شهر ایروان ارمنستان پنج شنبه گذشته میزبان اولین رایزنی های سه جانبه با هند و ایران، دو شریک مهم ایروان بود.
به گزارش عصرایران به نقل از وبگاه "اوراسیا نت"، بر اساس اعلام وزارت خارجه ارمنستان، نشست 20 آوریل با حضور معاونان و دستیاران مختلف در وزارتخانه های خارجه سه کشور، و عمدتا بر "مسائل اقتصادی و کانال های ارتباطی منطقه ای" متمرکز بود. طرفین در این نشست توافق کردند که رایزنی ها را در قالب سه جانبه ادامه دهند.
در حالی که تمرکز نشست پنج شنبه گذشته درایروان مسایل تجاری و ترانزیتی بین 3 کشور بود، اما یک پس‌زمینه راهبردی نیزدر همکاری های سه جانبه این 3 کشور وجود دارد: ایران و هند در خط مقدم راهبرد جدید امنیتی ارمنستان هستند، زیرا دولت ایروان احساس می‌کند از سوی ضامن امنیت سنتی خود، یعنی روسیه، رها رشده است.
از آنجایی که آذربایجان در پی پیروزی در سال 2020 بر ارمنستان در جنگ دوم قره باغ به دنبال افزایش برتری خود بوده است، ایران به طور ضمنی گفته است که نوعی تضمین امنیتی برای ارمنستان فراهم می کند.
مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که تهران «تغییر مرزها در قفقاز» را برای خود «خط قرمز» می‌داند. به نظر می رسد این یک هشدار ضمنی به آذربایجان است که اگر بخواهد با توسل به قوه قهریه استان جنوبی سیونیک ارمنستان را تصرف و این مسیر را به دالان زنگزور اختصاص دهد – همانطور که باکو گهگاه تهدید می کند – تهران به نحوی مداخله خواهد کرد. ایران همچنین سال گذشته یک کنسولگری در شهر کاپان در جنوب ارمنستان راه اندازی کرده است.
در همین حال، هند به دنبال وقفه های آشکار در تحویل برخی اقلام نظامی مورد نیاز ارتش ارمنستان، بار دیگر به عنوان یک تامین کننده بالقوه تسلیحات ارمنستان مورد توجه قرار گرفته است.
دیدار پنج شنبه گذشته معاونان و دستیاران وزارت خارجه 3 کشور ایران، ارمنستان و هند در ایروان/ وزارت خارجه ارمنستان
گزارش‌های منتشر شده از سال 2020 در مطبوعات هند حاکی از عرضه گسترده تسلیحات از هند به ارمنستان از جمله توپخانه، پهپادها و موشک‌ها است. هیچ یک از آن ها تایید نشده است.
"نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان در سپتامبر سال گذشته در این باره گفت:" من پیشتر گفته‌ام که دستیابی به تسلیحات موضوعی نیست که بخواهم علنا در مورد آن صحبت کنم، اما باید بگویم که این گزارش‌های رسانه‌ای توسط ارمنستان تکذیب نشده است . مردم ما بدانند که ما در حال برداشتن گام‌های فعال برای گسترش همکاری‌های خود با هند در بخش نظامی-فنی هستیم."
سایت خبری ارمنی "هتک" که ارتباط خوبی با ارتش ارمنستان دارد، گزارش داده است که معامله خرید سیستم های توپخانه، سامانه های موشکی چندپرتابی، سلاح های ضد تانک و برخی تسلیحات دیگر از هند نهایی شده است. در ماه فوریه، معاون وزیر دفاع ارمنستان به هند سفر کرد تا در مورد همکاری نظامی بیشتر گفتگو کند.
همچنین گزارش‌هایی در رسانه ها مبنی بر علاقه ارمنستان به خرید تسلیحات ایرانی منتشر شده است، هر چند که به نظر نمی رسد مادامی که رویکرد غربگرایانه دولت پاشینیان ادامه داشته باشد، تهران حاضر به فروش تسلیحات به ایروان کند.
در شرایط سه جانبه، محور احتمالی نشست ایران-هند-ارمنستان بر تجارت متمرکز است، به ویژه یک مسیر تجاری که با اتصال خلیج فارس به دریای سیاه از طریق ارمنستان، دسترسی کالاهای هندی به بازار غرب را تسهیل می کند و به نوعی آذربایجان را از مسیر تجاری هند با اروپا کنار می گذارد و به جای آن ارمنستان و گرجستان را جایگزین می کند.
روزنامه هندی اکونومیک تایمز به مناسبت این رویداد نوشت: کریدور خلیج فارس-دریای سیاه به خوبی با برنامه های هند مطابقت دارد زیرا دهلی نو به دنبال حذف و کوتاه کردن مسیرهای اضافی برای رسیدن به اروپا، دور زدن کانال سوئز و اجتناب از تاثیر منفی رویارویی روسیه و غرب است.
سفر مارس 2023 "آرارات میرزویان" وزیر امور خارجه ارمنستان به دهلی نو نیز برای جلب حمایت از این ایده بوده است. (البته رسیدن به دریای سیاه به یک راه دیگر فراتر از ارمنستان – گرجستان - نیاز دارد، اگرچه تفلیس تا کنون علاقه چندانی به چنین پروژه ای نشان نداده است.)
میرزویان در سخنانی در ژانویه گفت: "ما علاقه مند به پیشبرد همکاری ها در چارچوب اتصال شمال به جنوب و همچنین کریدور حمل و نقل بین المللی خلیج فارس- دریای سیاه هستیم. ارمنستان پتانسیل و نقش آتی هند برای این پروژه ها را بسیار مهم می داند."
اکونومیک تایمز به نقل از منابع ناشناس در دولت ارمنستان گزارش داد که ارمنستان «به دنبال سرمایه گذاری هندی ها برای تکمیل کریدور در خاک ارمنستان بوده است.»
این سه کشور با دولت باکو رابطه خوبی ندارند. در حالی که تنش دولت ارمنستان و ایران با دولت باکو آشکار است، اما دولت هند در این زمینه تنش آشکاری با باکو ندارد اما چون دشمن آن، یعنی دولت پاکستان، رابطه نزدیکی با آذربایجان دارد، این مساله به دهلی نوعی علاقه گذرا برای تقویت رابطه با ارمنستان می دهد.
تمایل به توسعه روابط با هند اما از سوی دولت ایروان قاطعانه تر و صریح تر است. "یوری باباخانیان" سفیر ارمنستان در هند در سخنرانی اخیر خود روابط دو کشور را «تمدنی» توصیف کرد.
او گفت: "روزی ما این رابطه را به یک مشارکت راهبردی تبدیل خواهیم کرد و فکر می کنم آن روز نزدیک است." باباخانیان گفت این پیوند تمدنی در جنگ 2020 قره باغ یعنی زمانی که دولت ایروان در مواجهه با باکو تنها ماند، تقویت شد چون ارمنستان (در جنگ دوم قره باغ) احساس کرد از سوی غرب و روسیه رها شده است.»