در این مقاله قصد داریم به توصیف بیماریهای مقعدی بپردازیم و در مورد درمان فیستول، درمان کیست مویی، درمان شقاق، درمان فیشر، درمان آبسه مقعدی و درمان بواسیر صحبت کنیم. در ادامه به هریک از این موارد اشارهای خواهیم داشت و سپس به صورت مفصل، به موضوع درمان شقاق میپردازیم.
بواسیر از جمله بیماریهای مقعدی است که بر اثر آن رگهای خونی و متورمی در ناحیه مقعد بوجود میآید. این رگها گاهی در نواحی داخلی و گاهی در نواحی خارجی بوجود میآیند که بیمار را با دردهای شدیدی روبرو کرده، به طوری که نشستن و برخاستن او همراه با درد بسیاری خواهد بود و گاهی این رگها خونریزی میکنند.
آبسه مقعدی به عنوان یکی از بیماریهای مقعدی در اثر وجود باکتریهایی در مقعد بوجود میآید که ممکن است با دردی فراوان همراه باشد. آبسه مقعدی معمولاً در دو نوع سطحی و عمقی رشد میکند و غالباً نوع عمقی آن با درد بسیار زیاد همراه است. درمانهای مختلفی برای آن وجود دارد و در صورتی که درمانها نتیجه ندهد با جراحی درمان میشود.
فیستول یکی از بیماریهای مقعدی است که مشابه بواسیر است با این تفاوت که رگهای خونی در بواسیر متورم میشوند اما در فیستول انشعاباتی را تشکیل میدهند. گاهی حجم این انشعابات بسیار زیاد است، بهطوری که دردهای شدیدی را به همراه دارد و بیمار را با مشکلاتی روبرو میکند.
کیست مویی یکی از مشکلاتی است که در انتهای ستون فقرات که موسوم به دنبالچه میباشد، رشد میکند. در برخی موارد کیست مویی دردهای شدیدی را به همراه دارد و نیاز به جراحی پیدا میکند. جراحی آن بسیار ساده است، به طوری که امروزه به جای جراحی از اشعه لیزر برای از بین بردن آن استفاده میکنند.
درمان شقاق یا فیشر
شقاق مقعد یک پارگی کوچک و بیضی شکل در ناحیه داخلی مقعد است که خط پیشین آن را باز میکند. شقاق به طور معمول با حرکات روده باعث ایجاد درد شدید و خونریزی میشود. شقاق ، یک بیماری شایع است اما اغلب با علل دیگر درد و خونریزی مانند بواسیر اشتباه گرفته میشود.
اکثر شقاقهای مقعد نیازی به جراحی ندارند. متداولترین درمان برای درمان شقاق حاد مقعد شامل رژیم غذایی پر فیبر و همچنین استفاده از مکملهای بدون نسخه فیبر است. برای تقویت حرکات نرم روده و کمک به فرآیند بهبود آن، ممکن است نرمکنندههای مدفوع و افزایش مصرف آب لازم باشد. از داروهای بیحسی موضعی مانند لیدوکائین میتوان برای درد مقعد و حمام گرم و وان به مدت 10 الی 20 دقیقه در روز به عنوان آرامبخش استفاده کرد که باعث آرامش عضلات مقعد شده و به روند بهبودی کمک میکند. داروهای ضد درد و مواد مخدر برای شقاق مقعد توصیه نمیشود، زیرا باعث یبوست میشوند. داروهای دیگری نیز ممکن است برای درمان شقاق تجویز شوند، در صورتی که بیمار دچار شقاق از نوع مزمن باشد به تسکین عضلات اسفنکتر مقعد نیاز دارد. شقاقهای مزمن معمولاً دشوارتر درمان میشوند. در ادامه میخواهیم داروهایی که ممکن است برای درمان شقاق ارائه شوند را، معرفی کنیم.
پماد نیتروگلیسیرین
نیتروگلیسیرین یک داروی معمول است که برای درمان شقاق تجویز میشود. این دارو همراه با پماد نفتی برای کمک به درمان شقاقهای حاد و مزمن مقعد استفاده میشود. نیتروگلیسیرین در راستای آرامش و شلسازی شیمیایی عضله اسفنکتر در مقعد داخلی کار میکند و باعث کاهش فشار اسفنکتر و متعاقباً افزایش جریان خون به محل آسیب دیده میشود و در نتیجه باعث بهبودی و درمان شقاق میشود. مهمترین عارضه جانبی نیتروگلیسیرین سردرد است که حداقل در 20 تا 30 درصد بیماران گزارش شده است.
مسدود کنندههای کانال کلسیم
این داروها شامل دیلتیازیم و نیفدیپین است. اشکال خوراکی مسدودکنندههای کانال کلسیم نیز موجود است اما اینها معمولاً منجر به بهبودی شقاق، درمان شقاق و عوارض جانبی بیشتری نسبت به درمان موضعی میشوند.
جراحی برای درمان شقاق
گزینههای جراحی برای درمان شقاق مقعد شامل تزریق سم بوتولینوم یا بوتاکس به اسفنکتر مقعد و تقسیم جراحی بخشی از اسفنکتر مقعد داخلی است. هر دو مورد به طور معمول به صورت سرپایی انجام میشوند و هدف از این گزینههای جراحی ارتقاء آرامش اسفنکتر مقعد و در نتیجه کاهش درد مقعد و اسپاسم است که در نهایت منجر به بهبود و درمان شقاق میشود.
تزریق بوتولینوم
سم بوتولینوم مستقیماً به عضله اسفنکتر مقعد داخلی تزریق میشود تا باعث آرامش اسفنکتر مقعد و بهبودی آن شود. این تزریق تقریباً در 50 تا 80 درصد بیماران به بهبودی کامل منجر میشود. تزریقات به صورت یک عمل جراحی سرپایی، در یک روز انجام میشود و گاهی اوقات در محیط مطب نیز قابل انجام است.
اسفنکتروتومی داخلی
تقسیم دقیق و کنترل شده عضله اسفنکتر مقعد داخلی روشی بسیار موثر و متداول در درمان شقاق مزمن مقعد است که میزان موفقیت آنها بیش از 90 درصد است. میزان عود بعد از اسفنکتروتومی در صورت انجام صحیح توسط جراح، بسیار کم است. عمل جراحی به صورت سرپایی و یک روزه انجام میشود. خطرات اصلی اسفنکتروتومی داخلی درجات متغیر مدفوع و یا بیاختیاری گاز است. اگر بعد از عمل هرگونه بیاختیاری وجود داشته باشد، ممکن است در مدت زمان کوتاهی برطرف شود. بیماران تحت درمان اسفنکتروتومی در مقایسه با بیماران دارای شقاق مقعد مداوم، از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار میباشند.