عصر ایران - معماری خصمانه (Hostile Architecture) یا طراحی دفاعی (Defensive Design) نوعی از رویکرد طراحی و ایجاد تجهیزات فضاهای عمومی است که به عمد برای جلوگیری از استفاده فرد یا گروهی از افراد از آن فضا طراحی شده اند. این نوع طراحی، با ایجاد موانع فیزیکی یا دیداری، سعی در کنترل رفتار افراد دارد.
دلایل مختلفی برای استفاده از معماری خصمانه وجود دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
جلوگیری از تجمع افراد بی خانمان: یکی از رایج ترین کاربردهای معماری خصمانه، ایجاد موانعی برای جلوگیری از خوابیدن افراد بی خانمان در مکان های عمومی مانند زیر پل ها یا روی نیمکت ها است.
مقابله با جرم و جنایت: برخی از طراحی ها با هدف کاهش جرم و جنایت در مناطق خاص انجام می شوند. به عنوان نمونه، استفاده از نورپردازی شدید یا ایجاد فضاهای بازتر می تواند احساس امنیت را افزایش دهد.
کنترل ترافیک عابر پیاده: با ایجاد موانع فیزیکی یا طراحی مسیرهای پیچیده تر، می توان جریان ترافیک عابر پیاده را کنترل کرد و از تجمع افراد در نقاط خاص جلوگیری کرد.
حفاظت از املاک خصوصی: صاحبان املاک خصوصی ممکن است از معماری خصمانه برای جلوگیری از دسترسی افراد متفرقه به املاک خود استفاده کنند.
نیمکت های کج، منحنی و بدون تکیه گاه: این نوع نیمکت ها به گونه ای طراحی شده اند که نشستن طولانی مدت روی آن ها دشوار باشد و از خوابیدن افراد بی خانمان جلوگیری کند.
نرده ها و دسته های تیز یا برجسته: این نوع نرده ها از نشستن افراد روی آن ها جلوگیری کرده و همچنین مانعی فیزیکی ایجاد می کنند.
نورپردازی شدید و خیره کننده: استفاده از نورپردازی شدید در زیر پل ها یا تونل ها می تواند از تجمع افراد بی خانمان یا انجام فعالیت های غیرقانونی جلوگیری کند.