست.
با این اوصاف حالا روشن است که قصه چیست:
ایران در حال حاضر ۱۸۵ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی دارد و این یعنی با خروج آمریکا از برجام اگرچه ایران در اقتصاد گرفتار انواع تنگناها شد اما در غنی‌سازی دست ایران بازتر شد و توانست به غنی سازی بالاتر دست بزند.
از حیث نگارشی هم باید توضیح داد درباره توقف ذخایر هم دیدگاه ها متفاوت است. چون برخی کشورها غنی سازی سطح بالا دارند اما ذخایر را در سطح معینی حفظ می کنند.
هشدار نیز وقتی است که مثلا تهدید کنیم از آژانس خارج می‌شویم یا بازرسان را راه نمی‌دهیم. «قبول» هم نیست چون به صادر شدن یا نشدن قطعنامه منوط است. همان قول است منتها مشروط.
البته تفاسیر و تعابیر محدود به کلمات بالا همچون قبول و پذیرش و موافقت و تغییر روند یا پیشنهاد و قول نیست. سه واکنش دیگر را هم شاهدیم:
روزنامه همشهری که در دوران جدید به طیف اصول‌گرای رادیکال تعلق دارد از پاسخ دندان‌شکن خبر داده و البته خود پاسخ قوی را به معنی دندان‌شکن تفسیر کرده است.
نقطه مقابل اما دنیای اقتصاد است که واکنش ایران را نه تنها هشدار یا پاسخ دندان شکن ندانسته که به عکس با عنوان پالس مثبت از آن یاد کرده و از این حیث از همه مثبت‌تر و امیدوار‌تر برخورد کرده و اگر پاسخ دندان‌شکن همشهری را آن سر طیف قرار دهیم پالس مثبت هم این طرف و درست در نقطه مقابل قرار می‌گیرد.
این گزارش کامل نیست اگر به عنوان‌های شرق و فرهیختگان اشاره نشود. اولی نوشته گروسی ناکام. منتها مشخص نکرده ناکام در چه؟ در واداشتن ایران به توقف غنی سازی ۶۰ درصدی یا در مجاب کردن شورای حکام به پرهیز از صدور قطعنامه؟
دومی هم درصدد تحقیر گروسی برآمده و از او با عنوان گماشته یاد کرده و این که اعترافاتی تاریخی داشته است. اما اگر گماشته و بی اختیار است اعترافات او چه ارزشی دارد؟
بار دیگر می‌توان گفت ایران به گروسی گفته قطعنامه صادر نکنید ما هم به همان ۱۸۵ کیلوگرم بسنده می‌کنیم. پس بحث بر سر این است که ذخیره ۱۸۵ کیلوگرمی اورانیوم غنی سازی ۶۰ درصدی بیشتر می‌شود یا نه. توقف آن را یکی پالس مثبت دانسته و افزایش احتمالی را دیگری پاسخ دندان شکن توصیف کرده است.
با این اوصاف باید به همان هشدار و پیشنهاد و قول و قبول بسنده کرد و دندان شکن و پالس مثبت را تفاسیری دورتر دانست و این نکته را هم باید یادآور شد که مذاکرات با آژانس ادبیات ویژه‌ای دارد که به دلایل مختلف عینا منتقل نمی‌شود و حاصل همانی می شود که در بالا روایت شد.