عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - بهترین راه برای دفع شر بزرگ احتمالی ترامپ علیه مردم ایران، اغاز مذاکرات غیررسمی – غیرعلنی با ترامپ و جو بایدن قبل از انتخابات آینده امریکاست.
دونالد ترامپ با عبور موفق از رقابت درون حزبی جمهوری خواهان، به تنها گزینه حزب برای انتخابات آینده ریاست ایالات متحده امریکا تبدیل شد. اگر اتفاق استثنایی رخ ندهد دوباره شاهد رقابت بایدن - ترامپ خواهیم بود.
اگر بایدن دوباره پیروز شود ریاست اش ادامه می یابد و 8 ساله خواهد شد. اگر ترامپ موفق شود بعد از جدایی 4 ساله به کاخ سفید باز می گردد تا مسیر نیمه کاره را ادامه دهد و جهان را دوباره با تصمیمات عجیب و جنجالی اش شگفت زده کند.
ترامپ گام به گام به کاخ سفید نزدیک می شود و حالا بازگشت او یک گزینه جدی است به ویژه آنکه جو بایدن با مشکلات جسمی - روانی روبه رو است و هر روز به بهانه اشتباه حرکتی – گفتاری مردم جهان را می خنداند و ازحجم رای اش می کاهد.
اما سوال اساسی این است:
اگر ترامپ دوباره رئیس جمهور امریکا شود چه تاثیری بر ایران و ایرانیان خواهد داشت؟ سیاست او در برابر ایران چه خواهد بود؟ سیاست دولت تهران در مقابل ترامپ چگونه خواهد بود؟
احتمال کاندیداتوری نهایی ترامپ در انتخابات آینده تقریبا قطعی است. این یعنی شانس او برای بازگشت به کاخ سفید حداقل 50 درصد است اگر بیش از 50 درصد نباشد که بسیاری می گویند هست.
پیش بینی می شود ترامپ در صورت بازگشت به قدرت، این موارد را دنبال کند:
- لغو روند احیای برجام از سوی امریکا
- تلاش برای ایجاد توافق جدید با ایران
- لغو توافق غیررسمی – شفاهی میان دولت های رئیسی - بایدن با موضوع آزادی محدود صادرات نفت ایران در مقابل پذیرش عدم پیشروی بخش های حساس برنامه هسته ای ایران
- ازسرگیری سیاست فشار حداکثری علیه ایران که در سال 2021 متوقف شده بود.
- ازسرگیری فشار بر ایران در آژانس، سازمان ملل از جمله شورای امنیت و دیگر سازمان های بین المللی
- اعلام تحریم های جدید و شدید علیه تهران
- اجرای دوباره سیاست به صفر رساندن صادرات نفت ایران
- اعلام ائتلاف با کشورهای هم پیمان علیه ایران
- فشار برای مذاکره مستقیم با ایران
در نتیجه این دو اتفاق، پیش بینی می شود تولید و صادرات نفت ایران دوباره سیر نزولی به خود بگیرد؛ تحریم های امریکا علیه ایران دوباره به شکل سختگیرانه ای اجرا شود. فشارها بر چین، امارات و ترکیه برای اجرای سختگیرانه تحریم ایران افزایش خواهد یافت.
پیش بینی می شود در صورت بازگشت ترامپ، به مانند دوره قبل حضورش در کاخ سفید، ضربات شدید و آسیب جدی را به اقتصاد ایران وارد خواهد کرد.
پیش بینی می شود دولت ایران در برابر بازگشت ترامپ سه سناریو را در پیش بگیرد:
اول - هیچ : براساس این سیاست از هم اکنون تا انتخابات امریکا در آبان ماه 1403 یعنی 8 ماه آینده هیچ اقدامی خاصی از سوی تهران انجام نمی شود. اگر ترامپ رای آورد در آن زمان به آن فکر می کنیم.
دوم - تلاش برای توافق با بایدن: مسوولان ایرانی تلاش می کنند با دولت جو بایدن تا قبل از پایان دولت او در 10 ماه آینده به توافق جدیدی درباره هسته ای، رفع تحریم ها و سایر موضوعات مهم دست یابند. دولت بایدن برای تقویت موقعیت خود به این توافق نیازمند است و احتمالا در مذاکرات انعطاف پذیری خواهد داشت و حاضر به اعطای امتیازات بیشتری است.
مهمترین چالش این رویه این است که در صورت پیروزی ترامپ، او احتمالا ترامپ این توافق را کنار خواهد گذاشت وخواهان مذاکرات جدید و توافق جدید خواهد شد.
در نتیجه توافق با بایدن باید به گونه ای باشد که شکست آن از سوی ترامپ ، سخت و هزینه بالایی داشته باشد اما قطعا نمی توان تضمین کرد.
یکی دیگر از چالش های این سیاست، تنش بالای موجود میان تهران - واشنگتن بر سر موضوعات مختلف از جمله جنگ اسرائیل علیه غزه، درگیری فعلی اسرائیل - حزب الله لبنان، حملات امریکا علیه حوثی های یمن و حملات امریکا و گروه های نزدیک به ایران علیه یکدیگر در عراق و سوریه است.
گرچه طرف ایرانی می تواند از همین تنش ها به عنوان ابزاری برای همکاری و امتیازگیری از امریکا استفاده کند.
سوم - چون احتمال پیروزی ترامپ وجود دارد پس مسوولان ایرانی با دولت بایدن توافق نمی کنند تا نتیجه انتخابات مشخص شود. اگر ترامپ یا بایدن هر کدام پیروز شود با او مذاکره و شاید توافق کنند.
چهارم - ایران هیچ نیازی به مذاکره و توافق با دولت امریکا ندارد چه بایدن در راس این دولت باشد چه ترامپ. وضعیت فعلی تا سال 2028 ادامه می یابد. یعنی ممکن است مسوولان ایرانی به این نتیجه برسند در هر صورت و در هر شرایط و با پیروزی هر گزینه ای در انتخابات امریکا، هیچ نیازی به مذاکره با هیچ دولتی در امریکا نخواهد شد و شرایط فعلی را با وجود تحریم ها و فشارها ادامه می دهند.
- براساس واقع گرایی، با کنار گذاشتن احساسات و حساسیت ها و برای حفاظت از منافع کشور و مردم ایران، طرف ایرانی تلاش می کند هم اکنون و تا قبل از انتخابات آینده امریکا، با دولت جو بایدن به توافق جامع درباره هسته ای و غیرهسته ای به ویژه رفع تحریم های اساسی (مالی، بانکی، نفتی، حمل و نقل و ...) دست یابد.
بهتر است این مذاکرات در قالب مذاکرات گذشته ایران و امریکا در عمان یعنی به صورت غیررسمی – غیرعلنی انجام شود.
بایدن برای رقابت با ترامپ، به این توافق نیاز دارد در نتیجه احتمال انعطاف و امکان امتیازگیری از او بیشتر می شود. همزمان مسوولان ایرانی خود را برای دولت ترامپ هم آماده می کنند. اگر جو بایدن پیروز شد توافق با او به صورت طبیعی ادامه می یابد.
اما اگر ترامپ به قدرت بازگشت و وی خواهان لغو توافقات قبلی، مذاکرات مستقیم و توافق جدید شد با او نیز مذاکرات جدید و توافق جدید دنبال می شود.
ویژگی توافق جدید با ترامپ این خواهد بود که به صورت برد - برد، توافق بزرگتر از توافق با جو بایدن با تمرکز بر بخش اقتصادی و سرمایه گذاری، جلب سرمایه ها و شرکت های امریکایی به بازار اقتصادی ایران دنبال شود و دو کشور از منافع اقتصادی توافق جدید بهره مند شوند.
این توافق هم به کارنامه اقتصادی ترامپ و هم به کارنامه اقتصادی دولت ایران خواهد افزود. علاوه بر این، در بخش سیاسی - امنیتی نیز می توان تمرکز را بر تامین امنیت خاورمیانه از سوی ایران و کشورهای منطقه در برابر خروج تدریجی ارتش امریکا از منطقه قرار داد.
همزمان، از هم اکنون و در حالی که 10 ماه به انتخابات امریکا باقی مانده به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ترامپ تماس گرفته شود وبا او و مشاورانش رایزنی شود تا به پیش نویسی از متن توافق احتمالی رسید تا در صورت پیروزی اش در انتخابات ، چارچوب توافق جدید مشخص باشد.
به همان اندازه که ترامپ قدرت آسیب رسانی بیشتری به منافع ایران دارد مذاکره با او بیش از هر رئیس جمهور دیگری در امریکا ، راحت تر و برای ایران می تواند پرثمرتر باشد. متاسفانه مسوولان ایرانی فرصت حضور ترامپ در قدرت در سال های قبل را برای مذاکرات و امتیازگیری حداکثری از امریکا از دست دادند.
و اما چند نکته:
- مذاکره کردن یا نکردن به خودی خود هدف نیست بلکه تنها یک ابزار است برای کسب و حفاظت حداکثری از منافع طرف خود.
- در جهان، تنها یک کشور با شرایط امریکا وجود دارد و نیازی به تکرار مدل مذاکرات و توافق با امریکا با دیگر کشورهای جهان نیست. امریکا هم تنها یک ترامپ دارد.
- ایران و عراق صدامی، 8 سال جنگیدند اما در نهایت از طریق مذاکره مستقیم به توافقی برای پایان دادن به جنگ ، برقراری آتش بس و صلح دست یافتند.
ترامپ سرسپرده نتانیاهو ست. مذاکره با ترامپ به شرطی جوابگو هست که خواسته‌های نتانیاهو محقق بشه.
سر برجام هم میونه اوباما و نتانیاهو شکرآب بود که مذاکرات نتیجه داد.
ولی با نگاه به تاریخ و سوابق می توان دریافت که معادلات سیاسی و روابط بین الملل بسیار پیچیده تر و گسترده تر از تصور و پیش بینی ما ایرانی ها بوده.
تقر یبا در تمام ادوار تاریخ تصور ما از روابط و معادلات سیاسی و بین المللی ساده و سطحی بوده
ترامپ با کره شمالی مذاکره کرد و اخر هیچ
ترامپ با چین وارد مناقشه و اخر هیچ دستاوردی برای طرفین نداشت
اگر ترامپ برای مذاکره طرف مناسبی بود قطعا در زمان واعظی و ظریف مذاکره صورت می گرفت.
هدف مذاکره به توافق رسیدن با دشمنان است وگرنه هیچ کس با دوست خود مذاکره نمی کند.