نسبت طبقه متوسط با توسعه چیست؟

عصر ایران؛ سجاد بهزادی- "طبقه ای که دیگر وجود ندارد تا نقشی در توسعه جامعه ایران داشته باشد." این عبارت را یکی از نشانه های طبقه متوسط سقوط کرده جامعه ایران می دانند که سالهاست نسبت به آن هشدار داده شده است.

بر این اساس نویسنده با تبیین وضعیت طبقه متوسط در جامعه بحران زده امروز ایران، در هریادداشت که همگی مستقل از هم نوشته می شوند یک پرسش جداگانه ای را طرح می کند؟

پرسش سوم: نسبت طبقه متوسط با توسعه در یک جامعه چیست؟

معمولاً طبقة متوسط در کشورهای توسعه یافته، یک نیروی مترقی و سازنده محسوب می شود که طرفدار فرهنگ، مدافع آزادی و نوسازی، توسعه و موتور محرکه تحول زندگی اجتماعی و حرکت به سوی دولت مدرن است.

آمارها نشان می دهد که توسعه یافتگی وتحولات اجتماعی در عموم کشورها، ناظر بر داشتن یک طبقه متوسط گسترده و سرزنده بوده است ودر این رابطه می توانیم به مطالعات و نظریه هایی اشاره کنیم که به این موضوع می پردازد.

به عنوان مثال نزد ارسطو، همین طبقه متوسط "شایسته ترین گروه برای حکومت کردن" هستند. چون به اعتقاد او این طبقه " هم بیش از همه میل به قانون دارد و هم از افراط و تفریط سیاسی گریزان است." توکویل نیز اعتقاد داشت آمریکا زمانی به رشد وتوسعه رسید که پهنه وعمق طبقه متوسط آن بسیار مطلوب بود. توکویل اشاره دارد" دمکراسی آمریکا یک بار و برای همیشه نشان داده است که طبقه متوسط می تواند با شعور عملی بر کشور خود حکومت کند."

توسعه در کشور چین نیز علیرغم اینکه گفته می شود پایدار نیست اما زمانی به اوج خود نزدیک شد که طی سالها و آرام آرام طبقه متوسط فربه ای در آن شکل گرفت.یک موسسه دولتی چینی یک دهه پیش برآورد کرده بود، برنامه ریزی ها در این کشور به شکلی پایه گذاری شده که جمعیت طبقه متوسط رو به رشد چین از ۶۰۰ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۰ فراتر رود و همین اتفاق هم افتاد.

ما امروز شاهد تحقق امر توسعه در برخی کشورهای خاورمیانه نیز هستیم؛ اما تفاوت این توسعه با کشورهای غربی در این است که گفته می شود از بالا به پایین بوده و عموما نسبتی با نیروی اجتماعی طبقه متوسط ندارد. امر توسعه در کشورهای خاورمیانه، مادامی که طبقه متوسط آن کشورها نیروی اصلی و دگرگون کننده به شمار نرود پایدار نخواهد بود.

بر این اساس "مور برگر" در بحث توسعه کشورهای خاورمیانه، توسعه واقعی را زمانی می داند که به وسیله طبقه متوسط رخ دهدو ادعا می کند که "اگر طبقة متوسط قدرت سیاسی را در کشورهای خاورمیانه قبضه کند، موقعیت خواهد یافت تا کشور را سریع به سوی نوگرایی هدایت کند."

جایگاه امروز طبقه متوسط در توسعه ایران اما بسیار ضعیف قلمداد می شود؛ زیرا که این طبقه در نابسامان ترین وضعیت خود قرار دارد.اگر خواهان توسعه و پیشرفت در کشور هستیم باید نسبت توسعه و طبقه متوسط را در جامعه و لایه های قدرت را باز تعریف کنیم.

بر این اساس اگر می خواهیم جامعه توسعه یافته ای داشته باشیم، راهی نیست جزء اینکه تسلیم عقلانیت وعلم برای حل مسائل باشیم و بپذیریم که:

یکم: طبقه متوسط جامعه ایران می بایست تقویت شود و این طبقه اجازه و امکان دستیابی به حاکمیت سیاسی را نیز داشته باشد. آنچه امروز شاهد آن هستیم دقیقا بر خلاف آن است.

دوم: نباید رابطه با غرب و دگرگونی سنت ها را یک ضعف در رویکرد طبقه متوسط ایران دانست ونباید از تجدیدنظر در برخی سنت ها و اعتقادات واهمه داشت.

سوم: باید پذیرفت که تنها این قشر می تواند عامل پایداری برای نوسازی و دگرگونی های اجتماعی، سیاسی وحتی اقتصادی جامعه ایران باشد.این طبقه را نجات دهیم و اجازه دهیم اصلاحات ساختاری با همین طبقه انجام شود.

چهارم:توسعه اقتصادي و نوسازي اجتماعي، بدون طبقه متوسط خیالی باطل است. عبور از بحران های کنونی بدون توجه به مشارکت طبقه متوسط امری غیرممکن است.

پنجم:جامعه ايران هر روز وارد مرحله پيچيده تري از حیات خود می شود. بحران هایی که امروز کشور در آن دست وپا می زند، امر توسعه را سالها به تاخیر انداخته است.شما نمی توانید با شعار "دولت قوی"، قوی ترین ابزار توسعه(طبقه متوسط) را از میدان بیرون کنید و سودای خدمت به جامعه داشته باشید.

بیشتر بخوانید:

فشار مضاعف مالیات بر گرده طبقه متوسطِ فرودست شده

ساخت طبقه متوسط دست پرورده

دولت رانتیر و مسئلۀ طبقه متوسط

آیا انسان فقیر، ضامن بقاء دولت هاست؟

طبقه متوسط و جامعه بحران زده ایران (1)

تماشاخانه

۴ میلیون کیلومتر سفر در ایران ؛ عکس‌هایی که حالا ما را به سفر می‌برند (فیلم)

قسمت چهارم : از کشف سکه‌های نقره‌ای قرون وسطی تا کپسول زمانی در بیشه‌زار ماقبل تاریخ (فیلم)

فیلم های دیگر