برای درمان دیسک کمر راه‌های بسیاری وجود دارد که با انجام به موقع آنها و تداوم‌شان می‌توانید از جراحی دور بمانید. متاسفانه کم تحرکی و یکجانشینی در جوامع امروز انسانی سبب شده که اکثر مردم تا حد زیادی با دردهای ناحیه ستون فقرات به خصوص کمردردهای مداوم به پزشک مراجعه نمایند.
در این بین، دیسک کمر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ناحیه ستون فقرات است که ممکن است هر فردی را با توجه به نوع فعالیت‌هایش درگیر سازد.
اما خوشبختانه شما می‌توانید با انجام یک سری از راهکارهای مناسب در کنار مراجعه سریع‌تر خود به پزشک متخصص شدت این بیماری را در همان حالت خفیف نگه دارید و از پیشرفت آن جلوگیری کنید.
به گزارش دکترکرمانی، بدن انسان دارای ۲۴ دیسک مهره‌ای در قسمت ستون فقرات است که هر کدام از این مهره‌ها در ناحیه کمر و گردن شما قرار گرفته‌اند. جالب است بدانید که فضای داخلی دیسک مهره‌ها را ماده ژله مانند و نرمی تشکیل می‌دهد که مانند ضربه گیر عمل کرده و از ساییده شدن مهرههای شما بر روی یکدیگر جلوگیری می‌نماید.
دیسک کمر به دلیل ساییدگی مهرههای ستون فقرات و فشار بر آنها ایجاد می‌شود.
بالواقع، دیسک مهرههای کمر مانند بالشتک هستند که از فشارهای وارد شده به ستون فقرات و مهره‌ها جلوگیری می‌کنند و ضربات سنگین این ناحیه را مهار می‌سازند. اما اگر یک یا چند دیسک مهره‌ای شما دچار مشکل شود، کیفیت زندگی و عملکرد شما تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
پس با این تفاسیر، همه افراد دارای دیسک مهرههای کمر هستند و منظور عموم مردم از بیماری دیسک کمر ایجاد فتق و بیرون زدگی این ناحیه است که در نوع حاد آن فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیست و درد زیادی را متحمل می‌شود.
با توجه به نوع فعالیت و شدت ضربه وارد شده به ناحیه ستون فقرات، آسیب وارد شده به دیسک مهرههای کمر شدت و میزان متفاوتی دارند. اما همان‌طور که گفتیم، دیسک کمر همان فتق یا بیرون زدگی دیسک است که پزشک با بررسی شرایط بیمار نوع آن را تشخیص می‌دهد.
در عارضه فتق دیسک کمر که رایج‌ترین نوع دیسک است، ماده ژله مانند و نرم داخل دیسک از طریق یک پارگی ریز، بیرون می‌ریزند و رشته‌های عصبی مجاور خود را تحریک می‌کنند. اما در بیرون زدگی، محیط دیسک اصطلاحا بیرون زده می‌شود و لایه سخت و بیرونی دیسک دچار پارگی نمی‌شود.
به صورت کلی شایع‌ترین علائم دیسک کمر شامل موارد زیر می‌باشد:
دیسک کمر یا همان فتق دیسک معمولا بر اثر عوامل مختلفی دچار آسیب و ساییدگی می‌شود و مایع ژله‌ای مانند آن از فضای خود به بیرون انتشار می‌یابد. این عوامل عبارتند از:
افزایش سن
افزایش وزن و چاقی
انجام ورزش‌های سنگین
بلند کردن اجسام و وسایل سنگین به روش اشتباه و ضربه ناگهانی به دیسک
کم تحرکی و یکجانشینی
نشستن یا ایستادن طولانی مدت
پرت شدن از بلندی یا زمین خوردن از ناحیه کمر
سوانح و تصادفات رانندگی
با توجه به اینکه عوامل زیادی در بیماری دیسک کمر دخیل هستند، برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به دیسک کمر قرار دارند که در ادامه مقاله به آنها اشاره خواهیم کرد:
اضافه وزن و چاقی علاوه بر اینکه برای سلامت کل بدن شما مضر است، فشار زیادی به دیسک و مهرههای بدن وارد می‌کند.
اگر فرد نسبتا چاقی هستید، حتی اگر در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید، اما به کنترل وزن خود هیچ گونه توجهی نداشته باشید، آسیب وارد شده به دیسک در طولانی مدت شدیدتر خواهد شد و علائم شما را بدتر می‌کند.
به گفته دکتر کِوین متخصص بالینی از دانشگاه آمریکا ایجاد شدن تغییرات در قسمت لگن و ستون فقرات از طریق کاهش وزن از ساییدگی و تحلیل رفتن دیسک جلوگیری می‌کند و فشار شدید وزن بدن را در حالت نشسته و ایستاده به حداقل می‌رساند.
متخصصان تغذیه بر این باور هستند که نیکوتین موجود در سیگار و سایر محصولات تنباکو رسیدن جریان خون به دیسک ستون فقرات را مهار می‌کند و احتمال تحلیل رفتن دیسک مهرههای کمر را افزایش می‌دهد.
براساس تحقیقات به دست آمده از سابقه خانوادگی افرادی که به دیسک کمر مبتلا بوده‌اند، امکان به ارث بردن این بیماری نیز وجود دارد و افراد دارای سابقه خانوادگی بیشتر مستعد دیسک کمر می‌باشند.
اگر طیف کاری فعالیت و شغل شما بسیار سنگین و به طور منظم و روزانه است، خطر ابتلای شما به دیسک کمر بیشتر از سایرین است.
هرچه سن شما بالاتر می‌رود، احتمال ابتلای شما به بیماری فتق دیسک کمر نیز بیشتر می‌شود. براساس بررسی‌های انجام شده بر روی بیماران مبتلا به فتق دیسک کمر، معمولا بالاترین خطر ابتلا به این بیماری بین سنین ۳۵ تا ۵۰ سال است. اما مهم است این نکته را بدانیم که هر فردی با هر طیف سنی می‌تواند با توجه شرایط جسمانی و نوع فعالیت خود مستعد این بیماری باشد.
پس از بروز علائم دیسک کمر و مراجعه فرد به مراکز درمانی، متخصص ارتوپد با معاینه بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار میزان درد، گرفتگی ماهیچه‌ها و قدرت عضلانی او را ارزیابی می‌کند و مطابق با آن از مدارک پزشکی زیر برای تشخیص دقیق‌تر نوع دیسک کمر و شدت آن کمک می‌گیرد:
رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش تصویربرداری برای تشخیص بیماری فتق دیسک کمر در افراد مشکوک است که توسط پرتونگاری انجام می‌شود.
گرفتن یک عکس با استفاده از اشعه ایکس نیز علت کمردرد یا گردن درد شما را تا حدودی برای پزشک متخصص مشخص می‌نماید.
سی تی اسکن یکی از روش‌های رایج و مرسوم تصویربرداری از نواحی مختلف بدن است که استخوان‌های ستون فقرات را به صورت واضح نشان می‌دهد و فضای اطراف نخاع و اعصاب، دیسک مهرههای کمر و حتی فشار وارد شده به این نواحی کاملا برای پزشک قابل ارزیابی و بررسی خواهد بود.
در این روش تصویربرداری رنگ کنتراست با سوزن‌های خاصی به داخل فضای پر از مایع ستون فقرات تزریق می‌شود که با این کار به وضوح ریشه‌های عصبی و نخاعی برای پزشک قابل نمایش خواهد بود.
از طرفی، متخصص ارتوپد بیشتر برای تشخیص و بررسی این موارد تصویربرداری میلوگرام را برای بیمار خود تجویز می‌نماید:
فتق دیسک کمر، تشخیص علت بی حسی و ضعف زیاد عضلات، مشکلات عروق، تومورها و عفونتی که باعث ایجاد مشکلات در نخاع شده است.
در این روش یک یا چند سوزن کوچک به نام الکترود از طریق پوست وارد عضله می‌شود و فعالیت الکتریکی ضبط شده توسط این الکترودها بر روی دستگاه خاصی به شکل موج قابل مشاهده خواهد بود که برای ارزیابی عملکرد عصب و نخاع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جالب است بدانید که اکثر بیمارانی که به فتق دیسک کمر نوع خفیف مبتلا شده‌اند، درد و فشار به وجود آمده پس از رعایت یکسری نکات مهم طی یک هفته تا چند ماه بهبود می‌یابد. در ادامه به این راهکارها اشاره خواهیم کرد:
پس از تشخیص فتق دیسک کمر، مراجعه به فیزیوتراپی برای فرد بیمار دارای دو مزیت مهم است: اول اینکه از تشدید شدن کمر درد و بدتر شدن وضعیت او جلوگیری می‌نماید و دوم در طولانی مدت باعث درمان و اصلاح عادت‌های نادرست خواهد شد.
بررسی‌ها نشان داده است که داشتن استراحت مطلق به مدت چند روز و بنا به نظر متخصص ارتوپد تا حد زیادی به تسکین درد ناحیه کمر و پاها کمک می‌کند. از طرفی، کم کردن فعالیت‌های روزانه و توجه به یک سری نکات از جمله پرهیز از نشستن و ایستادن‌های طولانی و کمی راه رفتن می‌تواند تاثیر استراحت و بهبود بیماری را افزایش دهد.
اولین قدم کاربردی و مهم شما برای جلوگیری از تشدید دیسک کمر، کم کردن وزن اضافی و فشار وارد شده به دیسک و پاها است که بعد از استراحت مطلق در اولویت روش درمانی قرار می‌گیرد. گفته می‌شود که هر یک کیلو وزن اضافی می‌تواند چهار برابر به پاها و کمر شما فشار وارد کند.
بنابراین، اگر در برداشتن این قدم تعجیل به خرج دهید و از یک رژیم اصولی و قابل اعتماد کمک بگیرید، خیلی زود متوجه تغییرات و بهبود بیماری و کاهش دردهای ناحیه کمر و پاهای خود خواهید شد.
گذاشتن کمپرس یخ یا کیسه آب جوش و یا استفاده ترکیبی از آنها با نظر و تایید پزشک متخصص در کاهش درد و التهاب ناحیه کمر بسیار تاثیرگذار است. اما توصیه می‌شود که برای انجام آن حتما از توصیه و راهنمایی پزشک کمک بگیرید.
برای درمان دیسک کمر، زیر نظر پزشک متخصص از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
داروهای ضد التهابی همچون ایبوپروفن، ناپروکسن و سایر داروهای غیر استروئیدی که براساس نظر پزشک تجویز می‌شود تا حدی به تسکین درد پاها و کمر کمک می‌کند.
تزریق اپیدورال یکی از روش‌های درمانی متداول برای تسکین دردهای کمر و پا است که در این روش تزریق به صورت مستقیم و به همان ناحیه دردناک توسط پزشک انجام می‌شود و التهاب را در ناحیه مورد نظر کاهش می‌دهد.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، یکی از عوامل تشدید دیسک کمر نشستن و ایستادن زیاد به مدت طولانی است. به همین خاطر، پیاده روی کردن به مدت تقریبا یک ساعت یا کمتر باعث تقویت عضلات ستون فقرات شده و درد را در ناحیه کمر و پاها به طرز عجیبی کاهش می‌دهد.
خوشبختانه در صورت تشخیص به موقع این بیماری، تعداد کمی از بیماران مبتلا به دیسک کمر نیاز به جراحی پیدا می‌کنند و دردهای عمیق پس از یک دوره رعایت ساده مواردی که گفتیم تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
طب سنتی و استفاده از داروهای گیاهی یکی از روش‌های موثر برای کنترل درد در ناحیه کمر و پاها است که علاوه بر کاهش دادن میزان درد و التهاب، از بدتر شدن وضعیت دیسک کمر نیز در افراد مبتلا جلوگیری می‌نماید.
اما نکته حائز اهمیت این است که مصرف خودسرانه آنها ممکن است با یک سری واکنش‌های آلرژیکی و عوارض احتمالی همراه باشد. به همین خاطر، حتما قبل از مصرف روزانه این داروهای گیاهی از یک متخصص کمک بگیرید:
یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی موثر برای کاهش درد ناحیه کمر و پاها است که مصرف این گیاه در دوز کم با کوچک‌ترین عوارض جانبی همراه است.
برای درمان دیسک کمر، می‌توانید زیر نظر پزشک‌تان، زنجبیل را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.
این گیاه برخلاف نام مخوف و ترسناکی که دارد، مسکن و داروی شفابخش آرتریت روماتوئید(التهاب مفاصل) و دیسک کمر است که برای آن دسته افرادی که از درد و ضعف پاها و کمر درد رنج می‌برند یک نعمت است.
زردچوبه گیاهی گل‌دار و خوش‌رنگ از خانواده زنجبیل است که طبع آن گرم و خشک می‌باشد. مصرف این گیاه زرد رنگ نیز در کاهش التهابات ناشی از فتق دیسک کمر معجزه آسا است. اما به دلیل خاصیت تحریک کنندگی نباید به میزان زیاد آن را مصرف کنید.
بید سفید از خانواده بیدها است که از پوست درخت این گیاه برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک کمر استفاده می‌شود. این گیاه حاوی سالیسیلات است که مانند آسپرین برای بدن عمل می‌کند.
برای درمان درد دیسک کمر از گیاه بید سفید استفاده کنید که در کاهش درد موثر است.
روغن‌های زیر می‌توانند کمک‌کننده باشند:
روغن نعناع
روغن علف لیمو
روغن زنجبیل
روغن اسطوخدوس
روغن اوکالیپتوس
روغن بابونه
روغن رزماری
روغن چوب صندل
یافتن روغن‌های ضروری مناسب برای کمردرد تنها آغاز راه است. در مرحله بعد، باید بدانید که چگونه از آنها به درستی استفاده کنید تا دچار تحریک پوست یا سایر عوارض جانبی نشوید.
این روغن‌ها را می‌توان در رایحه‌درمانی استنشاق کرد یا رقیق کرد و به صورت موضعی به کمر مالید یا در حمام استفاده کرد.
استفاده از این مواد مغذی و گنجاندن آن در رژیم غذایی تا حد زیادی به بهبود مهرههای ستون فقرات و دیسک کمر شما در سطح خفیف کمک می‌کند:
سبزیجات تیره و برگ‌دار از جمله: کلم بروکلی، اسفناج، مارچوبه و..
میوه‌های رنگی از جمله هویج، گوجه فرنگی، چغندر، فلفل قرمز و توت سیاه .
زیتون سیاه و روغن زیتون
آجیل‌ها مانند فندق، بادام، گردو، کنجد و غلات
دانه‌ها: دانه چیا، تخم کتان
پیاز و سیب زمینی (دارای خاصیت ضد التهابی می‌باشند)
ماهی‌ها از جمله ماهی سالمون، ساردین، شاه ماهی
غلات: نخود، لوبیا، سویا (شیر سویا)
جگر
نوشیدن آب به میزان فراوان
هنگامی که در ستون فقرات و ناحیه کمر خود احساس درد می‌کنید، بایستی از یک رژیم غذایی غنی از کلسیم کمک بگیرید. علاوه بر مواردی که در بالا ذکر کردیم، این غذاها نیز در درمان دیسک کمر مفید هستند و ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند.
علاوه براین، استفاده از آنها در هنگام بیرون زدگی دیسک کمر نیز بسیار مفید و کارآمد خواهد بود:
داشتن تغذیه سالم برای نگه داشتن بافت ماهیچه‌ها، عضلات و استخوان‌های بدن امری حیاتی است. اما در کنار این موضوع مهم، استفاده از مکمل و ویتامین‌ها نیز می‌تواند در درمان و حتی پیشگیری از ساییدگی مهرههای کمر نقش مهمی را ایفا کند.
برخی از ویتامین‌های مهم که شما می‌توانید برای درمان فتق دیسک کمر از آن استفاده کنید عبارتند از:
کمبود این ویتامین، جذب و استفاده موثر کلسیم را در بدن با مشکل مواجه می‌سازد. اگر بدن شما ویتامین D کافی نداشته باشد، در معرض آسیب جدی بافت‌های استخوانی قرار خواهید گرفت.
تامین ویتامین دی و کلسیم بدن، در درمان دیسک کمر بسیار موثر و مفید است.
این ویتامین در تشکیل استخوان و بافت‌های استخوانی بسیار مفید است. پس از آسیب رسیدن به دیسک کمر، سطح ویتامین K کاهش پیدا می‌کند. بنابراین، خوردن این مکمل تا حد زیادی به بهبود نقاط آسیب دیده کمک می‌کند.
این ویتامین به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و کاهش درد شما در نواحی آسیب دیده کمک می‌کند. از طرفی، تولید گلبول‌های قرمز خون را افزایش داده و باعث بهبودی بافت‌های آسیب دیده بدن می‌شود.
اکثر مردم به خوبی از فواید ویتامین C برای بدن آگاه هستند. این ویتامین تولید کلاژن را در بدن تقویت کرده و از این طریق به تقویت عضلات، غضروف و بافت‌های آسیب دیده کمک می‌کند. علاوه براین، سیستم ایمنی بدن را بالا برده و درد ناشی از بیماری دیسک کمر را کاهش می‌دهد.
نحوه خوابیدن و نشستن شما تاثیر بسیار زیادی در افزایش یا کاهش دردهای دیسک کمر دارد. تلاش کنید زمان استراحت بدین شکل دراز بکشید تا فشاری به دیسک کمرتان وارد نشود:
این حالت خوابیدن با دراز کشیدن به پهلو با بالشی بین پاها به دست می آید. این کار کمک می‌کند ستون فقرات شما در یک راستا قرار داشته باشد و فشار از روی دیسک شما کم شود.
برای درمان دردهای دیسک کمر، حتما زمان خواب، بالش کوچکی زیر زانوی خود بگذارید تا فشار کمتری به کمر وارد شود.
زمانی که به پشت می‌خوابید، استفاده از بالش زیر زانو برای هم راستا نگه داشتن ستون فقرات ضروری است. فتق دیسک زمانی که به آنها فشار وارد می‌شود باعث ایجاد درد می شود، بنابراین این وضعیت به کاهش فشار کمک می‌کند.
هنگامی که از دیسک کمر رنج می‌برید، این حالت اغلب راحت‌ترین حالت برای خوابیدن است. وضعیت جنین با دراز کشیدن به پهلو و زانوها به سمت قفسه سینه به دست می‌آید. این وضعیت فشار را از روی ستون فقرات شما کم می‌کند و به شما امکان می‌دهد خواب خوبی داشته باشید.
هنگام خوابیدن در این حالت، شانه‌ها و سر شما باید حمایت شوند. از یک بالش زیر سر و یکی دیگر زیر زانو استفاده کنید. این کار به برداشتن فشار از روی ستون فقرات و فتق دیسک در گردن کمک می‌کند.
نشستن، فشار بیشتری به دیسک های ستون فقرات شما وارد می‌کند، به خصوص زمانی که روی صندلی به جلو خم می‌شوید.
از آنجایی که نشستن اغلب اجتناب ناپذیر است، این نکات را برای کاهش بار وارد شده به ستون فقرات کمری خود امتحان کنید:
اگر زمان طولانی پشت میز می‌نشینید، هر از چند گاهی بلند شوید و قدم بزنید تا دچار دیسک کمر نشوید.
صاف بنشینید و شانه های خود را به سمت صندلی چرخانده و تیغه های شانه را پایین بیاورید.
از یک بالش کوچک یا حوله غلتان برای حمایت از کمر خود استفاده کنید.
یک یادآوری روی تلفن خود تنظیم کنید تا اغلب اوقات استراحت کنید و مسافت‌های کوتاه را پیاده‌روی کنید.
بین خم شدن برای برداشتن لباس، حمل یک سبد سنگین و دست بردن به وسایل مختلف، شستن لباس‌ها فشار زیادی به کمر شما وارد می‌کند. در صورت امکان، از یکی از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که در انجام این کار کمک کنند تا زمانی که کمر شما احساس بهتری کند.
حرکت مکرر رو به جلو که معمولاً برای جاروبرقی استفاده می‌شود، می‌تواند دیسک شما را تحریک کند. به جای اینکه دست خود را دراز کنید و کمر خود را خم کنید، پشت خود را صاف نگه دارید و با جاروبرقی راه بروید.
گزینه دیگر خرید یک جاروبرقی روباتی است که این کار را برای شما انجام دهد.
به منظور درمان دیسک کمر و فشار کمتر به آن، زمان جاوربرقی زدن، صاف بایستید.
پارو کردن برف و باغبانی می‌تواند درد دیسک شما را بدتر کند، زیرا اغلب شامل بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن به جلو و چرخش است – حرکاتی که به راحتی دیسک شما را تشدید می‌کند.
از فعالیت‌هایی که باعث فشار مکرر روی کمر شما می‌شود، مانند دویدن یا طناب زدن دوری کنید. از حرکاتی که شامل بار محوری قابل توجهی روی کمر است، مانند اسکات و پرس پا، بگذرید.
از لمس انگشتان پا، دراز و نشست و حرکات یوگا که درد را بدتر می‌کند و منجر به خم شدن قابل توجه کمر می‌شود، خودداری کنید.
برای درمان دیسک کمر باید از ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، طناب زدن و هرگونه حرکت ورزشی که به کمر فشار بیاورد اجتناب کنید.
در این مقاله با انواع روش‌های درمان دیسک کمر آشنا شدید. خوشبختانه با پیگیری سریع و مراجعه به پزشک اکثر بیماران در همان وضعیت خفیف باقی می‌مانند و به جراحی نیاز پیدا نمی‌کنند. مشروط به اینکه از روش‌های درمانی همچون مراجعه به فیزیوتراپی، کاهش وزن، پیاده روی، استراحت مطلق، کم کردن فعالیت‌های روزانه و.. کمک بگیرند.
از طرفی، کاهش وزن یکی از کاربردی‌ترین راهکارهای بهبود دیسک کمر است، چرا که یک کیلو اضافه وزن چهار برابر به پاها و کمر فشار وارد می‌کند. علاوه براین، خوردن غذاهای مفید در کنار مصرف ویتامین‌ها و داشتن تحرک کافی نیز می‌تواند در بهبود و حتی درمان دیسک کمر نقش موثری داشته باشد.
منابع: