آژیتاسیون (بی قراری روانی-حرکتی) چیست و چگونه درمان می‌شود؟
آژیتاسیون،اختلال بی قراری روانی - حرکتی است که باعث می شود فرد هنگام احساس اضطراب شدید ، حرکات غیر ارادی و بدون هدف انجام دهد.
اختلال روانی آژیتاسیون ( به انگلیسی : Agitation ) به عنوان بی قراری روانی – حرکتی هم شناخته می شود که باعث می شود فرد با احساس اضطراب شدیدی که دارد حرکتی بی اختیار انجام دهد.
آژیتاسیون ، بیان فیزیکی اضطراب و تنش روانی است و به صورت احساس برانگیختگی ، اذیت ، بی قراری و عصبی بودن بروز میکند. این احساسات ممکن است به دلیل برخی از موقعیت ها ، رویدادها ، حرفها یا موارد بی دلیل ایجاد شود.
فرد مبتلا به آژیتاسیون و بی قراری روانی – حرکتی ، حرکاتی بدون هدف انجام می دهد مثلا در اتاق قدم می زند ، با انگشتان ضرب می گیرد یا تند تند صحبت میکند.
معمولا در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی ، یا بیماری هایی که روی سلامت روان و عملکرد اعصاب شناختی اثر می گذارد ، آژیتاسیون دیده می شود. مثل اختلال استرس بعد از حادثه یا افسردگی .
آژیتاسیون چیست؟
در پزشکی به احساس تنش و بی قراری درونی ، آژیتاسیون می گویند . در این حالت به راحتی ناراحت و آزارده می شوید و احساس میکنید با ید حرکتی انجام دهید.
در شرایط عادی این احساس زمانی بروز می کند که تحت استرس زیادی باشید که کاملا طبیعی است ولی گاهی اوقات یک مشکل پزشکی یا روانپزشکی میتواند باعث بروز این حالت شود.
مشکلات هورمونی ، بیماریهای روانی مانند اسکیزوفرنی ، اختلال دو قطبی و آلزایمر میتواند باعث بروز آژیتاسیون شود. گاهی اوقات در موارد نادر تومور مغزی میتواند باعث بروز آژیتاسیون شود.
علایم آژیتاسیون با بی قراری روانی – حرکتی
فرد مبتلا به بی قراری روانی – حرکتی نمیتواند آرام و بی حرکت بماند و از حرکات بدنی برای آزاد کردن تنش و اضطراب استفاده میکند.
فرد مبتلا به آژیتاسوین اغلب بی قرار است ، سریع حرکت میکند و حرکتی انجام میدهدکه بی اختیار و بی هدف است.
شایع ترین علایم آژیتاسیون عبارتند از :
- پریشانی و دیسترس یا هیجانی
- ضربه زدن مکرر به اشیا
- بی قراری
- شروع و تمام کردن ناگهانی کارها
- مدام قدم زدن
- به خود پیچیدن
- تند صبحت کردن
- فشار دادن دست ها
- تفکر سریع
- حرکت دادن بی دلیل اجسام
- ازدحام افکار
علایم آژیتاسیون حاد عبارتند از :
- میل به حرکت بدون هدف
- احساس ناخوشایند
- بی صبری
- بدخلقی وعصبی بودن
- رفتار سرسختانه
- هیجان بیش از حد
با وجودی که افرد مبتلا به آژیتاسیون میتوانند به صورت همزمان عصبانی با خشن رفتار کنند ولی این بیماری با پرخاشگری یکی نیست.
رفتارهایی که در فرد مبتلا به آژیتاسیون دیده می شود
- طی کردن مسیر رفت و برگشتی به صورت مکرر
- درآوردن و پوشیدن مجدد لباس
- پیچ و تاب دادن به دست ها
- ضربه مداوم زدن با پا به زمین
- ضرب گرفتن با انگشتان روی سطوح
- حرکت دادن و برداشتن بی دلیل اجسام
آژیتاسیون در حالت شدید می تواند منجر به آسیب زدن به خود شود از جمله کندن پوست لب ، جویدن ناخن ها ، یا کندن و جویدن دیگر بخش های بدن به حدی که شروع به خونریزی کند.
علت آژیتاسیون
با وجودی که آژیتاسیون بیشتر در بیماران اختلال دوقطبی دیده می شود ولی در افرادی که به مشکلات زیر مبتلا هستند هم دیده می شود :
- استرس کاری
- احساس بیماری
- خستگی زیاد
- پانیک یا حمله وحشت
- اختلال اضطرابی
- افسردگی
- غم و اندوه
- مشکلات با همسالان
- اختلال استرس بعد از حادثه
- اختلال دو قطبی
- اوتیسم
- اختلالات عصبی در موارد نادر تومورهای مغزی
- بیماری هایی که منجر به عدم تعادل هورمونی شوند مانند کم کاری تیروئید
- آسیب تروما مغزی و آکتازیا
- ترس از مکان های بسته یا کلاستروفوبیا
- پارکینسون
- ترک الکل و مواد مخدر
- اوردوز مواد مخدر
- زوال عقلی
- اسکیزوفرنی
- اختلال افسردگی شدید
- مصرف داروهای ضد روان پریشی خاص
ارتباط اختلال دو قطبی و آژیتاسیون
آژیتاسیون یکی از علایم شایع اختلال دو قطبی است . افراد مبتلا به اختلا دو قطبی معمولا سه مرحله مختلف را تجربه مینمایند ، شیدایی ، ترکیبی و افسردگی .
آژیتاسیون معمولا در مرحله شیدایی دیده می شود ولی ممکن است در دو مرحله دیگر هم مشاهده گردد که البته علایمشان با هم متفاوت است.
روش تشخیص آژیتاسیون
پزشک درباره سوابق پزشکی شما سوالاتی می پرسد و معاینات فیزیکی انجام میدهد و در صورت نیاز آزمایشهایی برای رد سایر علل بیماری تجویز مینمارد. بعد از تشخصی قطعی برنامه درمانی شروع می شود.
در صورتی که پزشک به وجود بیماری زمینه ای سلامت روان مشکوک شود برای ارزیابی دقیق تر شما را به یک فوق تخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک ارجاع میدهد.
در صورتی که احتمال بدهد مشکل یا با مشکل فیزیکی زمینه ای همراه است شمارا برای انجام آزمایشهای تشخیصی به آزمایشگاه ارجاع میدهد. این آزمایشان معمولا شامل آزمایش خون برای بررسی تعادل هورمونی ، آزمایش ادرار ، آزمایش مایع نخاعی ، سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز
چه زمانی برای آژیتاسیون به پزشک مراجعه نماییم
هر گاه متوجه علایم آژیتاسیون و بی قراری روانی – حرکتی شدید به پزشک مراجعه نمایید. پزشک در ابتدا باید مشخص کند آیا علایم شما به دلیل اختلال دو قطبی است یا اختلال روانی دیگری در کار است و بعد از آن برای برنامه درمانی تصمیم بگیرد.
درمان آژیتاسیون
علایم آژیتاسیون را میتوان با درمان صحیح و بهبود جنبه های سلامت روانی مدیریت کرد.
درمان صحیح آژیتاسیون به تشخیص صحیح علت آن بستگی دارد.
در صورتی که پزشک تشخیص بدهد علت بیماری شما داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطرابی است که استفاده میکند ممکن است آن را تغییر دهد.
در صورتی که آژیتاسیون شما به مراحل شیدایی یا افسردگی مرتبط باشد ، داروهای تثبیت کننده خلق و ضد روانپریشی تجویز میکند.
برای افراد مبتلا به اضطراب توصیه می شود از تکنیک های ریلکسیشن برای کنترل آژیتاسیون استفاده کنند.
برای کنترل آژیتاسیون توصیه می شود روشهای زیر را در پیش بگیرید :
- هفته ای 1 – 2 بار به روان شناس مراجعه نمایید.
- تمرینات یوگا و مدیتیشن را به صورت منظم انجام دهید.
- به طور منظم و در اغلب روزها ورزش کنید.
- تمرینات تنفس عمیق انجام دهید.
درمان آژیتاسیون ناشی از فشار و استرس
برای تسکین بی قراری ناشی از فشار و استرس معمولا تکنیک های آرام بخش توصیه می شود ، مثل تمیرینات تنفسی عمیق ، یوگا و مدیتیشن .
مدیتیشن و تنفس عمیق میتوند به بازگرداندن احساس آرامش کمک کند.
ورزش یوگا و فعالیتهایی که از آنها لذت می برید میتواند استرس را کاهش بدهد.
محدود کردن تماس خود با چیزهایی که باعث استرس شما می شود مثلا اگر تحت فشار کاری یا درسی هستید باید این مشکل را با رئیش یا معلم خود در میان بگذارید.
از دیدگاه طب سنتی میتوان با تنفس شکمی ، افزایش فعالیت بدن ، اصلاح برنامه غذایی و برنامه خواب و استفاده از گیاهان دارویی آرام بخش استرس را کاهش داد از جمله مصرف دمنوش گل گاوزبان.
درمان آژیتاسیون ناشی از عدم تعادل هورمونی
در مواردی که علت بی قراری عدم تعادل هورمونی باشد ، درمان های جایگزین هورمونی و داروهای تعدیل کننده هورمون تجویز می شوند.
معمولا این عارضه به دلیل کم کاری تیروئید رخ میدهد که باید با داروهای مخصوص تیروئید درمان شود.
در صورتی که اختلال مربوط به هورمون های جنسی باشد ، داروهای لازم برای تعادل این هورمون ها تجویز می شود.
طب سنتی بر اساس علت اختلال هورمونی به اصلاح سبک زندگی ، بادکش درمانی گرم و سرد ، روغن مالی و همچنین تجویز داروهای گیاهی روی می آورد.
درمان آژیتاسیون ناشی از سلامت روان
اگر علت آژیتاسیون اضطراب و اختلال خلقی باشد باید با استفاده از داروها و مشاوره با روان درمانگر علت زمینه ای بیماری را کنترل کرد.
جلسات درمانی منظم با روان درمانگر به فردکمک میکند تا استراتژی های لازم برای مقابله با بیماری را پیدا کند.
داروهای تجویزی در این موارد متفاوت هستند از جمله هالوپریدول ، لورازپام ، یا در موارد حاد داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک از جمله ریسپریدون ، زیپراسیدون ، اولانزاپین و بنزودیازپین .
ورزش و ریلکسیشن هم از جمله درمان های کمکی بسیار موثر برای درمان آژیتاسوین ناشی از اختلالات سلامت روانی هستند.
در این گونه موارد طب سنتی بر اصلاح مزاج تاکید دارد ، و برای بهبود سلامت روان به بیمار توصیه میکند به اندازه کافی فعالیت کند ، به موقع بخوابد و بر اساس مزاج خود غذا بخورد و داروهای گیاهی که به بهبود سلامت روان کمک میکند استفاده کند از جمله دم نوش های بابونه و اسطوخودوس .
منبع: بیتوته