عصر ایران ؛ جعفر محمدی - آقای هادی طحان نظیف، سخنگوی محترم شورای نگهبان در دفاع از عملکرد این شورا در بررسی صلاحیت ها گفته است : اعداد و ارقامی که در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شاهد هستیم (وجود 51 کاندیدا برای هر کرسی) ادعای خالص سازی را زیر سوال می‌برد.
به بهانه این سخن و فارغ از شرایط انتخابات پیش رو، "نظریه مثلث انتخابات" یا " املت انتخابات" را مطرح می کنیم.
رابرت اشتنبرگ، از دانشمندان معروف در زمینه روانشناسی شناختی است. "نظریه مثلث عشق" او بسیار معروف و کاربردی است. او برای هر رابطه عاطفی، سه ضلع تعریف می کند: "صمیمت" ، "شور و شوق" و "تعهد" و می گوید اگر در یک ازدواج هر سه ضلع این مثلث وجود داشته باشد، با یک ازدواج آرمانی مواجهیم.
اشتنبرگ تاکید می کند که فقدان یکی از این اضلاع را نمی توان با تقویت ضلع دیگری جبران کرد.
با وام گیری از این نظریه، به انتخابات برمی گردیم. به نظر می رسد که هر انتخابات نیز سه ضلع اصلی دارد: "تعدد کاندیداها" ، "تکثر فکری و سیاسی کاندیداها" و "شرایط عادلانه رقابت".
آقای طحان نظیف به درستی به ضلع اول اشاره و بر تعدد کاندیداها تاکید کرده است. بدیهی است در حوزه انتخابیه ای با یک کرسی، نمی توان با یک نامزد، رأی گیری کرد و نام آن را انتخابات گذاشت.
اما تعداد بالای کاندیداها، برای یک انتخابات ، هر چند لازم است ولی کافی نیست. مردم باید در بین کاندیداهای پرشماری که در دسترس دارند، افراد همسوی فکری و سیاسی خود را بیابند. هزار کاندیدا هم برای یک کرسی وجود داشته باشد ولی هر هزار نفرشان شبیه هم باشند، ضلع تکثر فکری و سیاسی شکل نمی گیرد. کثرت عددی با تکثر فکری و سیاسی معنی دار می شود.
ضلع سوم نیز فضای عادلانه رقابت است که شامل عدالت در بررسی صلاحیت ها، عدالت در برخورداری از امکانات عمومی، عدالت قضایی در مواجهه با تخریب ها، بی طرفی و سلامت برگزار کنندگان و ناظران و تمکین آنها به نتیجه واقعی آراست.
از سه ضلع فوق، تنها یک ضلع که به کاندیدا شماری مربوط می شود، توسط برگزار کنندگان قابل اعلام و اثبات است و دو ضلع دیگر یعنی تکثر فکری و سیاسی کاندیداها و شرایط عادلانه رقابت، توسط وجدان جمعی ارزیابی می شود و مورد قضاوت قرار می گیرد.
این که برگزار کننده انتخابات بگوید "زمینه مشارکت برای همه اشخاص و گروه‌های سیاسی فراهم است" یا بر بی طرفی خود در روند انتخابات تاکید کند، کفایت نمی کند و باید مردم در عمل چنین چیزی ببینند و اقناع عمومی شکل بگیرد.
در یک بیان تمثیلی، انتخابات مانند یک املت* است. همان طور که املت سه ماده اولیه برای تهیه دارد (روغن، گوجه فرنگی و تخم مرغ) ، انتخابات هم سه لازمه پیش گفته را دارد.
اگر برای پختن یک املت، گوجه نداشته باشیم، نمی توانیم با افزودن بر تعداد تخم مرغ ها، فقدان گوجه را جبران کنیم. در انتخابات نیز نمی توان به عنوان مثال، فقدان تکثر فکری و سیاسی کاندیداها را افزایش تعداد کاندیداها جبران کرد.
وقتی گوجه نباشد، هر چقدر هم تخم مرغ به ماهیتابه بیفزاییم، به املت نمی رسیم و حداکثر می توانیم به نیمرو برسیم که غذای دیگری است و نمی توان ان را به جای املت، روی میز گذاشت.
____________________
* پیش از این، دوست فرهیخته ام محمدرضا شعبانعلی در یادداشتی در عصر ایران، از تمثیل املت برای بیان مثلت عشق استفاده کرده است که در این لینک می توانید مطالعه کنید.من نیز همین تعبیر را درباره انتخابات از او وام گرفته ام.
همانطور که همه وظیفه وزارت بهداشت را مراقبت از مواد غذایی توزیع شده میدانیم وظیفه شورای نگهبان نیز درباره نامزدها شببیه آن است زیرا ما نه فرصت بررسی همه نامزدها و نه اساسا امکان و دسترسی لازم برای بررسی همه نامزدها را داریم و ناچارا باید یک نهاد قانونی این وظیفه مهم را انجام دهد
احزاب بزرگ مثل لیبرال، محافظه کار، حزب دموکراتیک نوین ( ان دی پی) سبزها کاندیدا معرفی می کنند.
احزاب کوچک تر مثل احزاب مذهبی یا حتی برخی گروه های دسته راستی کوچک هم کاندیدا معرفی می کنند
شورای نگهبان وجود ندارد در نتیجه رد صلاحیتی نیست.
افراد عادی بیرون احزاب با داشتن ۱۰۰۰ امضا از سوی طرفداران می توانند کاندیدا شوند
سازمان برگزاری انتخابات مستقل از دولت است اگرچه ردیف بودجه دولتی دارد
شهروندان می توانند برای برگزاری و نظارت بر صندوق ها و کمک ر اجرای انتخابات مشارکت کنند اندکی هم دستمزد می دهند برای این دااوطلبان دوره های آموزشی برگزار می شود.
لیست مشارکت برای رای دادن بر اساس آدرس است.
شرایط کاندیدا شدن موارد عینی مثل سن، تابعیت، اقامت است.
شروطی مثل تحصیلات فوق لیسانس یا مذهب و... وجود ندارد.
انتخابات معمولا در چند هفته برگزار می شود البته یک روز اصلی و پایانی هم هست.
معمولا در روز پایانی تا ساعت ۱۲ شب نتایج اعلام می شود
اخیرا شمارش ماشینی آرا در استان انتاریو انجام شد که تجربه موفقی بود.
نمایندگان احزاب اختیار دارند نمایندگان خود برای نظارت بر صندوق ها بفرستند.
منو یک بار در میهمانی دوغ و نوشابه سیاه و زرد خریدم و به دردسر افتادم همه می خواستند از هر سه مدل استفاده کنند. تازه دوست داشتند لیوان دوغ با لیوان نوشابه جدا باشد.
بعد تصمیم گرفتم فقط از یک نوشیدنی استفاده کنم یا دوغ یا نوشابه . تازه نوشابه هم فقط از یک رنگ.
راحت به صرفه اقتصادی و بدون دغدغه
انشالله که دیگر استدلالات و استنتاجات ایشان در جایگاه رفیعی که دارند بدین سیاق نباشد