چرا نشست تهران،‌ مونیخ نمی‌شود؟

  عصرایران؛‌ رضا غبیشاوی – "مجمع گفت‌و‌گوی تهران"‌ امروز دوشنبه آغاز به کار کرد. موضوع نشست امسال مجمع گفت‌و‌گوی تهران این گونه اعلام شده است: «سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران، رهیافتی به دوستی و اعتماد‌سازی».

  این نشست بین المللی با حضور شماری از مقامات خارجی و داخلی توسط دفتر مطالعات و برنامه ریزی وزارت خارجه برگزار می‌شود. در ابتدای نشست هم کمال خرازی و حسین امیرعبداللهیان وزیران خارجه سابق و فعلی سخنرانی کردند.

  درباره برگزاری این نشست می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

  - سطح شرکت کنندگان خارجی در نشست امسال "مجمع گفت‌و‌گوی تهران" بسیار پایین بود و می توان آن را پایین‌ترین در سه دوره اخیر دانست. به طوری که در دوره فعلی تنها یک وزیر خارجه خارجی حاضر بود و آن هم از کشوری که نه در روابط و معادلات جهانی و خاورمیانه، جایگاه و موضوعیتی دارد و نه حتی در منطقه آمریکای لاتین نقش منطقه‌ای ایفا می‌کند. نیکاراگوئه،‌ کشوری که به دلیل رفتارهای سرکوب‌گرایانه و دیکتاتوری رئیس جمهوری‌اش (دانیل اورتگا)‌ به شدت منزوی شده  و معلوم نیست به چه دلیل در این نشست حاضر شده است.

نشست مجمع گفتگوی تهران

  وزیر خارجه نیکاراگوئه هم در این نشست با حمایت از موضع روسیه در جنگ علیه اوکراین گفت: "افول آمریکا نزدیک شده است"

  از چند کشور دیگر هم در سطح معاون وزیر خارجه آمده بودند و بقیه هم در سطح پایین تر بودند. گرچه جای جواد ظریف وزیر خارجه سابق هم در چنین نشستی، خالی بود.

   با نگاهی به منطقه،‌ نه از مقامات ارشد روسیه و اوکراین خبری بود تا درباره جنگ میان دو کشور صحبت شود و نه از مقامات ترکیه و سوریه تا درباره تهدیدات آنکارا به حمله نظامی به همسایه جنوبی چیزی بشنویم. نه از طالبان و دولت سابق افغانستان مقامی حضور دارند تا اوضاع این کشور بررسی شود و نه از دیگر کشورهایی که نام آنها با منازعه ها و موضوعات جنجالی گره خورده است. مثلا بدون وجود مقاماتی از سعودی و بحرین چگونه می توان به مشکل قطع روابط و اختلاف میان ایران با این دو کشور پرداخت؟

   شرایط و اوضاع کلی ایران بعد از آغاز دولت رئیسی و حوادث چند ماه اخیر را می توان یکی از دلایل اصلی استقبال ضعیف از "مجمع گفت‌و‌گوی تهران" دانست.

  ضمن اینکه برنامه "مجمع تهران" یک روز قبل از نشست بین المللی "امان" اردن برگزار می‌شود. جایی که قرار است سران و وزیران خارجه کشورهای منطقه با حضور مکرون رئیس جمهوری فرانسه دیدار مشترکی برگزار و درباره منطقه صحبت کنند. در این حالت طبیعی است که میان تهران و امان،‌ گزینه دوم انتخاب می شود.

   - در چند ماه اخیر، ایران با حوادث ناراحت کننده‌ای روبه رو است و بارها گفته شده ایران نیازمند گفت‌و‌گوی داخلی است اما تاکنون گامی به این سمت برداشته نشده . در این شرایط اولویت با گفت‌و‌گوی داخلی است و گفت‌و‌گوی خارجی و منطقه ای در اولویت بعدی قرار می‌گیرد. تا گفت‌وگوی واقعی داخلی صورت نگیرد گفت و گوی منطقه ای و جهانی جدی گرفته نمی‌شود.

   - نشست هایی شبیه مجمع گفت‌و‌گوی تهران در اساس با هدف " گفت‌و‌گو"،‌ شنیدن حرف‌ها و موضع گیری‌های جدید و آشنایی با مواضع متفاوت یکدیگر است. شاید یکی از بهترین نسخه های چنین برنامه‌ای را می توان در نمونه های اجلاس داووس و مونیخ دانست. البته نشست داووس سوئیس در واقع، اقتصادی است اما همیشه با حضور سران کشورها ومقامات ارشد دولت ها،‌ بُعد سیاسی آن غالب شده است.
 

نشست مجمع گفتگوی تهران - از چپ: حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه، عادل عبدالمهدی نخست وزیر پیشین عراق، وزیر خارجه نیکاراگوئه و کمال خرازی وزیر خارجه اسبق

  شاید نشست مونیخ آلمان را بتوان را یکی از بهترین نشست‌های گفتگوهای سیاسی – امنیتی در جهان برشمرد.

  در مقایسه نشست های تهران و مونیخ می‌توان به این نکات اشاره کرد.

1- تضارب آرا یا گفت‌وگو با خود / بیان مطالب جدید یا تکرار مطالب قدیمی

   در نشست مونیخ سخنان جدید می‌شنویم چرا که چهره ها و مقامات دولت های ناهمسو و مختلف و دارای اختلاف حضور دارند. این در حالی است که در تهران مقامات از یک طیف کشورها حضور دارند و همان حرف‌ها و مواضع همیشگی را تکرار می‌کنند.

  می‌توان تصور کرد اگر مقاماتی از کشورهای دارای اختلاف سیاسی با ایران مانند کشورهای اروپایی یا آمریکا،‌ عربستان سعودی،‌ بحرین،‌ دولت تشکیلات خودگردان فلسطین،‌ امارات،‌ کویت و ... به تهران می‌آمدند و همه طرف‌ها به صراحت نظرات و ایده‌ها و مواضع خود را می‌گفتند جذابیت می‌یافت.

نشست مونیخ و سخنرانی جواد ظریف وزیر خارجه وقت ایران -  هتل بایریشر هوف شهر مونیخ - آرشیوی

   نشانه ای از این موضوع در گزارش "خانم معظمی"  خبرنگار صداوسیما انعکاس داشت که در گزارش خود در بخش خبری ساعت 14،‌ مقامات حاضر در نشست تهران را این گونه برشمرد: " وزیر خارجه نیکاراگوئه،‌ معاونان وزیر خارجه قطر و ونزوئلا و عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر اسبق عراق" . او سپس گفت از 36 کشور  مسوولان و کارشناسانی حضور دارند. خبرنگار سپس از زبان همه مقامات و کارشناسان یک سری مواضع رسمی را بیان کرد. مواضع کلیشه‌ای و تکراری که همه می‌توانند آنها را حدس بزنند. اگر قرار است همان مواضع قبلی دوباره تکرار شود چرا این عده باید اینجا جمع شوند و حرف های تکراری بگویند و بشنوند؟

2-بخش دولتی یا خصوصی

  نشست امنیتی مونیخ توسط بخش خصوصی برگزار می‌شود اما نشست تهران توسط وزارت خارجه. البته در آلمان هم دولت این کشور از برگزاری نشست مونیخ حمایت مالی و غیرمالی (تامین امنیت و لجستیک) دارد اما در جزئیات برگزاری دخالتی ندارد و برگزار کننده موسسه خصوصی است. در نتیجه حتی وزیران خارجه و مقاماتی که رابطه خوبی با آلمان نداشته باشند در نشست مونیخ شرکت می‌کنند چرا که میزبان، دولت نیست. علاوه بر این با حضور گسترده مقامات مهم و ارشد کشورهای مختلف، فضایی ایجاد می شود که سفر به مونیخ و حضور در این نشست مفید می شود

 3- هدف چیست؟

  هدف از نشست هایی چون نشست مونیخ واقعا گفت‌و‌گو است. یعنی طرف های مختلف یک موضوع مورد مناقشه یا منازعه مواضع خود را بیان کنند و دیگران بتوانند مواضع جدید و متفاوت را بشنوند و از دل این نشست ها بتوان به زمینه یا خط مشترکی دست یافت و احتمالی برای توافق و رفع اختلاف یافت یا اینکه حداقل، بتوان مستقیم و بدون واسطه موضع خود را بیان کرد و همزمان موضع متفاوت و طرف مقابل را هم بی واسطه بشنویم. در چنین نشست هایی هدف بحث و گفتگو درباره مسائل و مشکلات و منازعه ها و تلاش برای یافتن راه حل هاست.

   اما در نشست هایی چون نشست تهران به نظر می رسد بیشتر رویکرد تبلیغاتی مد نظر است به همین دلیل هیچ سخن جدیدی شنیده نمی شود و همان مواضع قبلی تکرار می شود و راه حل همه مسائل هم در هم دقایق نخست ارائه می شود.

بیشتر بخوانید:

قدرت نمایی رسانه ها در ماجرای اسناد سری جو بایدن

احضار سفیر سوئد به وزارت امور خارجه

تماشاخانه

داستان طلسم عجیبی که در آن هفت گربه مرده یک تیم آرژانتینی را بیچاره کرد / ماجرای نفرین هفت گربه چه بود؟ (فیلم)

تبحر شگفت انگیز روباه قرمز در طبیعتی سخت / جدال بر سر یک ماهی (فیلم)

فیلم های دیگر