عصر ایران ؛ علی نجومی ــ سال ۲۰۲۴ بی‌شک در تاریخ باستان‌شناسی سالی پربار و فراموش‌نشدنی خواهد بود. از کشف مقبره‌های باستانی گرفته تا رمزگشایی از شهرهای گمشده، این سال شاهد اکتشافات خیره‌کننده‌ای بوده‌ایم که پرده از اسرار تمدن‌های گذشته برمی‌دارد. در این گزارش، نگاهی داریم به ۲۰ مورد از جذاب‌ترین این یافته‌ها.
گزارش را این‌جا ببینید
15. پاناما: کشف مقبره یک زمین‌دار ثروتمند در پارک الکنیو
باستان‌شناسان در پارک الکنیو پاناما، مقبره یک زمین‌دار ثروتمند را کشف کرده‌اند که قدمت آن به 750 تا 800 سال پس از میلاد مسیح بازمی‌گردد. این منطقه یک گورستان باستانی مشهور است و این نهمین کشف از آغاز پروژه حفاری در سال 2008 می‌باشد. ساکنان بومی پانامای مرکزی که از 200 سال پیش از میلاد تا 1550 پس از میلاد در این منطقه زندگی می‌کردند، به خاطر آثار سفالی و مراسم فرهنگی و دینی خود شهرت دارند. درون این مقبره تازه کشف‌شده، تعداد زیادی آثار ساخته‌شده از سرامیک، استخوان و طلا یافت شده است، که شامل انواع کمربند، زنگ، دامن، فلوت و انواع جواهرات، از جمله گوشواره‌هایی با روکش طلا ساخته‌شده از دندان نهنگ می‌شود. این کشف، در عین عجیب و غریب بودن، شگفت‌انگیز نیز هست. وزیر فرهنگ پاناما که از این یافته‌ها بسیار خرسند بود، بلافاصله شروع به ستایش قدمت تاریخی کشورش و جذابیت‌های توریستی آن کرد.
یک کارشناس شناخته‌شده در این زمینه، سن زمین‌دار ثروتمند صاحب مقبره را در زمان مرگ بین 30 تا 40 سال تخمین می‌زند. با توجه به آلات موسیقی یافت‌شده در این مقبره، این کارشناس نتیجه گرفته است که این فرد به احتمال زیاد یک رهبر مذهبی بوده است و نه یک جنگجو. به همین دلیل، به او لقب “ارباب فلوت” داده‌اند.
14. لهستان: کشف زرهی از قرن هفدهم میلادی
در یک دهکده قدیمی در لهستان، باستان‌شناسان بخشی از یک زره متعلق به هوسارهای لهستانی را یافته‌اند. هوسارها سواران نظامی در بازه زمانی بین قرن 17 و 18 میلادی بودند که ریشه آن‌ها به مجارستان در دوره قرون وسطی بازمی‌گردد. آن‌ها یک نیروی مزدور برای امپراتوری هابسبورگ بودند که با نظامیان امپراتوری عثمانی می‌جنگیدند. نبردهای وحشیانه آن‌ها، به‌ویژه در اروپا، در تاریخ ثبت شده است. در لهستان، اولین گروه از این دسته‌های نظامی در حدود سال 1500 میلادی تشکیل شد و در جنگ‌های معروفی مانند اورشا در سال 1514، اوبرتاین در سال 1531 و نبرد مشهور وین در سال 1683 شرکت داشتند. هوسارهای لهستانی زره‌های فلزی سنگین مدل مجارستانی به تن داشتند و زوبینی را از فاصله دور به سمت دشمنان خود پرتاب می‌کردند. این زره کشف‌شده در دهکده‌ای در مرکز لهستان، در عمق 60 سانتی‌متری از سطح زمین یافت شده است. اکثر قسمت‌های اصلی آن سالم و دست‌نخورده هستند، اما ظاهراً کیورس (نوعی زره که قسمت جلویی و عقبی آن به هم متصل است) گم شده است. باستان‌شناسان مستقر در محل متوجه شدند که ساعدبند، شانه‌بند دست چپ، محافظ زانو، گردن و کلاه خود نیم‌دایره این زره نظامی دست‌نخورده باقی مانده‌اند. اساتید دانشگاه لوبلین معتقدند که قدمت این زره به اوایل قرن 17 میلادی بازمی‌گردد و احتمالاً در همان محل ساخته شده است. با این حال، نبود آلات تزئینی در آن مانع از دستیابی به اطلاعات بیشتر می‌شود.
13. ایرلند: کشف دژ ماقبل تاریخ غرق‌شده
این دژ در نزدیکی جزیره‌ای در خلیج کلو در شمال مایو در کشور ایرلند یافت شده است. کارشناسان باستان‌شناسی، قدمت این دژ را به اواخر عصر برنز، یعنی بین 1100 تا 900 سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده‌اند. این بندر زمانی کشف شد که دیوارهای دفاعی قدیمی با نام عجیب “ایتس میتس” در جلوی آن پیدا شد. این دیوارها از سنگ‌های آهکی ساخته شده بودند و بین 200 تا 300 متر طول دارند و جزیره را به خط ساحلی در وست‌پورت وصل می‌کردند. با این حال، در هنگام مد و بالا آمدن آب دریا، این دیوار به‌کلی زیر آب می‌رود و هر دو دیوار آن‌قدر زیر پوشش علف‌های هرز فرو رفته‌اند که در نگاه اول چیز چندانی از آن‌ها قابل مشاهده نیست.
12. کشف دودکاهدرون رومی
رومی‌های باستان علاقه خاصی به طرح دودکاهدرون داشتند. آن‌ها این حجم هندسی 12 وجهی را در طی سال‌ها در نقاط مختلف اروپا از خود به یادگار گذاشته‌اند. داخل این حجم خالی است و از آلیاژی از مس ساخته شده و هر وجه آن 5 ضلعی است. به مرکز حفره داخلی دودکاهدرون راه دارد. از آنجایی که این ساختار برای ما انسان‌های مدرن کاملاً نامأنوس است، نمی‌توان به‌طور دقیق مشخص کرد که چه کارکردی برای رومیان داشته است. بااین‌حال، کارشناسان نظریات مختلفی در این مورد ارائه داده‌اند. برخی معتقدند که احتمالاً برای بررسی جغرافیای مناطق مختلف و تضمین مسافت به کار می‌رفته است و برخی دیگر می‌گویند که برای کاشت دانه غلات مورد استفاده بوده است. حتی برخی به احتمال استفاده آن در فالگیری اشاره کرده‌اند.
11. دروازه ایشتار در بابل: یافته‌های جدید با استفاده از فناوری آرکیومغناطیس
این دروازه آبی که با تصاویر گاو و اژدها تزئین شده است، به سفارش بخت النصر، پادشاه بابل، ساخته شده و زمانی دروازه ورودی به بابل باستانی بوده است. در گذشته، نظریات مختلفی در مورد قدمت آن مطرح بوده است، اما اکنون با فناوری‌های جدید، مسائل جدیدی مطرح شده است. کاوشگران از میدان مغناطیسی برای کاوش بر روی خشت‌های رسی استفاده می‌کنند. در گذشته تصور می‌شد که این دروازه به منظور مراسمی برای جشن گرفتن تسخیر بیت‌المقدس ساخته شده است، اما با یافته‌های جدید مشخص شد که این دروازه قدمت تاریخی بسیار کمتری دارد و در سه مرحله ساخته شده است. در حالی که خشت‌های به کار رفته در فاز اول نام بخت النصر را بر خود دارند، سال‌های انجام فازهای دوم و سوم هنوز ناشناخته است. باستان‌شناسان با استفاده از روش آرکیومغناطیس، که دقت بیشتری در تخمین سن آثار باستانی نسبت به روش تاریخ‌گذاری کربن دارد، فاصله زمانی بین فازهای ساخت این دروازه را بررسی کردند. بررسی‌ها نشان داد که فاصله زمانی بین فازهای ساخت این دروازه وجود نداشته و در واقع همه آن‌ها در همان دوره سلطنت بخت النصر، در حدود 583 پیش از میلاد، یعنی پس از فتح بیت‌المقدس در سال 586 پیش از میلاد، به پایان رسیده است. انسجام ساختاری این دروازه نیز این فرضیه را تأیید می‌کند. اکنون باستان‌شناسان قصد دارند از تکنیک آرکیومغناطیس، که قابلیت زیادی در تشخیص قدمت خشت پخته دارد، در دیگر سایت‌های واقع در منطقه بین‌النهرین نیز استفاده کنند.