عصر ایران- استان کرمانشاه با وسعتی در حدود ۲۴۴۳۴ کیلومتر مربع در میانه ضلع غربی کشور قرار گرفته است.
این استان از شمال به استان کردستان، از جنوب به استانهای لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود شده است.
استان کرمانشاه در سال 1375 دارای11 شهرستان، 19 شهر، 24 بخش، 83 دهستان و 2793 آبادی دارای سکنه بوده است. شهر کرمانشاه مرکز استان کرمانشاه میباشد و شهرستانهایی این استان عبارتند از: اسلامآباد غرب، پاوه، جوانرود، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، قصر شیرین، کرمانشاه، کنگاوور، گیلانغرب و هریس.
شهرستان کرمانشاه
کرمانشاه یکی از باستانی ترین شهرهای ایران است که گفته میشود توسط طهمورث دیو بند- پادشاه افسانهای پیشدادیان- ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی نسبت میدهند.
مراکز دیدنی و تاریخی:
مقبره مولانا، شهر باستانی کامبادنه، کاروانسرای ماهیدشت، نقوش طاق بستان، رتفاعات پررو، چال آباد، هوجیر، سر آب نیلوفر، غار پراو، غار آسنگران، غار تایله نو، غار رتیل، مسجد جامع کرمانشاه، مسجد حاج شهباز خان، مسجد دولتشاه، مسجد شاهزاده، مسجد عمادالدوله، تکیه معاون الملک
اسلام آباد غرب
نام اسلام آباد غرب نخست (مندلی) بود. بعد حمله عربها، یکی از سرداران عرب به عمران و آبادی آن پرداخت و به مرور زمان به شهر ( هارون آباد) معروف شد.
مراکز دیدنی و تاریخی:
طاق گرا، کاروانسرایاسلام آباد غرب، کوه نوا، مسجد ریجاب، مقبره ابودجاجه
پاوه (اورامانات)
نام پاوه را به پاوه، سردار یزد گرد سوم ( آخرین شاهنشاه ساسانیان) منسوب میدانند که جهت جلب حمایت کردها روانه این منطقه گردید و مورد احترام اهالی قرار گرفت. بعدها به خاطر تجلیل از آن سردار، این ناحیه را پاوه نامیدند که در کتابهای عربی ( فاوج) آمده است.
مراکز دیدنی و تاریخی:
غارآهکی کلهرود، مسجد جامع پاوه
جوانرود
جوانرود همان محلی است که حمدالله مستوفی در نزهه القلوب از آن به عنوان (الا نی) نام برده است. مستوفی از الا نی یا جوانرود امروز به عنوان قصبهای معتبر با هوای خوش، آبهای روان، شکارگاههای خوب و ناحیهای با محصولات غلات نام برده است.
سر پلذهاب
سر پل ذهاب در نزدیکی ویرانههای شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبهای نیز در نزدیکی آن قرار دارد. سر پل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران بود که در زمان حمله عربها به ایران از بین رفته و آثاری از پایههای آجری آن به جا مانده است.
در کتب تاریخی از این ناحیه به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران بود که در زمان حمله عربها به ایران از بین رفته و آثاری از پایههای آجری آن به جا مانده است.
مراکز دیدنی و تاریخی:
کاروانسرای سرپل ذهاب، دکان داوود، نقش آتوبانینی، چشمه آب گرم تنگ آب حمام
سنقر و کلیایی
سنقر در لغت فارسی به معنی (پرنده) شکاری است. از قدمت دیرینه این شهر اطلاعات روشنی در دست نیست ولی در دوره سلجوقیان، امیران سنقر به نام (آقاسنقر) معروف بودهاند.
گفته میشود که شهر سنقر در ابتدا یک اردوگاه مغولی بود که بعدها به شهر تبدیل شده است. در زمان فتحعلی شاه قاجار فرزند وی فتحالله میرزا به حکومت سنقر گماشته شد.
سپس این ناحیه با نواحی کنگاور، ملایر و تویسرکانی یکی شده یکی شه و تحت حکمفرمایی شاهزاده شیخعلی میرزا ( پسر فتحعلی شاه) قرار گرفت. در زمان ناصرالدین شاه سنقر و کلیایی ضمیمه اسد آباد شد. در حال حاضر شهرستان سنقر و کلیایی از نواحی جالب توجه و زیبای استان کرمانشاه است که در جلگه هموار و زیبایی واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه زار فرا گرفته است و قلههای کوههای آن تا اواخر تابستان از برف زمستانی میدرخشد.
مراکز دیدنی و تاریخی:
گور دخمه دربند، قلعه بزه رود
صحنه
شهرستان صحنه یکی دیگر از بخشهای شهرستان کرمانشاه بود که در سالهای اخیر به شهرستان مستقلی تبدیل شده است. محدوده این شهرستان نیز از نواحی قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و آثار و بقایای ادوار گذشته در آن به جا ماندهاند.
مراکز دیدنی و تاریخی:
مقبره صخرهای کیکاووس، قلعه لا هجیر، قلعه مروان، پل خسروی، پل آجری میان راهان، پل نوژی وران، امامزاده عباسعلی، امامزاده محمود، امامزاده سید جلال الدین، زیارتگاه شوق علی
قصر شیرین
قصر شیرین از شهرهای بسیار قدیمی ایران می باشد. بنای این شهر به خسرو پرویز ساسانی منسوب است، این شهر در عصر هخامنشیان نیز آباد بوده است.
در اطراف شهر فعلی، ویرانههای قصر شیرین کهنه باقی مانده که گفته میشود در زمان سلطنت خسرو پرویز، باغی وسیع با قصرهای دلپذیر و فرح انگیز بود و قصر زمستانی محبوبه او شیرین نیز درآن قرارداشته است.
افسانه معروف شیرین و فرهاد از نام این شهر اخذ شده است. پس از حمله عربها، قصر شیرین ویران گشت وتا سال 1270 هجری قمری مانند قصبه کوچکی باقی ماند. در جنگ جهانی اول، قصر شیرین مرز سربازان دولتهای آلمان و عثمانها از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. این شهر هم اکنون گسترش یافته و به شهری بزرگ و جذاب تبدیل شده است.
مراکز دیدنی و تاریخی:
عمارت خسروی، کاخ هوش کوری، آتشکده چهار قاپی
کنگاور
کنگاور یکی از شهرهای قدیمی ایران است که قدمت آن به دوره ساسانی میرسد. بعد از شکست ایران، عربها نام آن را قصرالصوص نامیدند. کنگاور به دلیل همجواری با معبد باستانی آناهیتا، اهمیت ویژهای داشته است.
مراکز دیدنی و تاریخی:
معبد آناهیتا، پل آجری کوچه، حمام حاج اصغر خان، حمام حسن خان، حمام بزرگ، قلعه ساری اصلان، چشمه عبدل، چشمه هندی آباد، چشمه صیفور، امامزاده سید جمالالدین، امامزاده باقر، مسجد جامع، مسجد امامزاده کنگاور
گیلانغرب
شهرستان گیلان غرب از نواحی قدیمی استان کرمانشاه است که در نوشتههای تاریخی نیز به کرات از آن نامبرده شده است.
خرابههای روستای گیلان در منتهیالیه جنوب جلگه کرمانشاه بر سر راه کرمانشاه به بغداد قرار دارد. این خرابهها که به شکل تپه که به شکل تپه خودنمایی میکنند، احتمالاً بناهایی بودهاند که بنا به ضرورتهای دفاعی و امنیتی ساخته ساخته شدهاند.
هرسین
هرسین یکی از نواحی باستانی استان کرمانشاه میباشد. در این ناحیه آثاری از دوره ساسانی از جمله صفحه تراشیده کوه، حوض سنگی، ساعت آبی، طاق سنگی، پلکان سنگی، قلعه و آثاری دیگر باقی مانده است.
مراکز دیدنی و تاریخی:
کاخ شاپور، صفه مادی، قلعه بیستون، ناحیه باستانی بیستون، شهر باستانی چمچال، کاروانسرای بیستون، پل خسرو، نقوش داریوش، مجسمه هرکول، نقش ولگش، صفحه تراشیده شده، شیر سنگی، نقش میتر یدات اشکانی، نقش گودرز دوم اشکانی، فراتاش، کتیبه وقف نامه شیخ علی خان زنگنه، پرستشگاه پارتی، غار تاریخی بیستون