ابتلا به ویروس مولد ایدز فقط از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود. از زمانی که ویروس وارد بدن فرد شده تا زمانی که در آزمایش خون مشاهده می‌شود ممکن است چند ماه طول بکشد. بهتر است قبل از انجام آزمایش با یک مشاور صحبت شود.

ایدز بیماری‌ است که توسط ویروسی به نام HIV منتقل می‌شود. این ویروس به تدریج قدرت دفاعی بدن را ضعیف می‌کند به طوریکه فرد به انواع عفونت‌ها و سرطان‌ها مبتلا شده و در نهایت می‌تواند منجر به مرگ می‌شود.

از زمانی که فرد به ویروس مولد ایدز (HIV) مبتلا می‌شود تا شروع بیماری ممکن است بیش از 10 سال طول بکشد؛ چرا که ابتلا به HIV در ظاهر فرد مشخص نمی‌شود. در این مدت فرد سالم بوده و می‌تواند به کار و فعالیت خود ادامه دهد. ولی احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد.

HIV چگونه وارد بدن می‌شود؟

تماس جنسی با فرد مبتلا بدون استفاده از وسایل پیشگیری، استفاده مشترک از وسایل تزریق یا سایر ابزار تیغ و برنده مثل تیغ یا سوزن خالکوبی، انتقال خون و فرآورده‌های خونی آلوده و انتقال از مادر مبتلا به نوزاد در طی حاملگی، زایمان و شیردهی از راه‌های انتقال این بیماری است. البته شایع‌ترین راه ابتلا به HIV در جهان تماس جنسی نامطمئن، محافظت نشده و خارج از چارچوب است. مصرف موادمخدر، الکل و... قدرت تصمیم‌گیری فرد را برای پرهیز از رابطه جنسی حفاظت نشده مختل می‌کند.

مبتلایان به ایدز نیازمند حمایت جامعه هستند

ویروس مولد ایدز از طریق تماس‌های معمولی مثل دست دادن، در آغوش کشیدن، روبوسی، عطسه و سرفه، استفاده از توالت و حمام، استفاده از ظروف و وسایل غذاخوری مشترک، استفاده از استخر عمومی و نیش حشرات منتقل نمی‌شود. افراد مبتلا و بیماران، نیاز به حمایت و همدلی جامعه دارند. آنچه ما را در معرض خطر قرار می‌دهد رفتارهای پرخطر ماست، نه زندگی در کنار افراد مبتلا.

از کجا بدانیم مبتلا به ایدز هستیم یا خیر؟

بنابر اعلام اداره کنترل ایدز و بیمار‌های آمیزشی وزارت بهداشت، ابتلا به ویروس مولد ایدز فقط از طریق آزمایش خون مشخص می‌شود. از زمانی که ویروس وارد بدن فرد شده تا زمانی که در آزمایش خون مشاهده می‌شود ممکن است چند ماه طول بکشد. بهتر است قبل از انجام آزمایش با یک مشاور صحبت شود.

اگر از ابتلای خود یا همسر خود به HIV نگران هستیم می‌توانیم به مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری مراجعه کنیم در این مراکز علاوه بر آموزش، مشاوره و ارائه وسایل پیشگیری، آزمایشHIV به صورت رایگان با حفظ رازداری انجام شده و افراد مبتلا یا بیمار تحت مراقبت و درمان قرار می‌گیرند. آدرس این مراکز را از مراکز بهداشتی-درمانی منطقه خود سؤال کنید.

آیا ایدز درمان دارد؟

در حال حاضر درمان قطعی که ویروس را از بین ببرد، وجود ندارد. درمان‌های موجود می‌توانند طول عمر بیمار را افزایش داده و کیفیت زندگی او را بهتر کنند. هرکدام از ما می‌توانیم با حفاظت از خود و دیگران در برابر ایدز، صحبت با دیگران در این مورد، تلاش برای پذیرفته شدن و حمایت افراد مبتلا به HIV در جامعه و محله خود، مشارکت در اطلاع‌رسانی برای ایدز و دعوت از دیگران برای این مشارکت گامی در جهت مبارزه با ایدز برداریم و از هم‌اکنون پیشگام شویم.

همه چیز درباره آزمایش ایدز

بیماری ایدز از طریق خون یا ارتباط مستقیم جنسی و محافظت نشده به افراد منتقل می‌شود و ابتلای افراد به آن را با انجام آزمایش‌هایی معلوم می‌کنند که در اغلب آزمایشگاه‌های مجهز، بویژه آزمایشگاه‌های معروف به کمپ مثلثی به شهروندان ارائه می‌شود.

آگاهی‌های پی‌آمده ممکن است برای افزایش اطلاعتان درباره انواع این آزمایش‌ها مفید باشد.

به طور کلی با سه نوع آزمایش می‌توان به ابتلای اشخاص و تعداد ویروس HIV در افراد پی برد:

۱ـ آزمون آنتی‌بادی یا HIV antibodi

۲- آزمون آنتی‌ژن یا P24 antigen

۳- سنجش مقدار یا HIV load

آزمایش‌های آنتی‌بادی به دو روش الایزا (Elisa) و وسترن بلات (Western blot) انجام می‌شود. آزمایش‌های آنتی‌ژن نیز به دو دسته تقسیم شده‌است: Rt-Pcr و P24.

اساس آزمایش‌های ‌آنتی‌بادی، پیدا کردن ماده‌ای شیمیایی به همین نام در خون افراد است که وقتی اچ‌آی‌وی به بدن راه می‌یابد، سیستم ایمنی آن را برای مقابله با عفونت، تولید می‌کند. اساس آزمایش‌های آنتی‌ژن نیز جست‌وجوی خود ویروس در خون است.

از هنگام ورود HIV یا همان ویروس بیماری ایدز به بدن کسی، تا زمان تشخیص آن در نتایج آزمایش، دو هفته تا شش ماه ممکن است طول بکشد که به آن دوره پنجره گفته می‌شود. همان‌طور که دوره پنجره یا ظهور علائم در افراد متفاوت است، ممکن است به سبب تفاوت مقدار و سرعت تولید پادتن در هر شخص، علائم بالینی نیز در برخی افراد دیده نشود یا در نتایج آزمایش دیرتر ظاهر شود. بنابراین، آزمایشها حداقل باید در دو نوبت (موسوم به رپید تست) پس از احتمال آلودگی خونی یا رفتار محافظت‌نشده جنسی صورت گیرد تا اطلاع از بیماری یا سلامت فرد و ارائه جواب قطعی ممکن شود.

آزمایش الایزا، آزمونی کمابیش دقیق و ارزان است. پس از دَوَرانِ نمونه خون فرد در دور بالا، ماده معرف Elisa را به سرم خون جدا شده اضافه می‌کنند، اگر طی آزمایش محلول رنگی شود نشانه وجود پادتن اچ‌آی‌وی و ابتلا به ایدز است. تولید پادتن حداقل از دو تا سه هفته طول می‌کشد.

آزمایش وسترن که گران‌تر و مشکل‌تر است معمولا وقتی کارآیی دارد که نتیجه آزمایش اول مثبت بوده و به نوعی حکم تستی تائیدی را دارد.

در آزمایش پی‌سی‌آر، ژن یا دی‌ان‌ای ویروس شناسایی می‌شود. میزان اطمینان به نتیجه آن تا حدود زیادی بالا، اما هزینه آن اندکی گران‌تر است؛ هر چند در این روش نیز امکان جواب مثبت یا منفی کاذب وجود دارد. البته نتایج مثبت این تست با آزمونی موسوم به سرولوژیک ثابت می‌شود.

بسیاری از افراد به سبب ترس و نگرانی، پیش از آزمایش یا در زمان انتظار برای اعلام پاسخ، علائمی در خود می‌بینند یا در توهماتی غرق می‌شوند که اثرات آن به شکل دارونما در علائم بالینی یا مثبت و منفی شدن کاذب آزمایش دخیل می‌شود اما خوب است بدانید دانش بشر درباره ایدز به قدری پیشرفت کرده که بعید نیست تا یکی دو سال آینده درمان آن قطعی و ساخت واکسن پیشگیری از آن نیز ممکن شود.

اولین علایم ایدز در دهان

آفت‌های متعددی که در نواحی مختلف دهان ایجاد می‌شود، مرتب عود می‌کند و به راحتی درمان نمی شود از علایم مهم دیگر وجود ویروس ایدز در خون است.

ویروس‌های مختلف به سلول‌ها و بافت‌های مختلفی از بدن حمله می‌کنند ولی ویروس ایدز یا HIV به سیستم ایمنی حمله می‌کند. سیستم ایمنی، گروهی از سلول‌ها هستند که بدن را در برابر انواع عفونت‌ها محافظت می‌کند و بدون آنها توانایی بدن برای مبارزه با انواع عفونت‌ها تضعیف می‌شود. لذا وقتی ویروس HIV وارد بدن فردی شود، به تدریج قدرت دفاعی بدن وی ضعیف می‌شود و این فرد در برابر انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها حتی آنهایی که در حالت عادی بیماری‌زا نیستند آسیب‌پذیر می‌شود.

این روند قابل رویت نیست و راهی وجود ندارد تا با نگاه کردن به افراد بگوییم که آیا به HIV مبتلا هستند یا خیر ولی آزمایش خون می‌تواند پس از چند ماه از اولین تماس، ویروس را در خون آشکار کند. افراد آلوده به HIV ممکن است سال‌ها کاملا سالم بمانند و حتی خودشان ندانند که آلوده هستند. ولی در این دوره یا در دوره نهفته بیماری بعضی افراد می‌توانند علایم دهانی خاصی داشته باشند که توجه به آنها در تشخیص به موقع این بیماری می‌تواند کمک کننده باشد. مثلا فرد دچار عفونت قارچی یا کاندیدایی در دهان شود.

منظور از کاندیدا ضایعات شیری رنگ یا سفید روی زبان، سطح داخلی گونه‌ها و گاهی سقف دهان، لثه‌ها و لوزه‌ها می‌باشد.

از علایم بروز کاندیدا در دهان می‌توان احساس طعم بد و سوزش در دهان را ذکر کرد. در ابتلای معمولی به کاندیدا درمان‌های رایج می‌تواند جوابگو باشد ولی در فرد مبتلا به ایدز، درمان پاسخ نمی‌دهد.

علامت بعدی خطوط سفیدی است که در کناره زبان دیده می‌شود و ما اصطلاحا به آن لکوپلاکیای مویی می‌گوییم، که عامل اصلی به وجود آوردنده آن ویروس است. به محض مشاهده چنین ضایعه‌ای باید فورا به متخصص بیمار‌ی‌های دهان مراجعه کرد.

آفت‌های متعددی که در نواحی مختلف دهان ایجاد می‌شود، مرتب عود می‌کند و به راحتی درمان نمی شود از علایم مهم دیگر وجود ویروس ایدز در خون است. از علایم دیگر تبخال‌های مزمن و طولانی مدت چه در داخل دهان چه در لب‌هاست که به‌ طور متعدد فرد را مبتلا می‌کند.

با مشاهده چنین علایمی دندانپزشک باید بیمار را مشکوک به ایدز فرض کند. البته باید توجه داشت که بسیاری از این علایم اختصاصی برای ایدز نیستند مثلا عفونت قارچی علل دیگرهم دارد؛ اما اگر به راحتی درمان نشود می‌تواند نشانگر ابتلا به ایدز باشد. همچنین آفت و تبخال معمولی در بسیاری از افراد دیده می‌شود اما اگر به صورت شدید در نواحی مختلف دهان و همراه با عود مکرر باشد می‌تواند نشانه ابتلا به ایدز باشد.

به هرحال در همه این موارد تشخیص پزشک ضروری است. در بعضی تحقیقات از بزاق دهان برای تشخیص ویروس ایدز استفاده می‌شود که با تایید این آزمایش می‌توان به راحتی در مطب به بررسی وجود ویروس در بدن پرداخت و این اهمیت بزاق را در تایید تشخیص بعضی بیمار‌ی‌ها نشان می‌دهد.

برای پیشگیری و احتیاط، اگر پوست دندانپزشک صدمه دیده نباید برای بیمار کار مستقیم دندانپزشکی انجام دهد.