ایران به عنوان بزرگترین کشور تولیدکننده زعفران شناخته می‌شود اما دشواری‌های صادرات رسمی، زمینه ساز قاچاق این محصول به آن سوی مرزها شده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، ایران با تولید بیش از ۹۴ درصد زعفران دنیا از شهرت جهانی در بازار های هدف برخوردار است. قدمت تولید این محصول زراعی در کشور به بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ سال پیش باز می گردد اما متاسفانه موانع و مشکلات متعدد سد راه صادرکنندگان، از سرخی روز افزون این‌محصول گرانبها کاسته است.
با توجه به آنکه این روزها ارزش زعفران بر کسی پوشیده نیست، اما موانع متعددی همچون بازگشت ارز به سامانه نیما، اخذ تعرفه بالای صادراتی در هنگام ورود کالا به چین و هند و نبود استراتژی مناسب نگرانی هایی مبنی بر از دست دادن جایگاه کنونی تولید به همراه داشته است چرا که این موانع زمینه را برای خروج غیرقانونی زعفران از مرزهای کشور فراهم کرده که تاکنون پیگیری های متعدد برای رفع این موانع بی نتیجه مانده است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که دشواری‌های صادرات رسمی زعفران زمینه را برای قاچاق این محصول به آن سوی مرزها فراهم کرده است که با استمرار این روند و توسعه سطح زیر کشت در کشورهای همسایه دیگر حرفی در بازار های هدف برای گفتن نداریم که انتظار می رود با اعمال نظارت دستگاه های مسئول از خروج چمدانی زعفران و قاچاق پیاز از مرزهای کشور جلوگیری شود تا با توسعه سطح زیرکشت این محصول استراتژیک در کشورهای همسایه، جایگاه خود را از دست ندهیم.
این پایان ماجرا نیست چرا که سالیانه مقداری زعفران از طریق مراجع رسمی به افغانستان صادر می شود، این درحالی است که این کشور به رغم‌تولید محصول، مصرفی ندارد و تنها زعفران ایران را با بسته بندی جدید به اسم‌خود به دیگر کشورها صادر می‌کند که استمرار این روند تولید را در ورطه نابودی قرار می دهد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین موانع سد راه صادرات طلای سرخ و دلایل توسعه قاچاق به بازارهای هدف با خبر شویم:
محسن احتشام رئیس شورای ملی زعفران در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه اسپانیا جایگاه خود را در بازارهای دنیا از دست نداده است، اظهار کرد: همه ساله تجار اسپانیا با خرید ۶۰ تا ۷۰ تن زعفران و صادرات مجدد آن به اسم خود، سود خوبی می برند، درحالیکه کشور ما استراتژی مناسبی در کشت و بازار ندارد به طوریکه بدون توسعه بازار، اقدام به افزایش سطح زیر کشت می‌کند.
وی با اشاره به اینکه کشت زعفران در ۲۳ استان کشور انجام می شود، افزود: علی رغم افزایش سطح زیرکشت جای این سوال است که آیا متناسب با این امر، توسعه بازار صورت گرفته است؟
احتشام ادامه داد: گرچه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شود، اما تعرفه صادرات زعفران به چین و هند برای ما بسیار بالاست، درحالیکه تعرفه ورود محصول از افغانستان به این کشورها صفر است.
رئیس شورای ملی زعفران نسبت به قاچاق زعفران هشدار داد و گفت: زعفران ایران با هزینه بسیار نازلی به دیگر کشورها قاچاق می شود به طوریکه از هزینه تولید محصول در آن کشورها پایین تر است.
وی با بیان اینکه بر مزیت نسبی تولید ۹۴ درصد از زعفران دنیا نباید تکیه کرد، گفت: بعد از اسپانیا، افغانستان رقیب جدی ما محسوب می شود که با استمرار روند فعلی در چند سال آینده جایگاه خود را در بازارهای هدف از دست می دهیم.
این‌مقام مسئول ادامه داد: گرچه برخی مسئولان نسبت به قاچاق پیاز زعفران اظهار نظر می کنند، اما هم اکنون خود محصول قاچاق می شود که استمرار این روند به زیان بزرگترین تولیدکننده تمام می شود.
احتشام در واکنش به عدم اجرای طرح جامع زعفران از سوی وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: همه ساله سازمان تعاون روستایی تحت عنوان حمایت از کشاورز به بازار ورود می کند که این موضوع منجر به بر هم زدن نظم بازار می شود.
علی حسینی عضو شورای ملی زعفران در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد از زعفران دنیا در ایران تولید می شود، اظهار کرد: با توجه به نبود استراتژی مناسب، نگران از دست دادن جایگاه صادرات زعفران در بازارهای هدف هستیم.
وی افزود: علی رغم آنکه توجهی به توسعه بازارهای صادراتی نداریم، کشاورزان را به کشت زعفران تشویق می کنیم که برخی از تولیدکنندگان با اجاره زمین، اقدام به کشت محصول می کنند، درحالیکه عایدی نصیبشان نمی شود.
حسینی با بیان اینکه سال گذشته ۳۰ تن زعفران به افغانستان صادر شد، گفت: کشوری که خود تولیدکننده زعفران است، اما مصرفی ندارد، جزو کشورهای مقصد صادراتی ما بوده است، ضمن آنکه چند برابر این میزان زعفران به افغانستان قاچاق شده که این موضوع به زیان بزرگترین تولیدکننده است.
عضو شورای ملی زعفران ادامه داد: کشورهای همسایه با حمایت کشورهای غربی و اروپایی به سمت و سوی توسعه کشت زعفران رفتند که نبود سیاست مناسب در زعفران منجر به تکرار داستان اسپانیا برای ما خواهد شد.
این مقام مسئول در واکنش به رواج قاچاق پیاز زعفران بیان کرد: سال‌هاست قاچاق پیاز زعفران از مرزهای کشور رواج پیدا کرده که وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید وظیفه کنترل را بر عهده دارد؛ چرا که با قاچاق پیاز زعفران و توسعه آن در کشورهای همسایه، تولید این محصول استراتژیک دچار چالش می‌شود.
وی ادامه داد: گرچه وزارت جهاد، تشکل‌ها را متهم می‌کند که اقدامی در این باره نکردند، اما کنترل مبادی خارجی بر عهده نهادهای دولتی است که باید بر این موضوع نظارت جدی داشته باشند.
حسینی با اشاره به اینکه ماجرای قاچاق پیاز زعفران از مرزهای کشور باید ریشه ای حل شود، بیان کرد: برای جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران از مرزهای کشور، به طور ریشه‌ای موضوع پیاز مازاد کشاورزان باید رفع شود چرا که مقطعی نمی‌توان مشکل را حل کرد.
عضو شورای ملی زعفران با تاکید بر مهار قاچاق پیاز زعفران بیان کرد: با توسعه قاچاق پیاز زعفران و افزایش سطح زیرکشت در کشورهای همجوار، تولید این محصول استراتژیک در کشور دچار چالش می‌شود، از این رو مسئولان در خط مقدم باید راهکار مهار قاچاق زعفران را ارائه دهند و با سرمایه گذاری مناسب بحران را مرتفع کنند.
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران در گفت و گو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، در واکنش به قاچاق پیاز زعفران و توسعه سطح زیرکشت در کشورهای همجوار اظهار کرد: گرچه بخشی از مشکلات به خشکسالی و طبیعت باز می گردد، اما بخش دیگر آن به نبود حمایت های لازم از بخش تولید مربوط مربوط می شود.
وی افزود: سال گذشته کشاورزان برای هر یک ساعت آب ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان هزینه کردند که امسال به ۷۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان رسیده است که این امر در کنار سایر هزینه های تولید، نرخ تمام شده را افزایش داده است.
میری ادامه داد: با استمرار عدم حمایت ها و توسعه قاچاق به کشورهای همجوار، وضعیت اسپانیا در آینده ای نه چندان دور برای کشور ما اتفاق می افتد.
نایب رئیس شورای ملی زعفران از تکرار قاچاق زعفران به کشورهای همجوار بیان کرد: حفظ جایگاه زعفران در بازارهای جهانی حمایت همه جانبه از کشاورزان است چرا که با توسعه قاچاق زعفران و کشت در دیگر کشورها، تولید در ورطه نابودی قرار می گیرد.
به گفته وی، علی رغم آنکه کشور ما بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شود، اما استراتژی مناسبی برای صادرات و حمایت از تولیدکننده و صادرکننده نداریم. صادرکنندگان در فروش هر کیلو زعفران حدود ۳ میلیون تومان زیان می کنند، درحالیکه قاچاقچیان این هزینه ها را پرداخت نمی کنند.
میری در پایان درباره آخرین وضعیت صادرات زعفران تصریح کرد: از ابتدای سال ۱۱۷ تن زعفران به بازارهای هدف صادر شد که رقمی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان متضرر شده اند که با این وجود انگیزه ای برای ادامه صادرات نیست و در نهایت راه برای ورود قاچاقچیان هموار می شود.
علی رغم آنکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شود، اما طی سال های اخیر برخی موانع پیش روی صادرکنندگان زمینه را برای خروج چمدانی زعفران به دیگر کشورها فراهم کرده است تا تجار بازارهای هدف با بسته بندی و صادرات مجدد محصول به اسم‌خود، اسم زعفران ایران در بازارهای جهانی را حذف کنند که با استمرار این روند در آینده ای نه چندان دور، وضعیت کشور اسپانیا برای ما تکرار خواهد شد، از این رو انتظار می رود وزارت خانه های مربوط کمی بیشتر به این مسائل توجه کنند تا قدمت دیرینه این محصول در کشور ما از بین نرود.