وزیر ارشاد: امروز عنصر فرهنگ به اندازه امنیت و اقتصاد در روابط بین‌الملل تأثیرگذار است

به گزارش ایسنا، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنرانی خود در مراسم بزرگداشت هفته پژوهش و تجلیل از برگزیدگان پژوهشگران سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در محل حسینیه الزهرا (س) این سازمان، ضمن تبریک میلاد پیامبرآور عاشورا حضرت زینب کبری(س) و همچنین روز پرستار گفت: شیوع کرونا در کشور این قشر را با زحمات مضاعف مواجه کرد، از این رو تکریم جامعه ایرانی نسبت به این قشر در این دوران خاص باید لحاظ شود.

وی با گرامیداشت هفته پژوهش، همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با وزارت امورخارجه در عرصه بین‌الملل را اتفاق مبارکی عنوان کرد و گفت: امروز بیش از گذسته این همگرایی و همکاری باعث معرفی فرهنگ و تمدن غنی ایرانی اسلامی در سطح جهان شده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در دوره‌های تاریخی گذشته در عرصه بین‌المللی امنیت عنصر و محور کانونی روابط کشورها تلقی می‌شد و رفته رفته عنصر اقتصاد هم به آن افزوده شد، گفت: امروز به نظر می‌آید در کنار دو عنصر امنیت و اقتصاد، رکن سومی به نام فرهنگ هم افزوده شده است.

صالحی افزود: امروز عنصر فرهنگ به اندازه امنیت و اقتصاد در روابط بین‌الملل تأثیرگذار است و با همین نگاه می‌توانیم مسئله فرهنگ را در روابط بین‌الملل دنبال کنیم. هر چه زمان می‌گذرد بر اهمیت این عنصر افزوده‌تر می‌شود. از یک طرف گسترش تکنولوژی های ارتباطی به هر میزانی که افزایش پیدا می‌کند ضریب نفوذ و تاثیرگذاری فرهنگ در ارتباطات بین‌الملل را بالاتر می‌برد و از آنجایی که تکنولوژی‌های ارتباطی لحظه به لحظه و آن به آن در حال توسعه هستند، بنابراین چشم انداز سالهای آینده روابط بین الملل حتما این خواهد بود که عنصر فرهنگ پر اهمیت تر از آنچه امروز هست خواهد شد.

وی در ادامه سخنانش، گفت: همچنین هر چه زمان می‌گذرد اهمیت قدرت نرم افزایش پیدا می‌کند. اینکه اگر در روابط بین‌الملل بر مبنای قدرت کشورها، ارتباطات تعریف و پایداری پیدا می‌کند، امروز بیش از گذشته این نکته معنادار شده است که بیش از قدرت سخت قدرت نرم است که  قدرت و اقتدار می‌سازد و همه می‌دانیم که عنصر فرهنگ عنصر کانونی و مرکزی در قدرت نرم بوده و هست و هر کشوری که می‌خواهد قدرتی به وجود آورد و یا قدرتی را حفاظت کند، حتما  به عنصر فرهنگ برای این تاسیس و پایداری نیازمند است.

صالحی تصریح کرد: این نکات و نکات دیگری از این قبیل تفسیرکننده و توضیح دهنده این نکته است که ما فرهنگ را در حوزه روابط بین‌الملل بیش از گذشته باید جدی بگیریم. با همین نگاه است که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در بیانی فرمودند که «در تنظیم روابط خارجی بایستی تمام مقوله‌های روابط اعم از سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی به صورت جامع و هماهنگ در نظر گرفته شود. بستر فرهنگی یکی از پایه‌های اساسی قدرت و عامل پایداری آن به حساب می‌آید.»

وی خاطرنشان کرد: طبعا مسئله روابط بین‌الملل ایران در سطوح مختلف باید مورد توجه مجدد و بازخوانی مجدد قرار بگیرد و در این توجه و بازخوانی مجدد حتما مسئله پژوهش و نقش مطالعات نظری و میدانی و تطبیقی اهمیت زیادی دارد. حوزه روابط بین‌الملل ایران در چند سطح تعریف می‌شود که در همه این سطوح باید نگاهی مجدد به  عنصر فرهنگ کرد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: سطح اول روابط بین‌المللی جهانی ایران، سطح دوم روابط بین‌الملل ایران با جهان اسلام، سطح سوم روابط بین‌المللی ایران با منطقه و سطح چهارم روابط بین‌المللی ایران با کشورهای همسایه است. در هر چهار سطح عنصر فرهنگ را به عنوان یک عنصر دخیل، موثر و متغیر اساسی باید مورد بازبینی‌های جدید قرارد داد.

وی ادامه داد: در سطح اول و در حوزه روابط بین‌الملل جهانی ایران به چند نکته اشاره می‌کنم؛ اولین نکته اینکه به نظر می‌آید جهان از یکجانبه گرایی به طرف چند جانبه گرایی در حال حرکت است. در حوزه اقتصادی شاهدیم که آمریکا در سال ۱۹۶۰ چهل درصد تولید ناخالص جهانی را در اختیار داشت. این رقم در سال ۲۰۱۹ به ۲۳ درصد می‌رسد و یا چین که در سال ۲۰۰۰ چهار درصد تولید ناخالص جهانی را داشت، سهمش در سال ۲۰۱۹ به ۱۴ تا ۱۵ درصد تولید ناخالص جهانی ارتقا پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: این نمایه ای از تغییراتی است که در حوزه قدرت مطلقه و یا یکجانبه گرایی جهانی در بخش اقتصاد در حال پدید آمدن است. در حوزه سیاست هم اتفاقات مختلف پس از به هم ریزی بلوک‌بندی‌های جنگ سرد و بعد هم یکجانبه گرایی آمریکا پدید آمده است. در کنار این به هم ریختگی یکجانبه گرایی اقتصادی و سیاسی عنصر فرهنگ می‌تواند عنصر جدی برای به هم ریزی بیشتر این یکجانبه گرایی باشد. فرهنگ‌های شرقی، اسلامی و فرهنگ ایرانی سه حوزه فرهنگی هستند که می‌توانند در به هم ریزی یک جانبه گرایی فرهنگی جهانی کارکرد و کارآمدی قابل توجهی را پیدا کنند.

صالحی تأکید کرد: مسیری که در کنار یکجانبه گرایی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پدید آمده بود، عنصر فرهنگ می‌تواند این عدم تعادل را به یک تعادل مجدد برگرداند و جهان را چند فرهنگی فعال، پویا و پر تعامل را با یکدیگر دوباره بسازد.

ایران به اعتبار سابقه تمدنی و فرهنگ اسلامی حرف‌های زیادی برای عرضه جهانی دارد

وی افزود: در این حوزه نقش ایران قابل توجه است. ایران در چهار راه تاریخی و جغرافیایی قرار دارد و همین حضورش در این چهار راه این فرصت و زمینه فرهنگی را ایجاد کرده که هم در ارتباط با فرهنگ شرقی و ویژگی آن حرفی برای گفتن داشته باشد. ایران یکی از تمدن‌های مشرق زمین بوده و هست و به اعتبار این کهن تمدنی که داشته حرف‌های قابل توجه فرهنگی را به عنوان فرهنگ شرقی می‌تواند عرضه کند. همچنین در حوزه فرهنگ اسلامی و تمدن اسلامی ایران یکی از پایه های اساسی تمدن سازی اسلامی در تاریخ بوده و از این منظر هم می‌تواند در عرصه ارائه فرهنگ اسلامی حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: به اعتبار ایرانیت و تمدن ایرانی و هم به اعتبار سابقه تمدن کهن تاریخی از دوره باستان و توالی این مسیر تاکنون ویژگی‌های خاص تمدن و فرهنگ ایرانی نکات قابل توجهی را برای عرضه در فضای جهان داشته و دارد.

صالحی تاکید کرد: بنابراین عنصر فرهنگی را در فضای به هم ریزی و فروپاشی یکجانبه گرایی بیش از گذشته می‌توان به استخدام و در خدمت آورد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کرد: یک سال است که جهان درگیر مسئله کرونا است. هم در دوره کرونا و هم در فضای پسا کرونا از جهات مختلف مسئله فرهنگ اهمیت پیدا می کند. از یک سو پیامدهای فرهنگی است که ما در دوره کرونا داشته‌ایم و این پیامدها محدود به دوره کرونا نخواهد بود. الگوی مصرف جهانی در دوران کرونا و ارتباطات فرهنگی و اجتماعی در دوره کرونا تغییرات قابل توجهی پیدا کرده است. سلامت فردی و اجتماعی در این دوره تاثیرات مهمی را دریافت کرده است.

وی یادآور شد: دینداری فردی و جمعی در این دوره متاثر از کرونا شده است. نهادهای فرهنگی اجتماعی ما مانند نهاد خانواده، تعلیم و تربیت و ... متاثر از آثار و پیامدهای کرونا شده است. بنابراین ما در یک بستر وسیعی از پیامدهای فرهنگی و اجتماعی کرونا هستیم. با این نگاه حتما هم ایران که از اولین کشورهایی بوده که با کرونا مواجه شده و هم جهان درگیر مطالعات نظری، اجتماعی، میدانی و تطبیقی هستند.

وی گفت: یکی از حرکت‌های مهم فرهنگی و اجتماعی ایران که مجموعه نهادها، سازمان‌ها و مردم در دوره کرونا داشته‌اند این خواهد بود که چگونه می‌تواند در این حوزه‌های فرهنگی ایده های قابل توجه را به جهان عرضه کند و به عنوان تجربه‌های جهانی ایده‌هایی را از جهان برگیرد.

صالحی ادامه داد: حوزه دیگری که عنصر فرهنگ در فضای کرونا از آن متاثر شده اقتصاد فرهنگ است. در کل جهان ما شاهد اتفاقات سخت و شکننده‌ای در حوزه فرهنگ بوده‌ایم و این اتفاقات همچنان ادامه دارد. در کشورهای توسعه یافته غربی به عنوان مثال در آمریکا حدود ۱۵۰ میلیارد دلار زیان صنایع خلاق در این دوره بوده با بیش از دو و نیم میلیون شغل از دست رفته. در انگلستان هم برآورد زیان صنایع خلاق فرهنگی حدود ۷۰ میلیارد پوند برآورد شده است و حدود ۴۰۰ هزار شغل از دسته رفته است.

وی افزود: ایران هم متاثر از این شرایط سخت اقتصاد فرهنگ، هنر و رسانه و حوزه های مرتبط با صنایع خلاق است. به نظر می‌آید بخش دیگری از یک تعاون اجتماعی عام که حتما مطالعات نظری و پژوهشی مناسب خود را لازم دارد این است که چگونه می‌توانیم با این خسارت‌ها مواجهه برقرار کنیم. چگونه می‌توانیم رونق را به اقتصاد صنایع خلاق بازگردانیم و چگونه می‌شود دوباره پاره‌ای از پیامدهایی که این دوره ایجاد کرده که می تواند ادامه دار باشد مانند شوک‌هایی که در عرضه و تقاضا و سبد مصرفی فرهنگی ایجاد کرده را مرتفع کرد.

صالحی در ادامه گفت: این موارد نشان می‌دهد که ما چقدر به عرصه مطالعات نظری و میدانی در عرصه فرهنگ نیازمندیم و نمونه‌ای از حجم عظیم نمونه‌ها در چهار سطحی که داریم، هم در حوزه مسئله جهانی روابط بین‌الملل و هم سه سطح دیگری که همچنان جدی است و برخی از آنها برای ما به اعتبار قرابت و نزدیکی‌های جغرافیایی و تمدنی ممکن است مهم و اساسی‌تر باشد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با گرامیداشت روز پرستار گفت: میهن اسلامی در ۴۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی دو اتفاق بزرگ را پشت سر گذاشته که در این دو اتفاق نقش کادر درمانی به طور عام و پرستاران به طور خاص نمایان بوده است. دوره اول دوران دفاع مقدس است. در این دوران ما شاهد اتفاقات و رخدادهای قابل توجه و به یادماندنی از کادر درمانی کشور و همچنین پرستاران بودیم. در دوره دوم که قریب به یک سال گذشته را در بر می‌گیرد و جهان و ایران در تقابل با ویروس و بیماری کرونا است، شاهد اتفاقاتی از سوی پرستاران بوده و هستیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: هر دو دوره از لحاظ میزان خدمات و ایثارگری شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارد. از یک سو شاهد روزهای طاقت فرسا و سخت کادر جهادی درمانی بودیم، همانطور که در خدمت رسانی در هشت سال دفاع مقدس حاضر بودند، در یک سال اخیر هم شاهد خدمت جهادی کادر درمان به ویژه پرستاران بوده و هستیم. آنها در این دوران از کنار خانواده‌های خود بودن و همچنین استراحت خود گذشتند.

وی افزود: نکته مشهود دیگری که این دو دوره را به هم شبیه کرده، در معرض خطر بودن است. در دوره هشت سال دفاع مقدس با اینکه رسم جنگهای کلاسیک جهانی اینگونه بود که بهداری‌های جنگی باید ۷۰ تا ۹۰ کیلومتر با خط مقدم جنگ فاصله داشتند، اما در هشت سال دفاع مقدس در کشور ما اورژانس و بیمارستان‌های صحرایی گاهی در کنار خط مقدم برپا بود و ۵۰ بیمارستان صحرایی در این دوران داشتیم که پزشکان و پرستاران ما نزدیک خط مقدم به خدمت رسانی به مجروحان مشغول بودند. در این زمینه برآوردی وجود دارد که اگر کادر درمانی نزدیک خط مقدم نبودند شاید ۳۰ تا ۵۰ درصد تعداد شهدای ما افزایش می‌یافت.

صالحی تصریح کرد: در دوران کرونا هم شاهد چنین مجاهدت‌هایی هستیم. پرستاران در خط مقدم خطر قرار دارند. آنها به طور پیوسته در این خط قرار داشته و دارند. تعداد پرستاران مبتلا و یا شهید سلامت در دوران کرونا نشان از این دارد که چگونه با تمام توان در خط مقدم این ویروس بودند.

وی در ادامه با برشمردن شباهت‌های دوران دفاع مقدس و کرونا ادامه داد: ناشناختگی برخی مسائل و چگونگی مواجهه با آن از دیگر شباهت‌های این دو دوران با یکدیگر است. مثلا در هشت سال دفاع مقدس بمباران های شیمیایی در وسعتی که به کار می‌رفت، ناشناخته بود. ۱۰۰ هزار مجروح شیمیایی داشتیم و کادر درمان باید با این پدیده ناشناخته و سخت برخورد می‌کرد. در دوران کرونا هم این بیماری ناشناخته و هنوز هم تا حدودی ناشناخته است و پرستاران ایران در مقابل آن قرار گرفته‌اند.

صالحی شباهت دیگر این دو دوره را حجم کاری در دوره‌های خاصی از هر دو دوره دانست و افزود: جنگ هشت سال طول کشید که دوره خاصی برای پرستاران بود. مثلا در عملیات کربلای ۵ که طولانی‌تر هم بود حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر مجروح عملیات داشتیم. این دوره طولانی و با این حجم عظیم از مجروحان طبعا فشار مضاعف و طاقت فرسایی را برای کادر درمانی و پرستاران به وجود می‌آورد. در دوره کرونا هم شاهد این شباهت هستیم. موج اول، موج دوم و موج سوم. موج‌هایی که وقتی پدید می‌آمد طبعا کادر درمانی کشور و پرستاران را با زحمات مضاعف و خستگی‌های فراوان همراه می‌کرد.

صالحی تأکید کرد: امروز که روز پرستار است، هم یاد همه پرستاران عرصه  دفاع مقدس و عرصه سلامت را گرامی می‌داریم. تکریم جامعه انسانی و ایرانی نسبت به آنها را که در این دوره‌های خاص در خط های مقدم قرار داشتند و در خدمت انسان و انسانیت و ایران و ایرانیت بودند، عرض می‌کنم.